نام نویسنده: مينو مومنی
شرق – ضلع جنوبي ميدان نياوران تابلوي با عنوان مركز تحقيقات فيزيك نظري به چشم مي‌خورد. نامي كه از مهرماه سال گذشته با تولد دامنه‌هاي فارسي آرام آرام در ميان خبرها و گزارش‌هاي حوزه آي تي جاي براي خود گشود. اما حقيقت اين است كه در اين مركز تنها دامنه‌هاي فارسي و .ir متولد نشده‌اند، بلكه به نوعي بايد گفت در اين مركز اينترنت ايران نيز متولد شده است. حكايت اين ماجرا را كتر سياوش شهشهاني در واپسين لحظات مصاحبه نقل مي‌كند.
به هر حال بد نيست بدانيد مدير دامنه‌هاي فارسي متولد 1321 ، كه دكتراي رياضي خود را از دانشگاه آمريكا دريافت كرده است او پس از 5 سال تدريس در كشور آمريكا از سال 53 تا كنون در دانشگاه صنعتي شريف مشغول به فعاليت است.او در كنار تدريس همزمان با شروع به كار مركز تحقيقات فيزيك نظري در پائيز 68 به عنوان قائم مقام كار خود را در اين مركز آعاز كرد. شهشهاني در مورد اولين درگير شدن خود با اينترنت مي‌گويد:« وقتي اين مركز راه افتاد خواستيم براي محققين شاغل در مركز ايميلي باز كينم. من ايميل و امكانات خوب آن را در خارج كشور ديده ودم اما هر چه در ايران گشتيم متوجه شديم هنوز ايميلي وجود ندارد به همين علت به فكر راه‌اندازي ايميل افتاديم. در اولين قدم موفق شديم خودمان را به شبكه آكادميك بيت‌نت اروپا متصل كنيم كه اين اتصال اول از طريق تلفن بود. در مرحله بعد با يك خط استيجاري از مركز به دانشگاه وين وصل شديم. بالاخره در دي ماه سال 70 اتصال رسمي با خط استيجاري به شبكه اروپايي برقرار شد.
اين ارتباط در واقع اينترنت نبود بلكه بيت نت به حساب مي‌آمد. بعدها روي پروتكل اينترنت نيز كار كرديم و عاقبت در زمستان 72 اتصال اينترنتي برقرار شد». دكتر شهشهاني پس از 13 سال قائم مقامي مركز اين روزها با تيم كوچك و منسجم خود تنها روي پروژه دامنه فارسي متمركز است در حاليكه به بازنشستگي نيز مي‌انديشد. به هر حال اگر مايل به دانستن اطلاعاتي در خصوص دامنه‌هاي .ir و فارسي هستيد با اين مطلب همراه باشيد.
***
به عنوان نخستين سوال در مورد دامنه‌هاي اينترنتي توضيح دهيد؟
دامنه‌هاي اينترنتي در واقع وسیله‌ای براي دستيابي به يك منبع يا خدمات اينترنتي هستند، به اين صورت كه هر سخت افزاري كه بخواهد به اينترنت اتصال پيدا كند بايد يك شماره منحصر به فرد داشته باشد كه با اين شماره كاربر آن را مورد خطاب قرار مي‌دهد تا به آن دسترسي پيدا كند. چون اين شماره‌ها معمولا توسط افرادي كه زاد با آن سروكار ندارند قابل حفظ كردن نيست بنابراين یک سری اسامي كه ماندگاري بيشتري در ذهن دارند ابداع شد و در واقع اين اسامي همان دامنه‌هاي اينترنتي هستند.
از چه روشي براي نام‌گذاري دامنه‌ها استفاده مي‌شود؟
دامنه‌هاي اينترنتي از يك نظام خاص پيروي مي‌كنند و از حروف الفباي لاتين به صورت به اصطلاح اسکی ASCII يعني حروف بدون علائم اضافه و ده رقم عددي به همراه خط تيره استفاده می‌کنند كه با استفاده از اين اعداد و حروف يك اسم چند جزي ارايه و اين اسم بر روي سروري گذاشته مي‌شود كه قرار است به آن دسترسي داشته باشيم. در انتهاي سمت راست اين اسم دامنه مرتبه اول رار مي‌گيرد كه اين دامنه‌هاي مرتبه اول بر دو نوع كشوري و عام تقسيم مي‌شوند. كد كشوري همان رده‌بندي است كه سازمان استاندارد بين‌المللي انجام داده است به اين صورت كه 243 كد دو حرفي در برگيرنده تمام كشورها و حتي نواحی، اقتصادهای مستقل و جزاير کوچک را نيز شامل مي‌شود. در آغاز فعاليت دامنه‌ها به طور كلي 7 دامنه عمومي همچون دات كام، دات نت و… وجود داشت كه اين دامنه‌ها به كشور خاصي تعلق نداشت هر چند كه به مرور در عمل مشخص شد كه بعضي كشورها تعدادي از اين دامنه‌ها را به خود اختصاص داده‌اند. به هر حال به مرور اين دامنه‌ها افزايش پيدا كردند به صورتي كه در سال دوهزار 7 دامنه ديگر به اين مجموعه افزوده شد و به تدريج تعداد اين دامنه‌ها در حال افزايش است.
ايران چه سهمي در دنياي دامنه‌ها دارد؟
دامنه .ir مربوط به ايران است. امتياز اين دامنه در فروردين 73 توسط همين مركز گرفته شده است. در ابتدا بعضی مراجع دولت آمريكا به خاطر تحريم‌هاي موجود مخالف اعطاي اين امتياز به كشورمان بودند اما بالاخره با تمامي مشكلات موجود اين دامنه به نام كشور ما ثبت شد.
آيا سرورهاي دامنه .ir در داخل كشور موجود است؟
سرور اصلي و مادر در داخل كشور است و دو بديل آن در كشور هلند و اطريش مستقر شده است و يك بديل ديگر نيز در كمتر از يكماه در كشور آلان راه‌اندازی خواهد شد و در مذاكره‌اي كه با وزارت ارتباطات داشتيم قرار است به زودي چند بديل ديگر نيز در داخل كشور مستقر شود.
از نظر فني اين امكان وجود دارد كه تمامي سرورهاي در داخل كشور مستقر شود؟
چندان منطفي نيست كه ما بديل خودمان را از خارج به داخل منتقل كنيم، چرا كه داشتن بديل در خارج كشور اين حسن را دارد كه اگر كسي از خارج بخواهد با داخل كشور تماس برقرار كند با داشتن اين بديل ارتباط به راحتي و سهولت امكانپذير مي‌شود. به طور كلي در تمام دنيا سعي مي‌شود بديل‌ها را تا حد امكان در تمام كشورها پراكنده كنند چون اين كار سهولت دسترسي را آسان مي‌كند.
با گسترش استفاده از دامنه‌هاي .ir موضوع رسيدگي به اختلاف‌ها در اين زمينه در كدام نهاد صورت مي‌گيرد آيا مركز ثبت دامنه وابسته به پژوهشگاه دانش‌های بنیادی چنين امكاني را دارد كه به اختلافات رسيدگي كند؟
رسيدگي به شكايات و اختلافات در حوزه كاري مانيست، چرا كه ما يك شخص حقوقي بي‌طرف هستيم. اما در مورد رسيدگي به اين موضوع سعي شده است مانند ديگر كشورها عمل كنيم. كاري كه در مورد رسيدگي به حل اختلاف در دامنه‌هاي دات كام، دات نت و … اعمال مي‌شود. به اين صورت كه يك روش داوري حل اختلاف مستقل از محاکم موجود كشوري تشكيل مي‌شود. مستقل به اين دليل كه پروسه رسيدگي به حل اتلاف در محاكم كشوري كمي طولاني است و كساني كه با اينترنت سروكار دارند مي‌خواهند سريع به كارشان رسيدگي شود و از طرف ديگر اکثر قضات در حال حاضر آنچنان با اين مقوله آشناي ندارند بنابراين تمامي اين عوامل باعث شده كه يك مرجع حل اختلاف ايجاد شود به اين صورت كه اگر كسي در مورد دامنه‌اي شكايتي داشت به آن مرجع یا مراجع مراجعه می‌کند و اگر راي به نفع او صادر شد ما موظف هستيم دامنه را به فرد شاكي منتقل كنيم. به طور كلي در مورد دامنه‌هاي لاتين ما يعني همان .ir در حال حاضر تنها مرجع رسيدگي به حل اختلاف همان سازمان جهاني مالكيت معنوي مستقر در ژنو است.
با اينكه دامنه .ir يك دمنه اختصاص يافته به كشورمان است اما در سايت اين دامنه تمامي مقرارت و آئين‌نامه‌ها به زبان انگليسي نوشته شده است آيا اين كار دليل خاصي دارد؟
انگليسي از آن جهت است كه تدوين آئين نامه و مقرارت با همکاری سازمان جهاني مالكيت معنوي صورت گرفت. اما اين سازمان از همان ابتدا قرار بود براي تمام كساني كه چه به فارسي و چه به انگليسي مقررات را خوانده‌اند داوري را انجام دهد. چرا كه اعتقاد داشتند به اندازه كافي متخصص به زبان فارسي دارند. اما به دلايلي اين كار عملي نشده و مسئولان اين سازمان قبول نكردند براي متن ترجمه شده به فارسی داوري انجام دهند چرا كه بر اين باور بودند وتي مقررات ترجمه مي‌شود احتمالا با متن اصلي تفاوت‌هاي خواهد داشت به همين علت اعلام كردند داوري را تنها براي كساني قبول مي‌كنند كه وقتي دامنه را مي‌گيرند مقررات را به زبان انگليسي خوانده باشند. به همين علت ما مقررات را به زبان انگليسي در سايت قرار داديم.
اين وضعيت هميشگي است يا اينكه زماني فرا خواهد رسيد كه مقررات به زبان فارسي نيزبر روي سايت اين دامنه قرار خواهد گرفت؟
اگر يك موسسه داوري مناسب در داخل كشور پيدا شود حتما ما متن فارسي را نيز اضافه خواهيم كرد و بسته به اين كه فرد متقاضي در زمان ثبت دامنه از كدام قسمت سايت يعني فارسي يا انگليسي وارد شده است. مرجع آن را مشخص خواهيم كرد.
رسيدگي به حل اختلاف در مورد دامنه دات ايران به چه صورتي است؟
وقتي كسي دامنه فارسي مي‌گيرد به طبع بايد مقررات آن نيز به فارسي باشد. به همين علت ما با يك موسسه حقوقي به نام مؤسسه حكم كه متشكل از چند وكيل خصوصي است به توافق رسيده‌ايم كه اين ماجرا را پیگیری كنند. روند رسيدگي به شكايات دامنه‌هاي دات ايران یا .ir به اين صورت است كه فرد شاكي بايد سه موضوع را ثابت كند. اول اينكه نسبت به اين دامنه حقي دارد كه اين حق مي‌تواند ثبتي ، شهرتي و… را در بر بگيرد. دوم بايد ثابت كند كسي كه در حال حاضر دامنه به نام اوست نسبت به آن حقی ندارد، و در خر اينكه ثابت كند كسي كه از اين دامنه استفاده مي‌كند يا به قصد سواستفاده اين دامنه را گرفته يا اينكه در حال سو استفاده از آن است. به طور كلي در صورت اينكه فرد شاكي بتواند اين سه مورد را ثابت كند راي به نفع او صادر خواهد شد.
هم اكنون چه تعداد دامنه .ir در كشور ثبت شده و آيا افرادي در خارج از كشور هم مي‌توانند از اين دامنه‌ها استفاده كنند؟
افرادي كه اصليت ايراني داشته يا شركت‌هاي خارجي كه ارتباط تجاري با ايران دارند مي‌توانند دامنه ثبت كنند كه در حال حاضر تعداد اینگونه دامنه‌ها چندان زياد نيست. دامنه‌هاي .ir ثبت شده حدود 30 هزارو 600 دامنه است كه اين تعداد مرتب در حال تغيير است. گاهي اوقات با كاهش نير روبه رو مي‌شود مثلا دامنه‌ای كه مهلت ثبت آن تمام شده است و تجدید نشود از فهرست كاسته مي‌شود.
برخي كارشناسان اعتقاد دارند كه دامنه‌هاي .ir در مقايسه با دامنه‌هايي مثل دات كام و دات نت ، سرعت پائيني دارد شما اين گفته را قبول داريد؟
در اینجا تنها سرعتی که می‌تواند مطرح باشد سرعت دسترسی به کارگزاری است که بتواند نام دامنه را به شماره چهار جزئی تبدیل کند. علی‌القاعده نباید سرعت این کار برای دامنههای .ir در داخل کشور کندتر از سایر دامنه‌ها باشد، بلکه در واقع اگر اتصالهای اینترنتی داخل کشور کارایی کافی داشته باشند باید دامنههای .ir سریعتر از سایر دامنه‌ها تبدیل شوند. البته متأسفانه در حال حاضر گاهی ارتباط از یک نقطه داخل کشور به کارگزار ما از راه خارج انجام می‌شود و این امر می‌تواند دویست تا سیصد هزارم ثانیه تأخیر ایجاد کند که چندان محسوس نیست. ولی اینهم معمولاً رخ نمی‌دهد چون وقتی ارتباط با خارج کشور برقرار می‌شود بیشتر احتمال دارد کارگزارهای بدیل ما در خارج کشور پاسخگو شوند که در اینصورت هیچ فرقی با مدت زمان لازم برای تبدیل دامنه دات کام یا دات نت ندارد.
سال قبل سازمان تنظيم مقررات، آئين نامه‌اي را تصويب كرد كه براساس آن مديريت اين دامنه‌ها را تحت نظارت اين سازمان قرار مي‌داد. به طور كلي فرآيند تغيير يك متولي دامنه‌هاي كشوري چگونه است آيا هر مركزي مي‌تواند خواستار مديريت يك دامنه باشد؟
حدود وظایف سازمان تنظیم مقررات رادیوئی را مجلس تعیین کرده است و آیین‌نامه اجرایی که به تصویب هیأت دولت رسیده است نباید در تناقض با قانون مصوب مجلس باشد. تا آنجا که من می‌دانم این سازمان وظایف اجرایی ندارد و در مورد دامنه‌ها هم من فقط یک اشاره مبهم در یکی از مواد آیین‌نامه دیده‌ام. به هر حال تاکنون کسی با ما در این مورد تماسی برقرار نکرده است. در کشورهای متمدن وقتی دستگاهی کاری را به خوبی انجام می‌هد دولت آن دستگاه ر تشویق می‌کند و طرفین سعی می‌کنند به راهکارهای عملی که در جهت منافع کشور باشند برسند نه بر سر تولیت نزاع کنند و به دنبال تخطئه و سرکوب یکدیگر باشند. امید دارم در کشور ما هم چنین باشد.
مهر ماه سال گذشته ثبت نام دامنه‌هاي فارسي آغاز كرديد،اين پروژه سفارشي بود؟
به هيچ وجه، اين كار هر چند يك فكر نو داخلي محسوب مي‌شد اما در تمام دنيا در حال اجرا بود. وقتي ما ديديم در كشور خودمان زمينه فعاليت در مورد دامنه‌ها را داريم و از طرف ديگر با چالش كيبورد و تشابه الفبا نير روبه رو هستيم و جوانهای باهوش فني ما نيز علاقمند به حل اين چالش‌ها هستند، كار را با عشق و بدون سفارش از جاي خاصي آغاز كرديم.
ايجاد دامنه فارسي با همكاري چه كساني و در چه مدت زماني به نتيجه رسيد؟
فعاليت ما براي دامنه‌هاي فارسي با همكاري صميمانه مهندس روزبه پورنادر آغاز شد، فردي كه در زمينه يونيكد فعاليت بسيار چشمگيري داشته است. حدود 5 سال پيش براي شركت در اجلاسي در ژنو دعوت شده بودم كه در اين سفر آقاي پورنادر را نيز به عنوان يكي از نمايندگان سازمان با خود همراه كردم و از آنجا تصميم گرفتيم كه درگير كار دامنه‌هاي فارسي بشويم. اين پروژه به مرور به دو قسمت تقسيم شد كه بخش نرم‌افزاري آن به عهده تيم آقاي پورنادر و كارگزاري دامنه را نيز آقاي مهندس صالح و همکاران او بر عهده گرفتند. در مورد طول زمان پروژه ، چون اوايل كار با وقفه‌‌هاي طولاني همراه بود نمي‌توان زمان دقيقي را اعلام كرد اما در پایان اين پروژه ماحصل 6 ماه تلاش بي‌وقفه همكارانم است.
آيا در طي كار با مشكلاتي نير مواجه شديد؟
در اين مركز ما سعي كرده‌ايم كارمان را در سطح آرام و بي سرو صدا جلو ببريم و دنبال اين نيستيم كه از منابع بيروني تغذيه كنيم، به همين علت كار را با يك گروه بسيار كوچك آغاز كرديم. ما در این مرکز ثبت دامنه يك جمع دوستانه، شش هفت نفری هستيم و زماني كه پروژه‌هایمان نياز به نيروی جديد داشته باشد از بيرون افرادي را به طور قراردادي جذب كرده‌ايم. چرا اعتقاد دارم در محيط كوچك و دوستانه افراد احساس مسئوليت بيشتري دارند و بدون ريخت و پاش اضافه، كار سريعتر به نتيجه مي‌رسد به همين علت ما با مشكل خاصي رو به رو نبوده‌ايم تنها در چند مورد که تغییراتی در نرم‌افزار تبعات پیچیده‌ای داشت کار دشواری را در پیش داشتیم.
تا كنون چه تعداد دامنه فارسي ثبت شده است؟
در حال حاضر در حدود 2 هزارو 50 دامنه فارسي يعني همان دات ايران ثبت شده است. اما تعداد ضبط در سرور در حدود 4 هزارو 500 دامنه را نشان مي دهد. اين مسئله برمي‌گردد به اختلاف جزي كه بين حروف فارسي و عربي وجود دارد. به عنوان مثال اگر كسي كيبورد عربي داشته باشد مي‌تواند حروفي را تايپ كند كه ظاهراُ فارسي است اما كد يونيكد آن چيز ديگري است و امكان سو استفاده وجود دارد. به اين دليل وقتي دامنه‌اي ثبت مي‌شود ما يك الگوريتمي تعريف كرديم كه در صورت اشتباه گرفتن حروف آن را نيز به طور اتوماتيك ثبت كنيم.
مثلا (ي) فارسي با (ي) عربي وقتي به كد لاتين در سرور تبديل مي‌شود متفاوت است. هر چند در شكل ظاهري نيز (ی) بزرگ دو الفبا تفاوت دارند اما (ي) كوچك در فارسي و عربي از نظر شكل نيز با هم تشابه دارند. بنابراين اين روش براي جلوگيري از هر گونه سوء استفاده به كار مي‌رود و باعث مي‌شود دامنه‌هاي مشابه نيز ثبت شود به همين علت آما دامنه ثبت شده با تعداد روي سرور متفاوت است.
به نظر شما چرا يك كاربر بايد به استفاده از دامنه‌هاي فارسي تمايل داشته باشد آن هم با توجه به مشكلاتي كه تايپ فارسي و لاتين در يك دستگاه كامپيوتر ايجاد مي‌كند؟
در حال حاضر ما هيچ روش استاندارد براي تبديل يك نوشته فارسي به لاتین نداريم و به طبع وقتی تنها از لاتین استفاده مي‌كنيم مشكلاتي به همراه است. به عنوان مثال صدای (و) در كلمه بوشهر را بعضي از سازمان‌هاي دولتي با U نشان مي‌دهند، و بعضی با OO، و بعضي نيز با OU. به همين علت وقتي كسي دنبال مطلبي در ايران مي‌گردد با سردرگمي روبه‌رو مي‌شود. اما وقتی از فارسي استاده كنيم بدون اتلاف وقت و سردرگمي مي‌توان به اطلاعات مورد نياز دسترسي پيدا كرد. بنابراين دامنه‌هاي فارسي مي توانند به نوعي رفع ابهام كنند. داشتن دامنه فارسي يك امتياز ديگر هم دارد مثلا اگر كسي يك دامنه لاتین ثبت کرده باشد مي‌تواند با نام رایج فارسی آن كاربران را به سوي دامنه لاتین خود پيوند دهد.
اين گفته صحت دارد كه از دامنه‌هاي فارسي چندان استقبال نشده است؟
ما كارمان را از مهر سال گذشته آغاز كرديم كه در چند ماه اول ثبت دامنه به طور آزمايشي بود و بعد از آن براي عموم آزاد شد و در حال حاضر در حدود 2 هزارو 50 دامنه فارسي ثبت شده است و در همين مدت چندين رابر دامنه لاتين نيز ثبت شده كه اين امر نشان از عدم استقبال از دامنه‌هاي فارسي دارد. اما اين نكته را بايد در نظر داشته باشيم كه در حال حاضر عموم مردم در ايران از اکسپلورر استفاده مي‌كنند که در آن کار با دامنههای فارسی مستلزم استفاده از شگردهایی است، وقتي اينترنت اكسپلورر ورژن 7 وارد بازار بشود از آن به خوبي بهره ببريم به طبع اين ورژن كار كردن با فارسي را آسان مي‌كند و اين كار باعث مي‌شوداستقبال از دامنه‌هاي فارسي زياد شود. البته نبايد فراموش كنيم وقتي كه ما ثبت دامنه لاتين خودمان را نيز آغاز كرده بودم در آغاز استقبال بسيار كم بود و تقريبا 6 سال طول كشيد تا مرد به ثبت اين دامنه رغبت نشان دادند.
عدم استقبال از دامنه‌هاي فارسي به تبليغات ضعيف برنمي‌گردد و دوره آموزشی كه قرار است به زودي برگزار كنيد در همين راستا است ؟
اين دوره بيشتر براي راهنمايي رابطين فني و موسسات كارگزاري به كار گرفته مي‌شود، چرا كه متوجه شده‌ايم بزرگترين مشكلي كه وجود دارد اين است كه رابطين فني هنوز تفاوت ثبت دامنههای فارسی را به درستي نمي‌دانند. در حال حاضر بيشتر از 50 درصد از دامنه‌هاي .ir را كارگزاران مي‌فروشند، كساني كه با ما قرار‌داد دارند و فروشنده دامنه هستند بايد اين تبليغات را انجام دهند ولي به نظر مي‌رسد خود اين افراد زياد روي دامنه فارسي هم تبليغات نكرده‌اند و علت اين است كه خودشان بعضاً اشكالات فني دارند و ما احساس مي‌كنيم اين افراد نياز به اين دوره‌ها دارند. به طور كلي در سيستم ما تبليغ جاي نداشته است حتي در مورد دامنه .ir نيز گذاشته‌ايم كارگزاران تبليغ كنند. به هر حال اميدواريم بعد از اتمام اين دوره‌هاي آموزشي تبليغات نيز آغاز شود و به طبع علاقمندي به ثبت دامنه‌ها نيز افزايش يابد.
تمام پسوند‌هاي دامنه فارسي چرا به نام ايران ختم مي‌شود ؟
وقتي ما كارمان را آغاز كرديم در دوره آزمايشي حدود 6 هزار و 500 دامنه ثبت شد كه در حدود 3 هزارو 200 دامنه مستقيم زير دامنه دات ايران قرار داشت و بقيه از اين تعداد به طور كم و بيش مساوی بين 14 دامنه ديگر توزيع شده بود. به هر حال ما ديديم وقتي از دامنه دات ايران نسبت به بقيه دامنه‌ها خوب استقبال شده، بهتر ديديم در ادامه نيز از همين پسوند استفاده كنيم و يك انتخاب واحد داشته باشيم چون تشابه پسوندها باعث مي‌شود در خارج از كشور مشكلاتي به وجود بيايد. اين تشابه پسوندها به اين صورت است كه بعضي از پسوندها در تعدادي از كشورها مشترك است به عنوان مثال كلمه شركت در زبان عربي و فارسي يكسان است هر چند عرب‌ها شركت را با (ت ) گرد مي‌نويسند اما باز هم تشابه دارد و در كنار اين مسئله بعضي از زبان‌ها نيز هستند كه از همين الفباي ما استفاده مي‌كنند مثل اردو و بعضي از كشورهاي آسيا مركزي به همين علت امكان داشت اگر دامنه به پسوند كشوري ختم نشود اين دامنه ثبت شده در چند كشور ديگر مشترك باشد و به طبع دردسرهاي را به همراه خواهد داشت و اگر مي‌خواستيم قضيه گرفتن دامنه فارسي را درست مثل دامنه دات كام اجرا كنيم بايد يك تشریک مساعی بين تمام كشورهاي كه به نوعي در الفبا با ما تشابه داشتند انجام می‌شد كه در کار وقفه ایجاد می‌کرد. ما براي اجتناب از اين مسائل بهتر ديديم كه دامنه‌هاي فارسي ما به ايران ختم شود كه جلو تمامي اين مسائل به نحوه مطلوبي گرفته شود.
در ابتدا ثبت دامنه‌هاي فارسي تنها مراكز دولتي حق ثبت نام داشتند آيا اين كار دليل خاصي داشت و در حال حاضر ثبت دامنه فارسي به چه صورتي است؟
ثبت نام براي همه آزاد است در اوايل به اين علت تنها مراكز دولتي و سایر نهادهایی که حق ثبتی داشتند اجازه ثبت نام داشتند چون اين وضع در بیشتر کشورها رواج داشته است و به آن دوره طلوع مي‌گويند به اين صورت كه بعضي از مراكز كه حق ثبتي و ملي خاص دارند براي ثبت دامنه در اولويت قرار بگيرند. وقتي ثبت نام تنها براي این مراكز آزاد بود تنها در حدود 80 دامنه بيشتر ثبت نشد و وقتي ثبت دامنه براي همه آزاد شد به طبع روند ثبت دامنه‌ها نيز سير صعودي به خودش گرفت.
آيا دامنه‌هاي فارسي ما در قالب پروژه IDN (دامنه‌هاي اينترنتي بين‌المللي) كه توسط آيكان مشغول پيگيري است گنجانده مي‌شود؟
در حال حاضر آيكان سياست خودش را نسبت به سابق به طور كلي عوض كرده است چرا كه قبلا اين موسسه تنها با ثبت فهرست‌ها كار مي‌كرد كه ما نيز مانند بقيه كشورها فهرست خودمان را ارسال كرديم. اما در كمتر از سه هفته سياست سايت آيكان تغيير كرد به اين صورت كه قرار شد در كنار فهرست‌ها، سياست نامه و روش‌ها را نيز قرار دهند كه ما نيز اين موارد اضافه شده را تهيه و برايشان ارسال كرديم. اما متاسفانه اين انتقال هنوز به طور كامل صورت نگرفته و در حال حاضر فهرست‌هی قبلی را به طور ناقص به يك سايت ديگر انتقال داده‌اند و موارد جديد را نيز هنوز اضافه نكرده‌اند. ما از اين قضيه بسيار شاكي هستيم چرا كه اين وضعيت به كار ما صدمه جدي مي‌زند و اين شائبه را ايجاد مي‌كند كه دامنه‌هاي ما چندان اعتبار ندارند.
دامنه‌هاي ايراني در جوامع بين‌المللي از چه اعتباري برخوردارند؟
خوشبختانه دامنه‌هاي وطني در سطح دنيا اعتبار بالاي دارد تا آنجا كه از اين دامنه‌ها به عنوان یکی از دقيقترين و بي‌عيب‌ترين دامنه‌ها ياد مي‌شود. به همين علت براي ارايه كارمان به جاهاي بسيار معتبري دعوت مي‌شويم به عنوان نمونه در فوريه براي شركت در اجلاسي به برلين دعوت شديم. اجلاسي كه به طور ساليانه و براي كشورهاي آلماني زبان برگزار مي‌شود كه هر ساله بيرون از حلقه كشورهاي آلماني زبان يك كشور ديگر نيز دعوت مي‌شود كه در اين اجلاس از دامنه فارسي ما بسيار خوب استقبال شد.
تعامل ايران را با مراكز متولي دامنه‌هاي اينترنتي طي سالهاي اخير چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
روابط ما كم و بيش مانند بقيه كشورهاي دنيا است و مسئله جداي محسوب نمي‌شود. من به عنوان عضو يكي از کمیته‌های آيكان معتقدم اين موسسه آزمايشي را در سطح بين‌المللي انجام مي‌دهد که زمينه و سابقه قبل
