نام نویسنده: شهرام شريف
دنیای اقتصاد- يكى از مديران ارشد غول نرم‌افزارى مايكروسافت اخيرا در جريان يك مصاحبه گفته است: امروزه شاخص‌هاى ديجيتالى در كشورهاى مختلف به اندازه شاخص‌هاى دسترسى به منابع اقتصادى، طبيعى و حتى بهداشتى مهم و تعيين كننده است.
واقعيت آن است كه شاخص‌هاى دسترسى ديجيتالى (Digital Access Index) امروزه آنچنان در تحولات جهانى نقش دارند كه كشورهاى جهان براى ارتقاى رتبه خود در عرصه‌هاى بين‌المللى و دريافت سودهاى چندوجهى به سرمايه‌گذارى‌هاى حساب شده در اين بخش روى آورده‌اند.
اين شاخص‌ها در فرايند تصميم‌گيرى براى سرمايه‌گذارى شركت‌هاى قدرتمند IT در مناطق ارزان‌تر و در عين حال توسعه‌يافته‌تر بسيار موثر است به گونه‌اى كه هم‌اكنون در نام بردن از كشورى چون هند ديگر تصوراتى چون چهره‌هاى رنج‌كشيده، پابرهنه و فقير جاى خود را به كشورى توسعه يافته در زمينه تكنولوژى ارتباطات و اطلاعات داده است.
هند در سال منتهى به مارس 2004 بيش از 5/12 ميليارد دلار درآمد ناشى از صادرا نرم‌افزار داشته است كه اين رقم 30 درصد بيش از درآمد اين كشور در سال گذشته از همين بابت بوده است.
اما بايد توجه داشت بين شاخص‌هاى ديجيتالى (كه نحوه و ميزان دسترسى به ابزارهاى ديجيتالى را در كشورها نشان مى‌دهد و توسط اتحاديه جهانى مخابرات منتشر مى‌شود) تا آمادگى ديجيتالى (آنچه در گزارش اخير بخش تحقيقات اكونوميست به آن اشاره شده) تفاوت‌هاى اساسى وجود دارد.
شاخص‌هاى ديجيتال در حقيقت ميزان دسترسى شهروندان به ابزارهاى تكنولوژى اطلاعات را نشان مى‌دهد در حالى‌كه آمادگى ديجيتالى بر وجود فرصت‌هاى خاص ديجيتالى خصوصا با هدف سرمايه‌گذارى در يك كشور تاكي دارد. از همين رو حتى كشورى چون هند كه هم‌اكنون با برون‌سپارى (outsourcing) وسيع خود توانسته به يك غول صادركننده نرم‌افزار در جهان تبديل شود از نظر دسترسى ديجيتال جايگاه مناسبى ندارد و به رتبه 118 قناعت كرده اين در حالى است كه همين كشور از نظر آمادگى ديجيتالى با 51/4 امتياز در رده چهل و ششم ايستاده است.
فناورى اطلاعات و ارتباطات امروزه به شكلى در جهان توسعه مى‌يابدكه گاه كشورى كوچك و جمع و جور چون سنگاپور از نظر آمادگى ديجيتالى خود را در رده هفتم و بالاتر از حتى ايالات متحده، آلمان، استراليا و كانادا مى‌بيند و يا كره جنوبى و ديگر كشورهاى موسوم به «ببر آسيا» وضعيتى بالاتر از بسيارى از كشورهاى اروپايى دارند و يا آفريقاى جنوبى فاصله اندك خود را با كشورهاى توسعه يافته حفظ مى‌كند.
كشور ما ايران از هر دو نظر (شاخص دسترسى ديجيتالى و آمادگى ديجيتالى) وضعيت نامناسبى را در رده‌بندى جهانى دارد.
در گزارش مربوط به ميزان دسترسى ديجيتالى، ايران در رده كشورهاى سطح متوسط و در جايگاه 87 قرار دارد اما از نظر آمادگى ديجيتالى وضعيت براى كشورمان بسيار نگران كننده است چرا كه ايران رده پنجاه و هفتم از 64 كشور را در اختيار دارد و اين تازه پنج پله كمتر از رده‌بندى سال گذشته (پنجاه و دوم) و پايين‌تر از كشورهايى چون عربستان، مصر، اكوادور و فيليپين است.
اين در حالى است كه در رده‌بندى آمادگى ديجيتالى بسيارى از كشورهاى منطقه مثل امارات، بحرين و كويت (كه بالقوه طى سال‌هاى اخير وضعيت مناسبى را در توسعه ديجيتالى پيدا كرده‌اند) به دليل فقدان اقتصاد كلان اصولا لحاظ نشده‌اند (رتبه امارات در شاخص DAI جايگاه سى و چهارم است) وگرنه رتبه ايران از اين هم پايين‌تر بود.
ضريب نفوذ پايين اينترنت در ايران، زيرساخت‌هاى ضعيف مخابراتى، ريسك بالاى سرمايه‌گذارى در بخش IT و از همه مهم‌تر رقيب دولتى از جمله مهم‌ترين دلايل كاهش رشد ICT در كشور قلمداد مى‌شود اين در حالى است كه هنوز كشور از فقدان يك طرح جاع فناورى اطلاعات رنج مى‌برد و طرح‌هاى اجرا شده سال‌هاى اخير نيز نگاه جامع و عميقى به اين گستره ندارند.
