نام نویسنده: افسانه بهرامى
شرق – امروز فناورى اطلاعات (IT) حيطه نفوذ خود را در زندگى بشر به حدى گسترش داده است كه جامعه نابينايان نيز از تيررس آن دور نمانده و خدمات و محصولات مطلوبى براى اين قشر به ارمغان آورده است. به عنوان نمونه رايانه ويژه نابينايان از دستاوردهاى عصر جديد به اين گروه آسيب پذير است. در همين رابطه ايران نيز از اين هم دور نمانده و در حال حاضر شركت پكتوس در اين زمينه در حال فعاليت است. اولين اختراع و توليد اين شركت در زمينه رايانه نابينايان در سال ۱۳۷۲ به ثبت رسيده است و تاكنون ر جهان خروجى صوتى و بريل فارسى منحصر به اين شركت است.
سعيد صادق پور وجدى مديرعامل شركت پكتوس در اين باره مى گويد: «هدف اين شركت ابتدا ارائه خدمات و محصولات مطلوب به نابينايان كشور جهت دسترسى به فناورى اطلاعات و ارتباطات و در مرحله بعد پيشبرد صادرات است.»
شايان ذكر است شركت مذكور در زمينه طراحى، توليد و آموزش سيستم هاى رايانه اى بريل و گويا ويژه نابينايان فعاليت دارد و تنها توليدكننده اين تجهيزات در ايران به شمار مى آيد، تجهيزاتى كه سخت افزارها و نرم افزارهاى مختلف براى نابينايان را شامل مى شود.
صادق پور در رابطه با نحوه استفاده از كيبورد، پرينتر و مانيتور نابينايان مى گويد: «سه نوع صفحه كليد در توليدات اين شركت وجود دارد كه عبارتند از صفحه كليد روى برجسته نگار، صفحه كليد بريل روى صفحه كليد رايانه و صفحه كليد صوتى فارسى به جاى مانيتور. علاوه بر آن نابينايان از مانيتور بريل برجسته نگار استفاده مى كنند كه متن روى مانيتور بينايى را بلافاصله تبديل به بريل مى كند و جهت چاپ از چاپگر بريل استفاده مى شود.»
• رايانه ويژه نابينايان
مجموعه سيستم برجسته نگار (رايانه ويژه نابينايان) مجموعه اى است با خصوصيات سخت افزارى و نرم افزارى مختلف كه كاربردهاى مختلفى دارد نظير:
– برگزارى كلاس آموزش رايانه ويژه نابينايان
– مطالعه كتب و نشريات به كليه زبان ها خصوصاً فارسى
– دسترسى به شبكه هاى اطلاع رسانى به كليد زبان ها به ويژه فارسى
– ورزش و سرگرمى
– برنامه نويسى و…
بنا بر اظهارات صادق پور از لحاظ سخت افزارى اين مجموعه شامل صفحه كليد ورودى بريل مشابه ماشين پركينز و صفحه كليد عادى رايانه است. علاوه بر آن مانيتور بريل امكان خواندن متون بريل را نيز فراهم مى كند همچنين اين سيستم مجهز به خروجى صوتى فارسى و انگليسى و يك دستگاه رايانه P4 با مشخصات روز بازار ايران است. اين مجموعه از لحاظ نرم افزارى شامل موارد زير است:
۱- نرم افزار PACJAWS: (با اين نرم افزار مى توان از كليه قابليت هاى نرم افزار JAWS به صورت انگليسى به انضمام خروجى بريل انگليسى و فارسى استفاده كرد. در واقع از طريق نرم افزار مذكور مى توان در محيط Windows فارسى دسترسى كامل جهت تهيه و تنظيم متون، دسترسى به سايت هاى اينترنتى، ارسال و دريافت Email، خواندن كتاب و نشريات به صورت فارسى بريل داشت.)
۲- نرم افزار WSR: (امكان استفاده از Windows و اينترنت با خروجى بريل فارسى، انگليسى و عربى)
۳- نرم افزار DSR: (دسترسى به DOS با خروجى بريل)
۴- ويرايشگر بريل و گويا: (تهيه و تنظيم متون فارسى و با امكان پرينت بريل و بينايى)
۵- ديكشنرى انگليسى به فارسى: (خروجى صوتى و بريل)
۶- قرآن كريم: (با ترجم فارسى و خروجى بريل و صوتى و امكان جست و جو)
۷- كتابخانه: (با امكان دسترسى به ۱۰۰۰ عنوان كتاب فارسى كه قابل افزايش بوده و امكان جست و جو براساس نام نويسنده، ناشر و… دارد.)
۸- نرم افزار دفتر تلفن و آدرس با خروجى صوتى و بريل فارسى
۹- ماشين حساب
۱۰- نرم افزار شطرنج با خروجى صوتى و بريل
• CD آموزشى و غيرآموزشى
اكثر CDهاى آموزشى و غيرآموزشى موجود در بازار براى نابينايان كاربردى ندارند. در همين رابطه و براى بهبود اين مسئله صادق پور مى گويد: «با تدوين استاندارد ساختار فايل هاى آموزشى براى دسترس پذيرى نابينايان اين مشكل تا حد زيادى برطرف مى شود.»
• كتابخانه الكترونيكى
تهيه كتاب هاى حجيم بريل كار دشوارى است. براى رفع اين مشكل يكى از نرم افزارهاى مجموعه نرم افزارى نويد چهار به كتابخانه الكترونيكى بريل و گويا اختصاص داده شده است. اين نرم افزار شامل يك نرم افزار كتابخانه مجازى است كه در حال حاضر داراى متن كامل ۱۶۰۰ عنوان كتاب فارسى است كه با همكارى مركز نابينايان رودكى مرتباً در حال افزايش است كه موثرترين روش دسترسى نابينايان به كتاب ها و نشريات، توليد متون الكترونيكى با در نظر گرفتن خروجى صوتى و بريل فارسى است.
• هز ينه گزاف سخت افزارهاى نابينايان
دستگاه برجسته نگار چهار ميليون و ۶۰۰ هزا تومان هزينه دارد كه به همراه يك دستگاه كامپيوتر و نرم افزارهاى مربوط مجموعاً شش ميليون و دويست و سى هزار تومان عرضه مى شود. قيمت برجسته نگار ارزان تر از مشابه خارجى و با مزيت رقابتى پوشش فارسى است. علت گران بودن آن را مديرعامل شركت پكتوس به كار رفتن تكنولوژى نوين در قطعات مورد نياز و محدوديت بازار مصرف ذكر مى كند ضمن اينكه وى جهت كاهش هزينه ها و همگانى كردن رايانه در بين نابينايان پيشنهاد مى كند اولاً مراكز عمومى و تخصصى آموزشى، علمى، فرهنگى، اجتماعى و اطلاع رسانى مجهز به اين سيستم شوند. مراكزى نظير:
۱- مركز نابينايان سازمان بهزيستى كشور
۲- مدارس ويژه ناينايان وابسته به سازمان آموزش و پرورش استثنايى
۳- دانشگاه توسط وزارت علوم و دانشگاه آزاد
۴- و…
ثانياً از طريق وزارت رفاه برجسته نگارهايى به دانشجويان و فارغ التحصيلان دانشگاهى نابينا واگذار مى شود. وى در پايان به اين نكته اشاره مى كند: «كليه مكتوبات بريل فارسى در كشور نظير روزنامه ايران سپيد با نرم افزارهاى اين شركت چاپ بريل مى شوند و جهت آشنايى افراد با محصولات توليدى شركت دوره هاى آموزشى براى كارشناسان سراسر كشور برگزار مى شود و جزوات آموزشى نيز تدوين شده است. همچنين خدمات نرم افزارى از طريق خط تلفن به نابينايان و مراكز ارائه مى شود.»
