نام نویسنده: رعنا هدايت
شرق – «وب كه با اتصال به اينترنت براى هر كاربرى قابل دسترسى است حاوى مقادير تقريباً نامحدودى متن، صدا، ويديو و داده هاى ديگرى است كه در ميليون ها كامپيوتر در كل دنيا قرار دارد.» مطلب وق برگزيده بخش اول گزارش وب روشى براى بهره گيرى از اطلاعات است.اگر مايل به دانستن اطلاعات بيشترى از اين سرويس محبوب اينترنت هستيد بخش پايانى آن را نيز از نظر بگذرانيد.
• • •
• استانداردهاى وب
وب با يك مجموعه مشخصات و پروتكل مخصوص تعريف شده است. توليد كننده هاى نرم افزار از اين مشخصات براى ساخت و اجراى مرورگرهاى web و برنامه هاى رايانه سرويس دهنده يا server در شبكه هاى وب استفاده مى كنند. تاثير متقابل بين مرورگرهاى وب و رايانه هاى سرويس دهنده شبكه هاى وب توسط HTTP تعريف شده است. مرورگرهاى وب پيغام ها را با استفاده از اين پروتكل به رايانه سرويس دهنده شبكه هاى وب ارسال مى كنند.
اين به معناى درخواست اطلاعات است. قراردادهاى آدرس دهى قديمى اينترنت، براى تعيين رايانه هاى متصل شده به شبكه خاصى است. نام رايانه هاى داراى IP مستقل متصل به اينترنت و آدرس ها هر دو استفاده مى شوند. ليكن اين روش كار را مشكل مى سازد، به نحوى كه نياز بود كاربران اينترنت از طريق كشوها و پرونده هاى سيستم هاى عامل، كار جست وجو را دنبال كنند. پروتكل URL محل منابع (پرونده ها، مستندات يا حتى بخشى از يك سند) را در گستره وب تعيين كرده و به آن دسترسى پيدا مى كند. مرورگرهاى وب با استفاده از URL در HTTP تقاضاهايى را به رايانه هاى سرويس دهنده شبكه هاى دوردست ارسال مى كنند. آنها تقاضاى اطلاعات را دقيقاً با شبكه اى كه منابع در آن وجود دارد ارسال مى نمايند. اطلاعات منتقل شده از مراكز شبكه ها به مرورگرهاى وب وارد شده و به همان شيوه اى كه در شبكه مبدا وجود دارند، نمايش داده مى شوند. اجزاى مختلف صفحات وب براى كارهاى مختلف با استفاده از HTM2 ساخته مى شوند. مهمترين كار اين قطعات، ارتباط متن يا تصوير با ساير بخش هاى همان صفحه، صفحات ديگر يا منابع ديگر است. اين ارتباط ممكن است با منابع روى شبكه هاى ديگر متصل به اينترنت باشد.
تمام اطلاعاتى كه كاربران اينترنت جست وجو مى كنند در فرمت HTML نيست، بلكه بانك هاى اطلاعاتى بزرگ، از ديگر منابع مهمى هستند كه در اينترنت قابل دسترس هستند. خصوصاً زمانى بهتر عمل مى شود كه اين منابع با فرمت اصلى باشند. CGI مكانيزمى براى نمايش و كار با اطلاعاتى است كه با فرمت هاى غير از وب هستند. با اين شيوه، منابع مهم با فرمت بانك هاى اطلاعاتى را از طريق وب مى توان در اختيار ديگران قرار داد. البته جمع آورى اطلاعات از اين نوع منابع با هدف مبادلات تجارى از طريق وب كاملاً حساس و فنى است. تنها طراحى فرم ها براى جمع آورى اطلاعات از طريق وب كافى نيست.
بلكه مكانيسم هاى خارج از رايانه سرويس دهنده شبكه (Server) نياز است تا آن اطلاعات را پردازش كند. CGI يك ارتباط بين Webserver و بقيه فرآيند تجارى برقار مى كند. در پايان، پروتكل هاى حفاظت و ايمنى مناسب در وب شامل SSL و S-HTTP است. لازم به توضيح است كه اين پروتكل ها، ايمنى و حفاظت لازم را روى پروتكل هاى موجود بين مرورگرهاى وب و رايانه هاى سرويس دهنده وب كه آنها را پشتيبانى مى كنند ايجاد مى كنند.
با توجه به سادگى كار و ظاهر كاملاً گرافيكى، وب محيطى بسيار مناسب براى تجارت است. مهمترين مانع تجارى كردن اينترنت، حمايت سازمان هاى دولتى براى اهداف فقط تحقيقاتى تا سال ۱۹۹۰ بود. پس از آن كمك هاى مالى دولت قطع شد و ديگر تجديد نشد. موانع ديگر از قبيل صنعت نفوذ بازار و نبود مكانيسم هاى لازم براى ايمنى و حفاظت به سرعت كمرنگ شدند و مشتريان و بازرگانان به اينترنت هجوم آوردند و صاحبان تكنولوژى و علوم رايانه و ارتباطات تمام تلاش خود را در رفع مشكلات حفاظت و ايمنى در اينترنت صرف كردند. مشترى به سادگى وارد سايت وب متعلق به شركت ها مى شود و اطلاعات آن شركت و محصولات آن را مطالعه مى كند. اگر فروشنده موفقى باشد با نفوذ در تصميم گيرى مشترى و جلب اعتماد وى، يك سفارش كالا مى سازد. به اين ترتيب، مشترى فرم سفارش خريد را تكميل مى كند. شيوه اى كه فروشنده اطلاعات را عرضه مى كند، چه در شبكه و چه در خارج از شبكه، سطح اعتماد مشترى را تعيين مى كند. محتويات صفحه وب، شامل محصولات و توضيحات و قيمت و نحوه توزيع، مشترى را در تصميم گيرى كمك مى كند.
بقيه كارها بر عهده وب است. اما ممكن است به سازوكارهاى ديگرى هم نياز باشد. براى مثال، خريد كالايى الكترونيكى مانند مقاله علمى، تماماً مى تواند با وب انجام گيرد. خريدار مقاله موردنظر را انتخاب و شماره كارت اعتبارى خود را وارد مى كند و خدمات رسان وب آن را به رايانه شخص تقاضادهنده منتقل مى كند. براى تجارت در سطح وب به نكاتى بيش از ايمنى انتقال نياز است. به مكانيسم هاى پردازش كامل فروش نياز است. اين مكانيسم ها شامل جمع آورى اطلاعات فروش از طريق وب، انتقال اطلاعات به سيستم هاى مناسب در سازمان فروشنده يا خارج از سازمان (به شركت هايى كه خدمات تاييد كارت اعتبارى را برعهده دارند) هستند.در سند مقدمه CERN يك ارتباط فرامتنى وجود دارد كه شما را به منابع دسته بندى شده از روى نوع برنامه كاربردى (يعنى www, WAIS, FTP, gopher) هدايت مى كند با پرش به اين سياهه، برنامه مرورگر، سندى را به ميان مى آورد كه دروازه اى به سوى برنامه هاى ديگر اينترنت است. از اين صفحه وب مى توانيد به برنامه ها يا منابع اطلاعاتى متعددى برويد برخى از اين خدمات (telnet, gopher, ftp, archie) هستند علاوه بر اين، نگارش فوق متنى سياهه خدمات اينترنت را نيز خواهيد يافت كه ارتباط شما را به منابع متعددى هدايت مى كند.
• وب جهانى چگونه كار مى كند (نحوه كار وب)
براى اين كه دريابيد وب چگونه كار مى كند ابتدا بايد آن را از اينترنت بزرگ متمايز كنيد. اينترنت شامل سخت افزار، مانند سيم ها، كابل ها، و همچنين انواع مختلفى از پروتكل ها و نرم افزارهاست. اينترنت به عنوان ساختار پشتيبانى كننده وب، و همچنين Telnet, FTP و Usenet عمل مى كند.
خصوصيت فراپيوند (Hyperlink)، وب را از ساير بخش هاى اينترنت متمايز مى كند. فراپيوندها، كه در اسناد HTML قرار دارند، به كاربران امكان مى دهند كه به فوريت و به سادگى به متن، گرافيك، و داده هاى ديگر روى وب دسترسى پيدا كنند. كافى است روى يك فراپيوند ضربه اى بزنيد، برنامه مرورگر شما اطلاعات مربوط به آن را كه در يك خدمت دهنده وب مستقر در يكى از گوشه هاى جهان است بازيابى مى كند. در زير مراحل سرزدن به يك پايگاه وب شرح داده شده است. ۱- يك URL (نشانى وب) در ميدان نشانى برنامه مرورگر خود تايپ مى كنيد و كليد Enter در صفحه كليد را مى زنيد، برنامه مرورگر به ISP محلى (Local ISP) شما مى رود و از طريق شبكه ارتباطى، يك ارتباط با يك خدمت دهنده Domain Name System) DNS) برقرار مى كند.
۲ – خدمت دهنده DNS نشانى وب را به «نشانى IP» عددى ترجمه مى كند و آن اطلاعات را به برنامه مرورگر تحويل مى دهد. ۳ – برنامه مرورگر «نشانى IP» درست را مى يابد و با خدمات دهنده پايگاه وب آن نشانى ارتباط برقرار مى كند.۴- حال كه برنامه مرورگر «نشانى IP» درست ا دارد به ISP بازمى گردد و از طريق آن و مسيرياب ها و فراهم كننده هاى ديگر مقصد نهايى را مى يابد. ۵ – وقتى اتصال با خدمت دهنده وب مقصد برقرار شد برنامه مرورگر شما يك فرمان GET براى دريافت اطلاعات موردنظر ارسال مى كند. ۶ – خدمات دهنده وب، اطلاعات درخواستى را پيدا مى كند و به صورت يك صفحه وب با (اطلاعات درخواستى ديگر) به طرف شما مى فرستد.
اگر خدمات دهنده هاى ريشه به نشانى IP پاسخ بدهد، برنامه مرورگر مى تواند آن خدمات دهنده خاص را پيدا كند. اگر يك نشانى IP حاوى بيش از يك نوع خدمات دهنده باشد برنامه مرورگر شما از خدمات دهنده اصلى اينترنت يا شبكه آن شركت رهنمودهايى براى كامپيتر ميزبان وب مى پرسد كه معمولاً كامپيوترى است كه نرم افزار خدمات دهنده وب را اجرا مى كند. در اغلب اوقات، برنامه مرورگر شما مجبور است اين مسير پيچيده را براى هر يك از صفحات وب طى كند. اما در شبكه ها، مدير شبكه مى تواند يك خدمات دهنده شبكه را طورى برپا كند كه اگر كسى به صفحه اى سرزد بعدها بتواند آن را از حافظه تحويل بگيرد.
• مسير خدمات وب
با آن كه بسيارى از پايگاه هاى وب براى شما امكان دسترسى به يك خدمات دهنده وب را فراهم مى سازد، ترافيك شديد روى وب مى تواند در مواردى جلوى اين امكان را بگيرد. به عنوان مثال خدمات دهنده وبى كه يك پايگاه بزرگ و پرطرفدار را پشتيبنى مى كند تحت صدها يا حتى هزاران درخواستى كه به يك باره مى رسند به سادگى مى تواند ضربه بخورد. بعضى از مديران پايگاه براى كاستن از بار اضافى بر روى خدمات دهنده و كنترل جريان ترافيك وب از پراكسى هاى (Proxy) وب و پايگاه هاى آينه اى (Mirrorsite) بهره مى گيرند.
• الف – پراكسى وب
پراكسى را دروازه يا gateway نيز مى نامند. پراكسى ها «پليس هاى راهنمايى» وب هستند و مى توانند كمى از باريك خدمات دهنده پركار را بردارند. خدمات دهنده وب اصلى يك شركت مسير درخواست ها را به يك خدمات دهنده پراكسى وب HTTP سوق مى دهد، كه از آنجا درخواست ها به خدمات دهنده وب واقعى ارسال مى شود.
• ب – پاگاه هاى آينه اى
اين روش نيز مى تواند از ترافيك وب بر روى يك خدمات دهنده بكاهد. اين نسخه هاى دقيق پايگاه وب اصلى بر روى خدمات دهنده هاى وب ديگر در مكان هاى مختلف قرار دارد. كاربران فقط روى يك فراپيوند بر روى يك صفحه وب تقه مى زنند تا به پايگاه آينه دسترسى پيدا كنند. پايگاه هاى آينه، كه براى كاستن از تعداد درخواست هاى برنامه هاى مرورگر كه به مسيرياب (Router يا يك وسيله سخت افزارى كه يك ساختمان را به اينترنت با شبكه هاى ديگر وصل مى كند) يك شركت مى رسد طراحى مى شوند مى تواند حتى با پراكسى ها نيز به كار بروند.
با اين حال، هدايت به يك پايگاه آينه موثرترين روش براى كاست از ترافيك سنگين وب نيست. در مقابل، بسيارى از پايگاه هاى بزرگ مانند ياهو، اكسايت، و ميكروسافت از سيستم هاى تحويل ظرفيت بهره مى گيرند كه وقتى كاربران را به پايگاه آينه هدايت مى كنند كه پايگاه وب اصلى بسيار مشغول باشد. علت اين كه گاهى مى بينيد كه نشانى وبى كه در ميدان نشانى برنامه مرورگر تايپ كرده ايد فرق كرده است همين است. اين تغيير نشانى دلالت بر اين دارد كه شبكه مسير را به يك پايگاه ديگر هدايت كرده است. اين روش را «تعادل سازى بار» (Load Balancing) مى نامند. به عنوان مثال، مديران پايگاه وب ممكن است كاربران را به طرف چندين خدمات دهنده وب كه در نقاط مختلف جهان پراكنده اند هدايت كنند تا از بار ترافيكى روى كل يك شبكه بكاهند.
• پروتكل هاى اصلى
چه پايگاه ها از پراكسى بهره بگيرند چه از پايگاه آينه اى، HTTP، كه بالاى IP به اجرا درمى آيد، ترافيك ورودى و خروجى خدمات دهنده هاى وب را هدايت مى كند. با اين حال، پروتكل هاى ديگرى نيز بر روى وب كار مى كنند تا به كاربران امكان بدهند كه از ويديوى جريانى (Streaming) صدا، و ساير فايل هاى غير HTTP بر روى وب استفاده كنند. وب روى IP اداره مى شود. IP پروتكلى است كه اينترنت را اداره مى كند. با وجود اين، وب امروزى شامل ويديوى جريانى، صدا، و ساير اطلاعات چند رسانه اى نيز هست.
بنابراين، چندرسانه اى و ساير انواع داده ها بايد با پروتكل HTTP سازگار باشند. صدا، ويديو و ساير داده هاى غير HTTP معمولاً روى خدمات دهنده اى قرار مى گيرند كه از فايل صفحه وب جداست، هرچند لازم نيست كه حتماً خدمات دهنده وب باشند. براى رسيدن به اين فايل هاى چندرسانه اى در شبكه، خدمات دهنده حاوى اين داده ها بايد بتوانند با يك خدمات دهنده وب صحبت كند. وقتى روى يك رابط HTML به يك ويديو تقه مى زنيد، برنامه مرورگر وب شما با خدمات دهنده حاوى آن ويديو به جاى HTTP با استفاده از يك پروتكل ويژه چندرسانه اى ارتباط برقرار مى كند. سپس برنامه مرورگر و خدمات دهنده با يكديگر «همكارى» مى كنند تا ويديوى جريانى را بفرستند و پخش كنند. پروتكل هاى متعددى با محتويات وب غيرمتنى كار مى كنند تا چندرسانه اى پخش شود. به عنوان مثال، وقتى آخرين نسخه ويندوز يا Internet Explorer را از وب دريافت مى كنيد، برنامه مرورگر شما از پروتكل HTTP استفاده نمى كند بلكه داده ها را با FTP انتقال مى دهد. FTP در انتقال فايل بسيار كارآمدتر از HTTP است، چون FTP مخصوصاً براى انتقال داده ها در اينترنت طراحى شده است. هرچند دريافت يك برنامه مرورگر از وب طول مى كشد اما اگر از طريق پروتكل HTTP انجام بگيرد مدت دريافت بسيار طولانى تر مى شود.HTTP اين امكان را دارد كه با فايل هاى HTP و پروتكل هاى چندرسانه اى كار كند و همچنين از افزودنى هاى (plug-in) مختلفى مانند Macromedia Flash Player و Acrobat Reader Adobe بهره بگيرد. HTTP طورى طراحى شده است كه وقتى با انواع مختلفى از داده ها در داخل كد HTTP براى صفحه وب برخورد كند آن فايل را به برنامه ديگرى تحويل مى دهد كه مى داند با آن چه كار كند.
بهترين راه براى نحوه كار اين پروتكل ها آن است كه لايه هايى را روى لايه هاى ديگر تصور كنيد. در هر جلسه اينترنت خود ممكن است روى پنج يا حتى شش لايه از پروتكل ها كار كنيد. بسيارى از اين پروتكل هاى غير HTTP اصلاً براى استفاده بر روى وب طراحى شده اند. از همين روى، آنها را پروتكل هاى وب مى ناميم، اما آنها در واقع ربطى به HTTP ندارند. آنها از پروتكل هاى مستقل تكامل يافته اند تا چندرسانه اى را براى صفحات وب فراهم كنند.
