نام نویسنده: مينو مومنى
شرق – موضوع ايجاد سرورهاى اينترنتى در داخل كشور (ديتاسنتر) در دو مركز از جمله خبرهايى بود كه هفته گذشته در صدر اخبار اينترنتى قرار گرفت. ايجاد مراكز ارتباطات داده يا IDC چيزى بود كه ماه ها است در رسانه ها در مورد آن بحث و جدل انجام مى گيرد و سرانجام هفته گذشته با اعلام راه اندازى دو ديتاسنتر سرانجام شكل عملياتى به خود گرفت. هر چند با راه اندازى فازهاى نخست اين سرورها هنوز نمى توان گفت كه در كشور ديتاسنتر داريم اما حداقل تا چند ماه آينده شاهد راه اندازى واقعى مركز ارتباطات داده در داخل كشور خواهيم بود. به اين ترتيب سايت هاى ايرانى قادر خواهند بود كه فضاى مورد نياز خود را از يك ركت ايرانى كه سرورهايش در داخل ايران قرار دارند خريدارى يا اجاره كنند.
• سرورهاى خارجى، امنيت پايين
سايت هاى ايرانى طى سال هاى اخير به شكل بسيار ويژه اى رشد كرده اند و تعداد آنها امروز ديگر قابل مقايسه با سه سال قبل نيست. در اين ميان بزرگترين مشكلى كه سايت هاى ايرانى با آن مواجه هستند موضوع يافتن فضاى اينترنتى يا هوست (host) براى آنهاست. هوست هاى اينترنتى كه طى سال هاى اخير از طريق شركت هاى اينترنتى به مشتريانشان ارائه مى شده تقريباً كاملاً خارجى بوده و شركت هاى اينترنتى عمدتاً به عنوان يك فروشنده يا نماينده فروش به اين كار اقدام مى كردند. در اين عرصه شركت هاى ايرانى با خريد فضاى اينترنتى معتنابهى يا اجاره فضاى اختصاصى اقدام به خرد كردن اين فضا و ارائه آن به متقاضيان مى كردند. شركت هاى اينترنتى از اين طريق توانسته بودند بخش عمده بازار را به خود اختصاص دهند و حتى بسيارى از شركت هاى دولتى نيز سايت هاى خود را روى اين سرورها قرار مى دادند. هر چند بازار هوستينگ با افزوده شدن تعداد ارائه دهندگان فضا به شكل گسترده اى درآمد و قيمت فضاى اينترنتى را تا حد قابل توجهى كاهش داد اما مشكلات اين عرصه با استفاده هاى حرفه اى از اين فضاها نيز افزايش پيدا كرد. تا پيش از اين سايت هاى ايرانى كه از اين گونه فضاها استفاده مى كردند از نگاه حرفه اى به اين موضوع برخوردار نبودند و به همين جهت ميزان ثبات و امنيت اين دسته سايت ها چندان ضرورى به شمار نمى رفت.
يك كارشناس اينترنت در اين زمينه اعتقاد دارد: ميزان بازديد و شكل سرويس دهى سايت هاى ايرانى تا چند سال قبل به هيچ وجه شكل حرفه اى نداشت و از اين جهت چندان مورد توجه عموم نبود. به همين دليل اگر مشكلى براى يكى از سايت ها ايجاد مى شد يا احتمالاً به دليل ضعف امنيت مورد يك حمله اينترنتى واقع مى شد كمتر كسى مطلع مى شد اما امروزه با افزايش تعداد كاربران اينترنت- به خصوص- و توجه رسانه هاى مختلف به سايت هاى اينترنتى هرگونه ايجاد مشكل براى سايت هاى ايرانى مى تواند يك خبر ويژه و يك رويداد مهم به حساب آيد. به عنوان مثال دو سال قبل حمله به سرورى كه بيش از ۲۰۰ سايت را هوست مى كرد به عنوان يك خبر مهم در فضاى مطبوعاتى و رسانه اى بازتاب يافت.
اين نشان دهنده اين بود كه حالا حمله به سايت هاى ايرانى ديگر يك اتفاق معمولى به حساب نمى آيد و انتظار بالارفتن امنيت سايت ها افزايش يافته بود.مشكل امنيتى سايت هاى ايرانى كه عمدتاً آن را به گردن هوستينگ مى اندازند در واقع مهمترين عامل فشار براى امن كردن اين فضا بود. اما اينگونه از حملات عمدتاً روى سايت هايى صورت مى گرفت كه شكل خصوصى داشتند و حمله به آنها چندان تاثيرى در فضاى عمومى نداشت، به بان ديگر بزرگترين ضربه اى كه چنين ضعفى به اينگونه از سايت ها وارد مى كرد حذف يا دستكارى اطلاعات روى آنها بود در حالى كه در مقايسه با يك سرويس عمومى كه از اطلاعات بخش عمومى جامعه روى خود بهره مى برد و دستكارى اطلاعات روى آن مى تواند امنيت اطلاعات بخش بزرگى از افراد جامعه را به خطر بيندازد قابل مقايسه نيست. زمانى كه تعداد حمله به سايت هاى دولتى افزايش يافت وضعيت توجه به بخش هوستينگ در كشور متفاوت شد. سايت هاى دولتى به هر حال هم از اطلاعات خاص ترى روى خود بهره مى بردند و هم هرگونه ضعف امنيتى در آنها به وجهه و اعتبار آن نهاد يا سازمان يا كل بدنه دولت خدشه وارد مى كرد.
• مشكلات پشتيبانى
پشتيبانى از سايت هاى ايرانى نيز يك ضعف عمده در هوست كردن سايت هاى ايرانى توسط سرورهاى خارجى به شمار مى رفت. مديران سايت هاى ايرانى در صورت بروز كوچك ترين مشكلى براى دسترسى به بخش پشتيبانى شركت هاى خارجى با مشكلات ويژه اى روبه رو مى شدند. نمايندگان ايرانى كه اين هوست ها را به سايت هاى ايرانى فروخته بودند نيز دسترسى كاملى به سرورهاى مزبور نداشتند و يا از تخصص كافى براى رفع مشكلات فنى سايت هايى كه عمدتاً با برنامه هاى مختلفى نگاشته شده بود، برخوردار نبودند.
مدير يك سايت ايرانى مى گويد: خريد فضاى اينترنتى از شركت هاى اينترنتى ايرانى نماينده (يا رى سلر) يك حسن داشت و آن قيمت پايين اين سرورها بود اما از سوى ديگر مشكلات بى شمارى هم گريبان مسئولان سايت ها را مى گرفت. به عنوان مثال بسيارى از اين شركت ها از پشتيبانى فنى قابل توجهى برخوردار نبودند و اغلب نيز تخصص اين كار را نداشتند بلكه با استفاده از موقعيت به وجود آمده در فضاى اينترنتى كشور اقدام به خريد و فروش دامنه هاى اينترنتى و فضاى اينترنتى مى كردند. در اين مسير گاه بروز مشكلى فنى مى توانست روزها يك سايت ايرانى را با مشكل روبه رو كند، به عنوان مثال ضعف امنيتى سرورهاى خارجى كه ناشى از قيمت پايين و عدم استفاده از نرم افزارهاى به روز شده امنيتى بود به همراه مدل نادرست كسب سود اين شركت ها باعث مى شد كه گاه بر اثر يك حمله اينترنتى صدها سايت اينترنتى يك جا از كار بيفتد. هر چند نفوذكنندگان اين حملات را به حساب مهارت خود مى گذاشتند اما در واقع ضعف هاى امنيتى بى شمار اين سرورهاى ارزان قيمت باعث بروز چنين مشكلاتى مى شد.نداشتن فايل هاى پشتيبانى از اطلاعات موجود روى سايت ها نيز مشكل عمده ديگر اين دسته از سايت ها بود.
بسيارى از مديران شركت هاى اينترنتى براساس استانداردهاى بين المللى از سيستم پشتيبان گيرى فايل هاى روى سرور استفاده نمى كردند و از اين رو كوچك ترين اتفاقى براى سرور و سايت هاى روى آن باعث مى شد كه گاه اطلاعات مربوط به اين سايت ها به راحتى از بين برود و امكان بازگشت آنها وجود نداشته باشد. بسيارى از مديران سايت ها با تجربه هاى ناخوشايند اينچنينى روبه رو شده اند كه شركت هاى اينترنتى پس از يك حمله اينترنتى يا يك مشكل جدى در سرور عملاً كل فايل ها و اطلاعات خود را از دست داده اند بدون آنكه هيچ راه بازگشتى وجود داشته باشد.
در چنين موقعيتى رقابت ميان برخى شركت هاى اينترنتى هم به چنين فضاى به هم ريخته اى اضافه مى شد. ضعف سيستم ها باعث مى شد كه شركت ها براى از ميان بردن رقيب خود گاه با استفاده از يك نفوذ اينترنتى اطلاعات سايت هاى هوست شده روى آن را تخريب كنند تا مشتريان را بيشتر به سمت و سوى شركت خود بكشانند.
• تحريم و مشكلات آن
تحريم هاى اينترنتى نيز به مجموعه مشكلات هوست كردن سايت هاى ايرانى اضافه مى شد. بسيارى از شركت هاى معتبر آمريكايى كه عمده فضاى اينترنتى را نيز در اختيار دارند به دليل تحريم هايى كه عليه كشور ايران اعمال مى شود از ارائه چنين سرويس هايى به شركت هاى ايرانى خوددارى مى كردند و اين موضوع طى سال هاى اخير با فشار روزافزونى روبه رو شد. موضوع خارج كردن سايت ايسنا از سرور يك شركت آمريكايى كه سال گذشته اتفاق افتاد نمونه قابل مثال اين موضوع است. اين شركت آمريكايى پس از يك اولتيماتوم چندروزه به سايت خبرگزارى دانشجوان حتى حاضر به ارائه توضيح در اين زمينه نشد و به رغم بازتاب خبرى اين اقدام در سايت ها و روزنامه هاى بين المللى به راحتى سايت خبرگزارى دانشجويان از روى اين سرور آمريكايى حذف شد.
اين شركت آمريكايى البته آخرين شركتى بود كه در اين زمينه به ارائه سرويس به ايرانى ها مى پرداخت و پيش از اين نيز بسيارى از شركت هاى ديگر چنين برخوردهايى را با سايت هاى ايرانى انجام داده بودند. همين كه اندك شركت هايى همچنان به ارائه سرويس به سايت هاى ايرانى مى پردازند آن هم در وضعيتى كه خريداران ايرانى آنها خود را ايرانى معرفى نمى كنند و به اسم يك شركت خارجى به معامله مى پردازند.
• سرورهاى ايرانى
معدود سايت هاى ايرانى طى سال هاى اخير در ايران هوست مى شده اند. عمده ترين مشكل در اين زمينه فقدان امكانات فنى لازم براى هوست كردن و همچنين نبود پهناى باند كافى در اين زمينه بود. از چند سال قبل موضوع ايجاد سرور در داخل كشور مورد توجه كارشناسان بود در اين ميان شركت ارتباطات داده ها كه همين روزها نام آن به شركت فناورى اطلاعات تغيير كرده و پيشتر نيز نام آن ديتا بود اقدام به راه اندازى پروژه اى تحت عنوان شارع ۲ كرد و تبليغات فراوانى را نيز روى آن انجام داد. اين پروژه كه از سال گذشته تاكنون در انتظار افتتاح به سر مى برد قرار بود كه سرورهاى مورد نياز شركت هاى دولتى را تامين كند اما فضاى مورد نظر و سيستم هاى ارائه آن از سوى كارشناسان با ترديد مواجه شد.
تنها در آخرين روزهاى دولت خاتمى ايجاد دو ديتاسنتر در كشور موضوعى بود كه فضاى خبرى آى تى كشور را تحت تاثير قرار داد. يكى از اين سرورها در آموزش و پرورش و ديگرى در يك شركت خصوصى افتتاح شد. هر چند اين سرورها هنوز با ايجاد ديتاسنتر به معناى واقعى و استاندارد آن فاصله دارند اما به نوعى پاسخ به نيازهايى است كه در اين عرصه وجود دارد.
ديتاسنتر ها توانايى ارائه سرورهاى اختصاصى و شكل هاى گوناگونى از سرويس ها را به سايت هاى ايرانى دارند و نكته مهم در آنها اين است كه اطلاعا موجود در آنها در داخل كشور قرار مى گيرند. هزينه بالا، نياز به پهناى باند وسيع و وضعيت ويژه براى امن ساختن اين سيستم از جمله مشكلات اين عرصه است اما به نظر مى رسد حتى در صورت ايجاد ديتاسنتر ها در كشور هنوز مشكلات بسيارى در اين عرصه وجود خواهد داشت. شايد مهم ترين آنها در ارائه قيمت اين سرورها باشد كه به دلايل متعدد در مقايسه با رقباى خارجى هزينه بالاترى را به مشتريان تحميل مى كنند. با اين حال احتمالاً مشتريان بايد در كوتاه مدت موضوع امنيت و پشتيبانى اطلاعات و هوست شدن آن در داخل كشور را به قيمت آن ترجيح دهند اين خصوصاً در مورد سايت هاى دولتى بسيار مقرون به صرفه خواهد بود.
