شرق – رسانه ها در چين به سوى تحول گام برمى دارند. اكنون پس از سال ها كنترل شديد دولتى، فضاى پديد آمده در رسانه هاى چينى اعجاب آ ور است. تلويزيون «گيم _ شو» چين با اندكى تفاوت دقيقاً همانند نمونه آمريكايى آن است و شگفت آورتر آنكه اكنون انبوهى از فيلم هاى تبليغاتى و ملودرام هاى خانوادگى به لطف سانسورهاى پى در پى به نمايش در مى آيند.
نسل جديد برنامه هاى تلويزيونى چين نشان دهنده تلاش اين كشور براى بهينه سازى و مدرنيزه كردن صنعت رسنه اى و جذب سرمايه و ايده هاى خارجى است.
دولت چين طى روزهاى آ ينده جزئيات بيشتر را در خصوص تسهيل برخى قوانين در رسانه هاى اين كشور اعلام مى كند. صنعت رسانه اى چين نياز به بازبينى اساسى دارد. به نقل از آمار منتشر شده از سوى سازمان صنايع و بازرگانى چين اين كشور بيش از ۲ هزار روزنامه، ۹ هزار مجله و ۵۶۸ موسسه انتشاراتى دارد كه هر كدام به نوعى بلندگوى وزارتخانه يا احزاب خاصى هستند. بيش از ۷۰۰ ميليون چينى به يك هزار راديو دولتى گوش مى دهند. ۲۰۰ شبكه تلويزيونى بيش از ۲ هزار و ۹۰۰ كانال به بينندگان ارائه مى كنند. تلويزيون مركزى چين (CCTV) كه تحت انحصار دولت قرار دارد بيش از يك ميليارد مخاطب دارد. از سوى ديگر اين تلويزيون با ۸۷ ميليون كاربر اينترنت تجارت الكترونيك مى كند. با اين حال رسانه هاى چين راه درازى را براى تقويت نقش تبليغاتى خود پيش رو دارند.
هزينه تبليغات در تلويزيون، راديو و نشريات با وجود رشد سريع در سال ۲۰۰۳ كمتر از ۷ ميليارد دلار بود كه در مقايسه با رسانه هاى آمريكا بسيار اندك است. تلويزيون هاى دولتى چين به شدت كنترل مى شوند و هزاران روزنامه دولتى آن از نظر مالى از سوى موسسه هايى تامين مى شوند كه در حقيقت نحوه عملكرد روزنامه ها را زير نظر دارند. دولت چين قصد دارد برخى قوانين را با جذب تبليغات بيشتر و حمايت هاى مالى از ميان بردارد. جمى داويس رئيس «Star TV» در چين با اشاره به «CCTV» مى گويد دولت چين اين نكته را درك كرده است كه بلندگوى حزب كمونيست مى تواند در توليد ناخالص ملى (GDP) موثر باشد. اكنون سياستگزاران مى دانند تا زمانى كه رسانه هاى چين مخاطبان خود را جذب نكنند آنها نمى توانند در افكار عمومى نفوذ كنند. بهينه سازى بخشى از استراتژى جديد دولت است. در اوايل سال جارى بيش از يك هزار و ۴۰۰ ماهنامه، فصل نامه روزنامه دولتى و حزبى تعطيل شده و به همكارى با گروه هاى تجارى يا سرمايه گذارى شخصى تشويق شدند.
در همان زمان دولت زمينه هاى حمايت ملى از صنعت رسانه را مانند ديگر صنايع پديد آورد. يك تحيلگر رسانه در پكن مى گويد: «چين عاقبت لزوم پيوستن به قدرت رسانه جهانى را درك كرد.» يكى از كانديداهاى بارز اين استراتژى CCTV است. طرح هاى اعلام شده از سوى اين تلويزيون در ماه فوريه به اين معنى بود كه برخى شبكه ها و بخش هاى توليدى مستقل شده و در بازار سهام قرار مى گيرند. CCTV-5 شبكه موفق ورزشى آن مى تواند يكى از اين گزينه ها باشد. تاكنون خبرگزارى «شين هوا» يك آژانس خبرى دولتى در ليست سهام توكيو قرار گرفته است و اين در حالى است كه رقيب آن يعنى Shezhen نيز به دنبال وارد شدن در اين ليست است. سه غول اينترنتى چين با نام هاى Sina، Sohv و Netease نيز اكنون در ليست بازار سهام نزدك آمريكا قرار داند. در حالى كه اصلاحات تدريجى CCTV موضوع مورد اختلاف رهبران حزب است، گروه رسانه اى شانگهاى (SMG) با سرعت توسعه مى يابد و سرگرم جذب شركاى خارجى است.
لى دويگانگ رئيس SMG يك گروه چندرسانه اى با ۱۲ شبكه تلويزيونى، ۱۱ شبكه راديويى و يك صفحه اينترنتى تشكيل داده است. اين گروه چندرسانه اى شامل شش گروه ورزشى و گروه هاى هنرى مانند اركستر سمفونى شانگهاى نيز مى شود. شركت او در سال گذشته ۲۹۰ ميليون دلار درآمد داشته است. روزنامه ها در زمينه اصلاحات پس از تلويزيون ها قرار دارند: در ۱۸ اكتبر Youth Daily پكن و Guangzhou به يكديگر پيوستند و يك روزنامه اقتصادى در شانگهاى منتشر كردند. يك تحليلگر ر موسسه شركاى رسانه اى آسيا در هنگ كنگ مى گويد شانگهاى اكنون همانند لندن و نيويورك اخبار اقتصادى روز جهان را دنبال مى كند. وى پيش بينى مى كند در دهه آينده SMG به يك شركت رسانه اى آسيايى در جهان تبديل شود. از سوى ديگر رسانه هاى چين به زيرساخت مدرن نياز دارند.
راديو و تلويزيون در آستانه همگانى شدن قرار دارند و از سوى يكصد ميليون مشترك تلويزيون كابلى حمايت مى شوند. استفاده از كامپيوتر شخصى نيز روز به روز در حال افزايش است. گام بعدى تلويزيون هاى ديجيتالى است كه تا سال ۲۰۰۵ تعداد مشتركان اين نوع تلويزيون ها به ۳۰ ميليون نفر مى رسد. سازمان راديو و تلويزيون و فيلم چين قد دارد تا سال ۲۰۱۵ تمام برنامه هاى خود را به صورت ديجيتال پخش كند. با اين حال بايد اين نكته را خاطرنشان ساخت كه هيچ يك از اين تلاش ها بدون ارتقاى سطح و محتواى برنامه ها كارآمد نيستند. مردم چين نسبت به رسانه هاى كشورشان نه تنها بى اعتماد بلكه نااميد و خسته اند.
شروع اخبار CCTV-1 هنوز با چهره رهبران سياسى است و صفحه اول سه روزنامه بزرگ حزبى Daily Peopleصs، Daily Workerصs و China Youth Daily معمولاً مشابه يكديگر است. لزوم وجود محتوا و تكنولوژى جديد در صنعت رسانه هاى چين، پكن را بر آن مى دارد تا در بخش رسانه اى خود را به روى خارجيان بگشايد. Viacom اولين قرارداد دوجانبه تلويزيونى خود را با چين ها به امضا رسانده است. اين شركت با كمك SMG در Mandarin براى كودكان برنامه تلويزيونى توليد مى كند. در ماه گذشته برادران وارنر اعلام كردند كه اولين قرارداد مشترك براى توليد فيلم در چين را به امضا رسانده اند. نكته قابل توجه آن است كه كشور چين همچنان در مقابل فيلم هاى خارجى مقاومت نشان مى دهد.
گروه هاى تبليغاتى بيش از ۳۳۰ آژانس تبليغاتى در چين دارند. در ماه ژوئن WPP انگليس اولين شركتى بود كه كل سهام يك آژانس بزرگ محلى را خريدارى كرد. با اين حال اين گونه پيشرفت ها در صنعت رسانه اى چين با كندى خاصى صورت مى گيرد. شركت هاى خصوصى محلى كه معمولاً توسط چينى هايى كه از خارج بازگشت اند اداره مى شود فضاى رسانه اى خود را با سرعت بيشترى تغيير مى دهند. در صورت ارتقاى سطح تصوير و محتواى برنامه ها دورنماى تلويزيون هاى كارتى در چين بسيار مطلوب خواهد شد.
چينى ها به پرداخت وجه براى شبكه هاى جديدى كه از سوى دولت اداره مى شوند علاقه اى نشان نمى دهند و اين در حالى است كه روز به روز بر تعداد شبكه هاى غيرمجاز خارجى در چين افزوده مى شود. بايد گفت كه در نهايت توسعه سريع صنعت رسانه اى چين به عوامل سياسى مربوط مى شود. با وجود وب سايت هاى منتقد دولت و نشريات تخصصى دولت چين همچنان نمى خواهد كنترل ايدئولوژيكى خود را به رسانه ها از دست بدهد و از سويى ديگر تلاش داخلى براى دست يابى به آزادى بيشتر نيز چندان با مدنيت همراه نبوده است. برخى كارشناسان حامى دولت در چين بر لزوم سانسور در رسانه ها تاكيد دارند.
آنها مى گويند چين به سرعت در حال پيشرفت است و فاصله فقير و غنى نيز روز به روز بيشتر مى شود و در اين ميان دولت وظيفه ايجاد ثبات را برعهده دارد. در حالى كه دولت چين براى جذب سرمايه تكنولوژى و مهارت خارجى ها در صنعت رسانه اى اين كشور تلاش مى كند ولى آنها همچنان از حضور در حوزه هاى حساس مانند خبر دور نگاه داشته مى شوند. صنعت رسانه چين با هيجان پيش مى رود ولى هنوز تا باز شدن كامل درهاى آن زمان زيادى باقى مانده است.
منبع : Economist
