ما گرسنگان اطلاعات

نام نویسنده: مهدى رودكى

شرق – در اين گزارش ابتدا آمارى از حجم و اطلاعات موجود در وب مورد بررسى قرار مى گيرد. پس از آن نقش موتورهاى جست وجوگر در رونق دادن به وب و اهميت تجارى آنها بررسى خواهد شد و در ادامه وضعيت موتورهاى جست وجوگر ايرانى و نوع حضور سايت هاى فارسى در موتورهاى جست وجوگر مورد ارزيابى قرار مى گيرد و در پايان تحليلى نيز از آينده ارائه بعضى خدمات مرتبط با موتورهاى جست وجوگر ارائه خواهد شد.

همه در اينترنت به دنبال اطلاعات هستند و اينترنت به عنوان بزرگترين منبع اطلاعاتى عصر حاضر، آنقدر اطلاعات در خود دارد كه جوابگوى هر نيازى است. اينترنت بخش هاى بسيارى دارد اما وب به عنوان جذاب ترين بخش آن در واقع پركاربردترين بخش آن نيز محسوب مى شود. وب جايى است كه هرروزه در آن سايت هاى بسيارى متولد مى شوند يا مى ميرند. تولد هر سايت يعنى انتشار اطلاعات جديدتر در وب و افزايش حجم اطلاعات آن.

اما به راستى وب چه حجمى دارد؟ مطالعه اى كه Cyveillance.com انجام داده است نشان مى دهد وب بيشتر از ۱/۲ بيليون سند دارد و نرخ رشد آن نيز ۷ ميليون صفحه در روز است (اكتبر ۲۰۰۴). با اين حجم عظيم اطلاعات، هر جوينده (گرسنه) اطلاعاتى حتماً از خود خواهد رسيد كه اطلاعات مورد نياز من كجاست؟ در حال حاضر چالش عمده كاربران وب دستيابى به اطلاعات است. به عبارت ديگر اگر كاربرى دنبال موضوعى خاص باشد، كدام صفحه را بايد بخواند؟ از ميان اين تعداد عظيم صفحات موجود، كدام صفحه نياز او را برآورده مى كند؟

اگر سايتى باشد كه به كاربران در يافتن اطلاعات كمك كند، قطعاً مورد توجه خواهد بود خوشبختانه چنين سايتى وجود دارد و ما آن را با نام موتور جست وجوگر مى شناسيم. موتور جست وجوگر سايتى است كه به كاربران وب كمك مى كند تا اطلاعات موجود در سايت هاى ديگر را بيابند. موتور جست وجوگر سايتى است كه با گرفتن عبارتى مختصر، كاربر را با ليستى از سايت ها روبه رو مى كند كه به موضوع مورد علاقه او مرتبط هستند.با استناد به آمارهاى منتشر شده، افراد بسيارى سفر در دنياى وب را با موتورهاى جست وجوگر آغاز مى كنند و مراجعه به موتورهاى جست وجوگر چنان عادى شده است كه جست وجو كردن و كار با موتورهاى جست وجوگر، دومين فعاليت عمده كاربران در دنياى وب (بعد از ارسال و دريافت نامه هاى الكترونيكى)، محسوب مى شود. مطالعه اى كه Berrier انجام داده است نشان مى دهد افرادى كه در طول يك هفته ۵ ساعت و يا بيشتر آن لاين هستند ۷۱ درصد زمان خود صرف جست وجوى اطلاعات مى كنند.

بدون موتور جست وجوگر، وب تنها به بخش كوچكى از موفقيت امروزين خود دس مى يافت زيرا موتور جست وجوگر، اينترنت را به رسانه اى قابل استفاده براى همه تبديل كرده است. (از هيچ كس توقع نمى رود تعداد زيادى از آدرس هاى وب را به ياد داشته باشد!)

• اهميت تجارى موتورهاى جست وجوگر
فعالان عرصه تجارت الكترونيك، جلب بيننده به سايت را براى موفقيت در دنياى وب و تجارت آن لاين ضرورى مى دانند. حالا فرقى نمى كند كه سايت چه مى فروشد و چه خدماتى ارائه مى دهد: اگر سايتى به دنبال فروش كالا يا خدمات و كسب درآمد يا محبوبيت است، بايد بيننده داشته باشد. تعداد بينندگان يك سايت، برگ برنده آن براى كسب موفقيت در دنياى وب است. سايتى كه بيننده ندارد، بدون شك مرگى آن لاين را تجربه مى كند و چه بسيارند سايت هايى كه هر روزه از چرخه زندگى در وب خارج مى شوند.

مديران و طراحان خبره وب به خوبى مى دانند كه فقط طراحى يك وب سايت تضمينى براى آمدن بيننده به آن نيست بلكه بايد بينندگان را به طريقى به سايت جذب كرد. بينندگان تنها به دنبال رفع نيازهاى اطلاعاتى خود هستند و وظيفه ندارند به هر قيمتى كه شده سايت ما را بيابند.
براى دعوت بينندگان به وب سايتتان چه تدابيرى انديشيده ايد؟ چگونه ديگران بدانند كه شما سايت پرمحتوا و جذابى داريد؟ خود شما چگونه سايت هاى ديگر را مى يابيد؟ بدون هيچ گونه ترديدى بايد گفت كه ما در اغلب موارد به كمك موتورهاى جست وجوگر به آنچه كه مى خواهيم، دست مى يابيم.

اگر ما اين كار را انجام مى دهيم، ديگران نيز دقيقاً همين كار را مى كنند: جست وجوى چند عبارت در يكى از موتورهاى جست وجوگر و مراجعه به يكى از وب سايت ها. ببينيم آمارها در اين باره چه مى گويند:

•۸۲ درصد كاربران اينترنت، موتورهاى جست وجوگر را ابزار اصلى خود براى يافتن وب سايت ها عنوان كرده اند.

•۵۷ درصد از كاربران اينترنت، هر روز جست وجو مى كنند و ۴۶ درصد اين جست وجوها براى كالا يا خدمات است. (منبع: SRI )

•۸۵ درصد ترافيك هدفمند در اينترنت را موتورهاى جست وجوگر باعث مى شوند.
(منبع: ۷th www user survey -Georgia Institute of Technology)

همان گونه كه آمارها نشان مى دهند موتورهاى جست وجوگر ابزار مناسبى هستند كه خريداران به كمك آنها، كالا يا خدمات (اطلاعات) مورد نياز خود را مى يابند. البته بسيارى از كاربران دريافته اند كه در اغلب موارد ۱۰ رتبه اول نتايج جست وجو مى تواند خواسته آنها را برآورده كند و هنوز هم علاقه دارند كه تنها ۱۰ سايت اول در نتايج جست وجو را مرور كنند. در اين رابطه آمارها به اين شرح است:

• ۷۰ درصد از كاربران به هنگام جست وجو حتماً يكى از سه سايت ابتداى نتايج جست وجو را كليك مى كنند.

• تنها ۷ درصد از آنها سايت هاى قرار گرفته در رتبه هاى بيستم به بعد را كليك مى كنند.

• ۸۵ رصد از آنها اگر جوابى براى جست وجوى خود در بيست نتيجه اول نتايج جست وجو نيابند، موتور جست وجوگر مورد استفاده خود را عوض مى كنند.

• ۳۳ درصد كاربران وب فكر مى كنند سايتى كه در ابتداى نتايج جست وجو قرار دارد، در موضوع جست وجو شده سرآمدتر از رقباى خود است و در آن موضوع پيشرو است.مطالعه ديگرى نشان مى دهد كه رتبه هاى يك تا ۱۰ ترافيكى به ميزان ۷۸ درصد بيشتر از رتبه هاى ۱۱ تا ۳۰ ايجاد مى كنند. همچنين سايت هاى قرار گرفته در رتبه هاى يك تا ۳۰ باشد، ۹۰ درصد ترافيك ناشى از جست وجو را دريافت مى كنند. به عبارت ديگر، ۹۰ درصد كاربران حتماً به يكى از سايت هاى رتبه هاى يك تا ۳۰ مراجعه مى كنند.

با دقت در اين آمارها، اهميت كسب رتبه هاى
بالا در موتورهاى جست وجوگر روشن تر مى شود. نكته مهم ديگر اين است كه بينندگانى كه موتورهاى جست وجوگر روانه سايت ها مى كنند، به احتمال زياد مخاطبان اصلى سايت مورد نظر هستند.آمارهاى ارائه شده از رفتار كاربران وب پيام بسيار واضحى دارد: سايت هايى كه در رتبه هاى بالا قرار نمى گيرند، بخش مهمى از كاربران مخاطب خود را از دست مى دهند. يك سايت ممكن است هزاران بيننده داشته باشد اما تعداد بينندگان گروه مخاطب آن است كه موفقيت سايت را رقم خواهد زد. زيرا در اغلب موارد اين بينندگان مخاطب سايت هستند كه از سايت چيزى بيشتر از طلاعات رايگان ارائه شده در آن مى خواهند.

البته هر موتور جست وجوگرى مهم نيست و تنها عده معدودى از آنها اعتبار و محبوبيت مناسبى دارند. لذا مديران سايت ها به دنبال رتبه هاى بالا در موتورهاى جست وجوگر مهم هستند. آمارها نشان مى دهد كه بيشتر از ۹۵ درصد كاربران وب اطلاعات مورد نياز خود را به كمك ۶ موتور جست وجوگر عمده و مهم مى يابند. در حال حاضر مهمترين موتورهاى جست وجوگر گوگل، ياهو، MSN و ASK هستند. امروزه تجارت الكترونيك خود را با مسئله رتبه بندى در موتورهاى جست وجوگر هماهنگ كرده است زيرا رتبه هاى بالاتر مستقيماً به فروش بيشتر، تعبير مى شوند. موتورهاى جست وجوگر مهمتري ابزار بازاريابى الكترونيك محسوب مى شوند. بازاريابى با موتورهاى جست وجوگر شايد مبحث نوينى باشد اما مديران خبره وب سايت ها مى دانند كه چگونه مى توانند به كمك آن تحولى شگرف در حرفه خود ايجاد كنند. شم بازاريابى (Marketing Mix) حكم مى كند كه همواره در جايى حضور داشته باشيم كه مشترى ما آنجاست. اگر ما آنجا نباشيم، رقيب ما آنجا خواهد بود.

به عبارت ديگر كسى كه قرار است از ما خريد كند، از رقيب ما خريد مى كند. بازاريابى با موتورهاى جست وجوگر (Search Engine Marketing) نيز دو هدف عمده را دنبال مى كند: ۱- حضور در جاهايى كه خريداران ما آنجا هستند.

۲- بالاتر بودن از رقبا ( كسب وضعيت بهتر نسبت ه رقبا) يكى از فعاليت هاى اصلى در بازاريابى با موتورهاى جست وجوگر، SEO است. SEO تلاش دارد تا سايت را براى موتورهاى جست وجوگر آماده كند با اين هدف كه در آن به رتبه هاى بالا دست يابد. بهينه سازى سايت به معناى به كارگيرى ترفندهاى پيچيده نيست بلكه در اغلب موارد به كارگيرى و اعمال تغييرات كوچك و ساده در سايت است كه معمولاً تاثير فوق العاده اى در بالا بردن ضريب نفوذ سايت ها در موتورهاى جست وجوگر دارند. ضريب نفوذ مناسب به معناى حضور در موتورهاى جست وجوگر مهم و عمده، بايگانى شدن هر چه بيشتر صفحات سايت در پايگاه داده آنها و قرار گرفتن در صفحه هاى اول تا پنجم نتايج جست وجوى آنهاست. متخصصين بسيارى در تلاش اند تا الگوريتم و پارامترهاى مورد توجه موتورهاى جست وجوگر را شناسايى كنند تا بتوانند به كمك آنها به رتبه هاى بالاترى دست يابند و شانس خود را در كسب درآمد بيشتر، افزايش دهند. چيزى كه امروزه اين متخصصان با تاكيد بر آنها قصد بهبودى رتبه هاى سايت هاى خود را دارند، تنها تجربه است و نه يافته هاى علمى ثابت شده از اسرار بسيار موتورهاى جست وجوگر.

• فهرست ها و موتورهاى جست وجوگر ايرانى
جامعه اينترنتى ايرانيان از نبود فهرست ها و موتورهاى جست وجوگر قدرتمند فارسى بى بهره است و در حال حاضر هيچ فهرست فارسى معتبر و شناخته شده اى وجود ندارد. تلاش براى راه اندازى فهرست ها نيز عموماً به يك لينكستان ختم شده است و مديران انگيزه اوليه خود را پس از مدتى از دست داده اند. برخى از نمونه هاى موجود نيز به رغم حجم بالاى تعداد سايت هاى موجود در آن عملاً به دليل طراحى ضعيف غير قابل استفاده مانده اند.به دليل قدرت گوگل و ياهو در پشتيبانى مناسب از زبان فارسى شايد نبود يك موتور جست وجوگر فارسى كمتر احساس شود اما با اين حال در بين موتورهاى جست وجوگر فارسى موجود مى توان پارسيك را يك نمونه نسبتاً موفق دانست هر چند كه به پايگاه داده خود متكى نيست. پهناى باند بالا و پايگاه داده مورد نياز، مهمترين مشكلات پيش روى راه اندازى يك متور جست وجوگر مستقل فارسى است.

• بازاريابى با موتورهاى جست وجوگر در ايران
بازاريابى با موتورهاى جست وجوگر و تخصص هاى مرتبط در ايران نوپاست و تاكنون از تلاش هاى فردى فراتر نرفته است. سايت هاى ايرانى عموماً حضور مناسبى در موتورهاى جست وجوگر ندارند و اگر بعضى سايت ها رتبه هاى خوبى دارند به اين دليل نيست كه روى آنها كار شده است بلكه ناشى از طبيعت خود موتورهاى جست وجوگر است كه به هر حال يك سايت را اول قرار مى دهند، يكى را دوم و يكى را آخر.

بهينه سازى براى موتورهاى جست وجوگر بحث نوينى است و طراحان وب ايرانى نيز با اصول آن آشنا نيستند. بنابراين طبيعى است كه محصول آنها به عنوان يك سايت نيز حضور مناسبى در موتورهاى جست وجوگر نداشته باشد. در مطالعه اى كه بر روى يك سايت بزرگ دولتى انجام دادم، مشخص شد كه نزديك به ۱۵۰۰ صفحه از اطلاعات آن در صورت فعال شدن فيلتر به هنگام جست وجو در گوگل، قابل دسترسى نخواهند بود، اين يعنى يك فاجعه. در اين فاجعه كه براى يك سايت فعال در صنعت پتروشيمى رقم خورده است، هم تهيه كنندگان محتوا و هم طراحان آن سايت دست داشتند. خوشبختانه SEO براى اين مشكلات نيز راه حل دارد. SEO يك سايت را هم براى بيننده و هم براى موتور جست وجوگر قابل استفاده مى كند.

ارائه خدمات موتورهاى جست وجوگر نيز از سوى بعضى سايت ها و شرت ها آغاز شده است. نگاهى به صنعت طراحى و برنامه نويسى وب ايران و پيشينه آن نشان مى دهد به زودى شركت هاى بسيارى با هدف ارائه اين خدمات راه اندازى خواهند شد. همچنين شركت هاى موجود نيز آن را به ليست خدمات خود خواهند افزود. بنابراين به زودى بازارى آشفته پيش روى كارفرمايان قرار مى گيرد و قيمت گذارى هاى ناهمگون همانند صنعت طراحى وب غوغا خواهد كرد. اما به دليل آنكه در اين خدمات با رتبه ها سر و كار داريم كه آن هم با يك جست وجوى ساده مشخص مى شود، ارزيابى موفقيت و تخصص شركت ها ساده تر خواهد بود و بسيارى از مدعيان پس از مدتى ميدان را خالى خواهند كرد.

اگر طراحان وب گرافيك زشت ناهمگون دست پخت خود را يك بحث سليقه اى مى دانند و به راحتى كار خود را توجيه مى كنند در خدمات SEO اوضاع به گونه اى ديگر است. سايت يا در ده يا بيست رتبه اول قرار مى گيرد يا خير. اين رتبه ها ربطى به سليقه هم ندارند و جايى براى توجيه باقى نخواهند گذاشت. از سوى ديگر كارفرمايان اين نوع خدمات نوعاً از دانش بيشتر برخوردارند و با حساسيت بيشترى مجرى پروژه هاى خود را برمى گزينند.

• جمع بندى
• موتور جست وجوگر ابزارى است كه كاربران اينترنت به كمك آنها سايت ها را مى يابند. نتايج جست وجوى تمام موتورهاى جست وجوگر دقيق نيست.

• بسيارى از كاربران دريافته اند كه در اغلب موارد ۱۰ رتبه اول نتايج جست وجوى موتورهاى جست وجوگر مى تواند خواسته آنها را برآورده كند.

• راه هاى بسيارى براى دسترسى به سايت ها وجود دارد اما موتورهاى جست وجوگر همواره راهكار اساسى بوده اند.

• تجارت الكترونيك به شدت خود را با مسئله رتبه بندى در موتورهاى جست وجوگر هماهنگ كرده است و همه سايت ها براى كسب رتبه هاى بالا تلاش مى كنند.

• اجراى يك برنامه موفق بازاريابى با موتورهاى جست وجوگر، بدون يك ساختار و زيربناى مستحكم در خود سايت اصولاً با شكست همراه است.

• سايت ها و موتورهاى جست وجوگر ايرانى هنوز جايگاه مناسبى در دنياى جست وجو و موتورهاى جست وجوگر ندارند اما آينده و افق روشنى پيش روى دارند.