نام نویسنده: دكتر جان سولر
شرق – شكل جديد گوشه هاى خيابان، گذرگاه ها و پياده روهايى كه به عنوان پاتوق جوانان استفاده مى شود را مى توان امروزه درون ديوارهاى خانه ها پيدا كرد.
آنها مدل هاى آزمايشى الكترونيك از امور واقعى هستند كه به راحتى به وسيله كامپيوتر مجهز به مودم خانوادگى قابل دسترس هستند. براى بسيارى از نوجوانان، اين پاتوق هاى فضاى مجازى همانند چيزهاى واقعى ارزشمند و واقعى محسوب مى شوند. اما چه چيزى نوجوانان را به دنياى اينترنت مى كشاند؟ مزايا و مخاطرات كاوش اين حوزه جديد براى آنها چيست كه مى تواند سنگ بناى يك هزاره جديد باشد كه آنها در آن به عنوان بزرگسالان رشد مى كنند.
براى پاسخ به اين سئالات، ابتدا بايد برخى از نيازها و انگيزه هاى اساسى و به هم پيوسته جوانان را در نظر بگيريم. هيچكدام از اين نيازها و انگيزه ها اطلاعات جديد و يا تكان دهنده اى نيستند. به هر صورت، اين اصول اوليه و مشابه مى تواند ابزارهاى آرامش بخشى براى درك اين موضوع باشد كه جوانان در اين سرزمين به ظاهر ناآشنا و غريب كه فضاى مجازى ناميده مى شود چه كارى انجام مى دهند.
صميميت و احساس تعلق: طى بلوغ، انسان ها شور و هيجانى در روابط صميمى جديد خصوصاً با جنس مخالف تجربه مى كنند آنها به دنبال دوستان و گروه هاى جديد مى گردند كه در آن احساس تعلق كنند. تمام اين روابط تبديل به يك بخش مهم از كاوش فرد براى هويت فردى خودش است. در اينترنت، افراد مى توانند به راحتى با گروه هاى مختلفى از افراد با تمايلات و شخصيت هاى مختلف ارتباط برقرار كنند.
جدايى از خانواده: نوجوانان در جست وجوى هويت و روابط با گروه هاى خاص خود درصدد جدايى از والدين هستند. آنها مى خواهند مستقل باشند و به راه خودشان بروند. اين يك روند هيجان انگيز است و اينترنت مكانى جذاب براى تحقق اين شور و شوق ماجراجويانه و تهور آميز است. از طرف ديگر، نوجوانان تا حدى از جدايى و تنها شدن وحشت دارند و از همه مهمتر وابستگى به مادر و پدر و خانه قديمى داراى برخى مزايا است. موضوع جذاب در مورد اينترنت و شايد يكى از دلايلى كه اينترنت تا اين حد براى برخى نوجوانان وسوسه آميز به شمار مى آيد اين است كه اينترنت دقيقاً اين تضاد را برطرف مى سازد. مى خواهيد افراد جديدى ملاقات كنيد؟ كارهاى هيجان انگيز انجام دهيد؟ دنيا را سياحت كنيد؟ ولى دلتان مى خواهد در خانه بمانيد؟ خوب شما مى توانيد هر دو كار را به طور همزمان در اينترنت انجام دهيد.
تخليه ناكامى ها: يك نظريه قديمى در مورد بلوغ مدعى است كه نوجوانى دوره «توفان و فشار» است. اين نظريه شايد مقدارى احساساتى باشد اما دوران نوجوانى مطمئناً دوره ناكامى و مشكلات در زندگى است. شما با تمام اين ناكامى ها و خصوصاً مسائل جنسى و پرخاشگرى كه هجوم هورمون هاى جوانى آن را به اوج خود مى رسانند چه كار مى كنيد؟ شما نياز داريد كه اين مسائل و مشكلات را در جايى خالى كنيد. اينجاست كه اينترنت به كمك شما مى آيد و بايد گفت شما به دنياى سهل الوصول فضاى مجازى خوش آمديد. اما به راستى پاتوق نوجوانان كجا است، در اين رابطه مى توان گفت دنياى پيچيده فضاى مجازى تقريباً به چهار مقوله تقسيم مى شود.
۱- صفحات وب: مجموعه اى از اسناد را شامل مى شود كه نوجوانان مى توانند آنها را مطالعه كنند. صفحات وب مى توانند شامل تصاوير، كليپ هاى تصويرى، صدا و موسيقى باشند. صفحات وب اساساً يك كتابخانه روى خط چندرسانه اى هستند كه تقريباً هر موضوعى را كه شما تصورش را مى كنيد در خود جاى داده اند.
۲- پست الكترونيك: ساده ترين ابزار مورد استفاده، انعطاف پذير و قدرتمند براى ارتباطات است. پست الكترونيك چيزى بيش از يك نامه الكترونيك است كه از طريق اينترنت ارسال مى شود. تبادلات سريع پست الكترونيك بيشتر شبيه به گفت وگو است. پست الكترونيك خودش تبديل به يك فضاى روانى شده است كه در آن نوجوانان با يكديگر زندگى مى كنند. پست الكترونيك مى تواند رابطه بسيار احساسى و صميمى به وجود آورد. افراد به صورت گروهى مى توانند با يكديگر از طريق فهرست هاى پستى كه به نام «ليست سروز» ناميده مى شوند ارتباط برقرار كنند. براى برخى افراد، ويژگى جذاب ارتباطات پست الكترونيك در اين است كه شما نمى توانيد فرد ديگر را مشاهده كرده و يا صداى او را بشنويد. اين امر مى تواند موجب شود كه رابطه به نحوى مبهم تلقى شود.
۳- اتاق هاى گپ زنى: ارسال پيام فورى در اتاق هاى گپ زنى باعث مى شود كه نوجوانان با يكديگر در زمان واقعى ارتباط برقرار كنند. به عبارت ديگر هر كسى در گروه در كنار كامپيوتر خود به طور همزمان نشسته است و پيام هايى براى يكديگر ارسال مى كنند كه بر روى صفحه كامپيوتر ظاهر مى شود. هنگامى كه افراد با دوست خودشان و يا گروهى از دوستان گفت وگو مى كنند هر كسى مى تواند پيام ها را بخواند.
البته اين امكان وجود دارد كه به فرد ديگر يك پيام خصوصى ارسال كند به نحوى كه افراد ديگر قادر به مشاهده آن نباشند. در محيط هاى گپ زنى چندرسانه اى مثل بازى هاى رايانه اى، مكالمات متنى در يك اتاق بصرى رخ مى دهد و مشاركت كنندگان از شمايل هاى كوچك تصويرى به نام «شكلك» براى معرفى خودشان استفاده مى كنند. همانند پست الكترونيك كه فرد قادر به مشاهده و يا شنيدن صداى فرد ديگر نيست، در اتاق هاى گپ زنى نيز يك شيوه ارتباطى گمنام و مبهم وجود دارد، خصوصاً اينكه افراد ديگر شايد حتى نام واقعى شما را هم ندانند و تنها يك شناسه كاربرى وجود دارد كه آن هم شايد يك نام خيالى باشد كه شما انتخاب كرده ايد.
۴- تابلوهاى اعلانات: گاهى اوقات به تابلوهاى اعلانات نام هاى ديگرى از قبيل تالار، گروه هاى مباحثه و يا گروه هاى خبرى اطلاق مى شود. افراد به يك پايگاه خاص در اينترنت متصل مى شوند و پيام هايى به يكديگر ارسال مى كنند. بى شباهت به گپ زنى، اين يك گفت وگوى همزمان نيست چرا كه هر زمان كه شما مايل باشيد مى توانيد به پايگاه رفته و پيام هايى كه ديگران نوشته اند را مطالعه كنيد. هر گروه خبرى معمولاً به يك موضوع خاص براى گفت وگو تعلق دارد. يوزنت، خانه اصلى گروه خبرى است كه حاوى هزاران گروهى است كه به هر مقوله اى كه فكرش را كنيد اختصاص دارند. كنفرانس تصويرى ويژگى جديدتر فضاى مجازى است كه با استفاده از دوربين ويديويى و ميكروفن افراد مى توانند به هنگام گفت وگو يكديگر را مشاهده كرده و صداى هم را بشنوند. به هر صورت، گرانى و مشكلات فنى مربوط به كيفيت بالاى كنفرانس تصويرى براى ارتباطات در بين نوجوانان كمتر رواج دارد. احتمالاً استفاده از دوربين و ميكروفن براى نوجوانان به جذابيت پاتوق كردن به شيوه هاى ناشناس و شايد خيالپردازانه در دنياى مجازى نيست. به هر حال نكته مهمى كه بايد در مورد فضاى مجازى به خاطر داشت اين است كه قدرت فضاى مجازى در ضعف آن است.
به عبارتى همانند بسيارى از مسائل زندگى واقعى خوب و بد هميشه با هم مى آيند. كامپيوترها قسمتى از زندى جديد محسوب مى شوند مسئله اى كه خواه ما آن را پذيرفته باشيم يا نه، اما بايد قبول كنيم كه امروزه همه به كامپيوتر نياز دارند و تمام نوجوانان بايد احساس راحتى با آن داشته باشند تا در هزاره جديد به حيات خود ادامه دهند. نوجوانان معمولاً مى خواهند بيشتر و بيشتر اكتشاف كنند، آنها مايل نيستند كه فقط گپ بزنند بلكه آنها مى خواهند فيلمنامه را خودشان بنويسند، خودشان صفحات وب خلق نمايند، تصاوير را اسكن كنند و آنها را براى دوستان خود ارسال كنند. اين كارها باعث مى شود آنها نسبت به خودشان احساس خوبى داشته باشند. اين كار موجب مى شود كه آنها بتوانند دوستانشان را تحت تاثير قرار داه و جايگاه خوبى در بين هم سالان خود كسب كنند.
براى بالا رفتن از نردبان اجتماعى جوانان نياز دارند كه هر چه بيشتر در مورد كامپيوترها بياموزند كسب مهارت از خود كامپيوتر فراتر مى رود، براى مثال طراحى يك صفحه وب نيازمند داشتن مهارت در گرافيك، صفحه آرايى و نوشتن است و همانطور كه يك كارى فنى محسوب مى شود در عين حال خلاقانه نيز به شمار مى آيد.
• همه شما را مى شناسند
بيش از هر چيز ديگر، جوانان به اين دليل به سمت فضاى مجازى كشيده مى شوند كه در آنجا مى توانند دوست پيدا كنند. آنها گروه هاى جديدى پيدا مى كنند تا به آنها ملحق شوند يا به عبارتى آنها مكانى را پيدا مى نند كه در آن احساس تعلق كنند و هر كسى نام آنها را مى داند. خطر متداولى كه در دوستى ها و باندهاى اينترنتى وجود دارد اين است كه آنها به نحوى مصنوعى، سطحى و زودگذر است. فضاى مجازى به حدى فراواقعى و بسيار شبيه روياپردازى در ذهن شما به نظر مى رسد كه برخى افراد حتى اگر تعهدات و احساسات قوى در آن وجود داشته باشد آن را جدى نمى گيرند. فضاى مجازى شبيه يك برنامه تلويزيونى به شدت تعاملى است كه واقعاً شما را از لحاظ احساسى درگير مى سازد. اما اين فقط يك برنامه تلويزيونى است. براى نوجوانى كه به شدت نياز به گروهى از دوستان خوب دارد، اين امر مى تواند غم انگيز باشد كه اين دوستان اينترنى به طور غيرمنتظره و بدون توضيح، رفتار خود را عوض كرده، توجه خود را به جاى ديگر معطوف نموده و يا كاملاً ناپديد مى شوند. تنها با يك ضربه به صفحه كليد شما ناپديد شده ايد و تقريباً هيچ گونه اثرى پشت سر خود باقى نگذاشته ايد. خيلى راحت مى توان خداحافظى كرد حتى شما مى توانيد بدون خداحافظى نيز از آنجا خارج شويد
.
• اينترنت و اعتياد
به اين دليل كه اينترنت مى تواند بسيارى از نيازهاى نوجوانان را ارضا كند در عين حال اين امكان را نيز به وجود مى آورد كه نوجوان به اين فضاى مجازى اعتياد پيدا كند، برخى نوجوانان هميشه كاربران اتفاقى هستند، برخى ديگر تنها در برخى موارد از اينترنت استفاده زياد مى كنند. فردى كه گرفتار اينترنت مى شود احتمالاً در زندگى واقعى خود دچار مشكلاتى است. فضاى مجازى تبديل به يك گريزگاه و مكانى براى تخليه مشكلات و يا حتى تقاضاى كمك است. همانگونه كه دكتر كيمبرلى يونگ، روانشناسى كه به مطالعه اعتياد به اينترنت مى پردازد، در كتاب خود به نام «گير افتادن در شبكه» « Cough in the Net» اشاره مى كند. نوجوانانى كه وسواس به اينترنت دارند شايد تبديل به «بيمار شناخته شده» در خانواده شوند. انگشت ها به سمت آنها و به شياطين اينترنتى اشاره مى كند در حالى كه مشكلات واقعى احتمالاً در خانواده ناديده گرفته شده است. اما علائم خطر استفاده افراطى از اينترنت شامل چه مواردى است. دكتر يونگ در كتاب خود آورده است كه اين علائم عبارتند از:
– انكار و دروغ گفتن در مورد ميزان زمان گذرانده شده در كنار كامپيوتر و يا اينكه در حال انجام چه كارى با كامپيوتر هستند.
– خستگى مفرط و تغيير در عادات خواب مثل برخاستن از خواب در صبح زود و تا دير وقت بيدار ماندن. (به منظور گذراندن زمان بيشترى روى خط)
– مشكلات تحصيلى، معمولاً كاهش نمرات درسى. گاهى اوقات والدين متوجه اين تغييرات نمى شوند كه كامپيوتر علت اين امر است، چرا كه آنها فكر مى كنند كه فرزندان آنها در كنار صفحه كليد در حال انجام تكاليف درسى خود هستند.
– كناره گيرى از دوستان و كاهش تمايل به تفريح و سرگرمى (دوستان و فعاليت هاى روى خط جايگزين دنياى واقعى مى شوند).
