نام نویسنده: شهرام شريف
دنیای اقتصاد – رشد و توسعه جهان ديجيتالى به جز تاثيرات ملموسى كه در تجارت جهانى گذاشته، برخى تعاريف را نيز در اين عرصه دچار تغيير كرده است.
گر در تعاريف موجود، صادرات يک محصول مزيت عمده‌اى براى يک کشور محسوب شد و آن کشور را از واردات آن محصول بى‌نياز مى‌کند، در جهان ديجيتال ظاهرا اين روند معکوس طى شده است. نگاهى گذرا به گزارش اقتصاد ديجيتالى سازمان ملل متحد نشان مى‌دهد که 20 کشور بزرگ صادرکننده محصولات ICT بزرگترين واردکنندگان اين محصولات در جهان نيز هستند. در واقع در جهان ديجيتالى امروز کشورهايى حرف نخست را در اين عرصه مى‌زنند که تعامل خود را با ديگر کشورها به قيمت گستردگى واردات افزايش داده‌اند.
اين رابطه دو سويه و نتايج مرتبط با آن در واقع حاصل دو نکته کليدى است: نخست اين که فضاى آى سى تى همچنان که از برآيند مفهوم ديجيتالى شدن و فرآيند ابزارهاى موجود درآن برمى‌آيد برپايه ارتباط دو يا چند سويه برقرار شده است، اينترنت نمونه‌اى از اين ابزارها است که شکل يکسويه ارتباطى بسيارى از رسانه‌ها را دچار تحول و تغيير کرده است. از اين رو به نظر مى‌رسد که اين شکل ارتباط دو طرفه به عرصه تجارت اين نوع محصولات تعميم يافته و فضاى جديدى را در پهنه تجارت ايجاد کرده است.
نکته دوم پراکندگى شاخه‌هاى مختلف موجود در عرصه ICT است، در اين زمينه بسيارى کشورهاى هوشمندتر با درک پتانسيل و توانايى‌هاى خود نيرو و هزينه‌شان را تنها در بخش‌هاى داراى مزيت صرف مى‌کنند، به همين دليل اين دسته از کشورها در عين صادرات از حجم واردات قابل توجهى نيز برخردارند. گزارش اقتصاد ديجيتالى سازمان ملل نشان مى‌دهد که طى 10 سال اخير ميانگين رشد صادرات محصولات ICT از ميانگين رشد صادرات در تمامى‌عرصه‌هاى ديگر 40درصد بيشتر است. به بيان ديگر در حالى که طى دهه گذشته رشد صادرات در جهان 60درصد افزايش يافته، آمارها نشان مى‌دهد که اين افزايش در زمينه صادرات ICTد100درصد بوده است.اين شتاب فزاينده هر چند هنوز با رقم 1/1تريليون دلارى خود هم اکنون 15درصد کل تجارت جهانى را شامل مى‌شود، اما اشتهاى سيرى ناپذيرى جهان رو به توسعه در اين زمينه عملا روزهاى بهترى را براى اقتصاد ديجيتالى جهان نويد مى‌دهد.
گزارش اقتصاد ديجيتالى داراى يک شگفتى نيز هست و آن حضور بالاى جدول کشورهاى شرق آسيا در زمينه صادرات ICT است. به جز آمريکا که در نبرد شانه به شانه با چين (و به‌رغم رشد نه چندان ملموس خود طى سال‌هاى اخير) اساسا در حاشيه امنيت قرار ندارد، چين با رشد خيره کننده 44درصدى در فاصله سال‌هاى 2001 تا 2003 و همچنين 55درصدى سال‌هاى 2002 تا 2003 عملا تا فتح قله صادرات محصولات ICT جهان فاصله اى ندارد. اين کشور هم اکنون 11درصد از سهم صادرات جهانى اين نوع محصولات را در اختيار دارد که فقط يک‌درصد کمتر از ايالات متحده است. ساير کشورهاى توسعه يافته اروپايى نيز با پرش بزرگ کشورهاى شرق آسيا به زير کشيده شده‌اند. ژاپن، هنگ کگ، سنگاپور، کره، تايوان و مالزى عملا هلند، انگلستان، فرانسه، ايرلند، ايتاليا ، بلژيک، فنلاند و کانادا را کنار زده‌اند. به بيان واقع‌بينانه کشورهاى در حال توسعه حداقل در زمينه رقابت ICT توانسته‌اند بر کشورهاى توسعه يافته پيشى بگيرند.
نتايج حاصل از آمارهاى مربوط به صادرات و واردات محصولات آى‌سى‌تى همچنين نشان دهنده ايجاد يک قدرت متمرکز جديد (شامل بيست کشور در حال توسعه و توسعه يافته) است که بالغ بر 70درصد صادرات اين محصولات را برعهده دارند و براى کسب سهم بيشتر راه‌هاى رقابتى جديدترى را مى‌پيمايند، در اين مسير برنده – برنده قطعا بازندگانى نيز وجود دارند آنان کشورهايى هستند که براى حرکت در اين مسير هيچ شتاب و اشتهايى ندارند و يا به کندى در حال پيمودن پيچ و خم‌هاى ابتدايى راه هستند. در سال‌هاى نه چندان دور براى اين بازندگان حتى مسيرى نيز گشوده نخواهد بود.
