آزادى بيان و آگهى‌هاى گوگل

نام نویسنده: جيمز فالوز

دنیای اقتصاد – وقتى عصر رايانه آغاز شد، برخى از مردم هشدار دادند كه افزايش سيستم‌هاى واژه‌پرداز به منزله افول نگارش خلاق است. گمان مى‌رفت رايانه نگارش را آنقدر خودكار و آسان -بله، حتما- مى‌سازد كه ظرايف انديشه و كلام محجور خواهد ماند و نثرهايمان بى‌روح و ماشينى خواهد شد.

اكنون كه نگاهى به گذشته مى‌اندازيم، مى‌بينيم كه جاى نگرانى نبود. حالا كتابها، مقالات و سخنرانى‌ها به همان فصاحت يا همان آشفتگى گذشته‌اند.

يكى از عرصه‌هايى كه فناورى را مسلما دستخوش تغيير ساخته، ارتباطات شخصى از طريق ايميل و پيام‌ها را فورى (SMS) است. اما به‌هرحال تاثير اصلى آن بخاطر احياى تماس‌هاى مردم، حتى نوجوانان، به كمك كلمات مكتوب و شفاهى مثبت بوده است.

دشوار مى‌توان شيوه‌هاى فراخ‌ترى را كه رايانه‌ها از طريق آنها طرز فكر و تعاملمان را تغيير خواهند داد، پيش‌بينى كرد. از همين‌رو، هرگونه نشانه اوليه جالب توجه است. مثلا ماشين‌حساب الكترونيكى يك عنصر را از مفهوم سنتى باهوش بودن، حذف كرد. از زمان ابداع هندسه تا حدود 1970، سرعت و دقت در جمع و تفريق اعداد نشانه تمايز هوش بود. اكنون مهارت‌هاى جدول‌ضرب پيش‌پا افتاده شده، زيرا با استعدادترين نابغه بشرى نمى‌تواند پابه‌پاى ارزان‌ترين ماشين‌حساب دستى رقابت كند.

همچنين ذهنى «چسبنده» كه نام‌ها و نشان‌ها را نگه مى‌داشت و در وقت نياز بيرون مى‌ريخت، سنتا نمادى از تيزهوش بود. اما آن چقدر ديگر مى‌تواند اهميت داشته باشد، چرا كه موتورهاى جست و جوگر سريع‌تر و دقيق‌تر مى‌شوند. ما زمانى متوجه اين تحول مى‌شويم كه دانش‌آموزان دبستانى مى‌توانند به كمك گوگل هر قهرمان «حافظه» را ضربه‌فنى كنند.

پيش از چنان اتفاقى، تغيير ديگرى كه گوگل به‌‌راه انداخته، مى‌تواند تاثيرى فرهنگى و حتى سياسى داشته باشد. البته بايد ذكر كرد كه گوگل ضرورتا مترادف آينده فناورى جست و جو نيست. بيل گيتس بنيانگذار مايكروسافت هشدارهاى شديداللحن داده كه شركتش مهيا مى‌شود براى سلطه بر جست و جوگرهاى رايانه‌اى به رقابت بپردازد. هيچ‌كس در دنياى فناورى ترديدى ندارد كه مايكروسافت استعداد، پول و قدرت كافى براى مواجه كردن گوگل با تهديدى رعب‌انگيز را دارد. حتى حالا در برخى شرايط، ابزارهاى كوچك تخصصى جست و جو مى‌تواند نتايج گوگل را بهبود بخشد. ابزار مورد علاقه جديدم Vivisimo است كه به همت دانشمندان دانشگاه «كارنگى ملون» ايجاد شده و نتايج جست‌وجو را به‌جاى نهادن در يك فهرست طويل درون مقوله‌هاى مفيد طبقه‌بندى مى‌كند.

اما گوگل پيشتار بلامنازعه، در ميان رقبايى همچون Overture و Kandoole، در يك نوآورى ظاهرا كوچك ولى با تاثير بالقوه گسترده آن براى گوگل راه ديگرى براى فروش آگهى و منبع به‌سرعت فزاينده درآمد است.

براى مردمى كه براى اطلاعات و بيان احساسات خود به اينترنت وابسته‌اند، آن شايد فرصتى را بگشايد. اين نوآورى مورد نظر، برنامه Adsense گوگل است كه تابستان پيش عرضه شد. شيوه اصلى پول‌ساز گوگل كه كماكان بزرگ‌ترين منبع درآمدش است، آگهى‌هاى جست‌وجو محور بود. مثلا شما «خانه ييلاقى در فرانسه» را تايپ مى‌كنيد و گوگل همراه فهرست نتايجش، ليستى از «پيوندهاى اسپانسران» مربوط به آگهى‌دهندگان را به نمايش مى‌گذارد كه براى عجين شدن نامشان با كلمات مورد جست‌وجو پول پرداخته‌اند.

گرى استاين، تحليلگر ارشد در Jupiter Media در سانفرانسيسكو مى‌گويد: Adsense محصولى بسيار طبيعى از اين سيستم جست‌وجو محور است. گوگل يك بانك اطلاعات بزرگ از آگهى‌دهندگان و كليدواژه‌هاى مورد علاقه‌شان دارد. (هيچ‌كس از گوگل حاضر نيست درباره محصولش اهارنظر كند زيرا شركت پيش از عرضه سهامش در «دوره خاموشى» است.

قدرت فنى چشمگير گوگل كه به قول استاين خورشيد منظومه شمسى‌اش است، اين امكان را مى‌دهد كه Adsense مضامين هر صفحه وب را به صورت خودكار درك كند و برآن تاكيد ورزد. در اين سيستم هركس كه يك وب سايت دارد، بلاگر، فعال اجتماعى يا خرده‌فروش، كدى را نصب مى‌كند كه كنترل بخشى از هر صفحه را به گوگل انتقال مى‌دهد. سپس كاربرانى كه صفحه نتايج جست‌وجو را مى‌بينند، با فهرستى كوتاه از آگهى‌ها مواجه مى‌شوند كه بنابه تحليل گوگل، محتمل‌ترين زوج‌بين موضوعات بحث شده و محصولات آگهى‌دهندگان است. هرگاه كه فردى روى پيوند يك آگهى‌دهنده كليك مى‌كند، آگهى‌دهنده مبلغى را به گوگل مى‌پردازد و گوگل بخشى از آن را به گرداننده سايت مى‌دهد.

اين سيستم چيزى پيشرفته‌تر از يك مجله ماشينى كه آگهى‌هاى خودرو دارد، نيست، ولى eBay نيز در ابتدا چيزى بيشتر از يك حراجى بزرگ در يك گاراژ نبود. در هر دو مورد، مقياس و اتوماسيون به ايده‌اى آشنا تاثيرى بديع مى‌بخشد. همان‌گونه كه ٍeBay فروشنده را به جهانى از خريداران بالقوه پيوند مى‌دهد، Adsense هر بلاگر و وب مستر محلى را به 150 هزار آگهى‌دهنده بالقوه متصل مى‌كند. نكته مهم اين است كه بلاگر بدون نياز داشتن به پرسنل فروش به آن آگهى‌دهندگان دسترسى خواهد داشت.

چرا اين مساله اهميت دارد؟ آن انقلاب نشرى را كه اينترنت به راه انداخت، تكميل مى‌كند. اولين مرحله، آزادسازى خواننده بود كه به مدد مرورگر مى‌تواند نشريات الكترونيكى سراسر دنيا را بخواند. گام بعد آزاد گذاردن دست ناشران بالقوه بود. به لطف ابزارهاى بلاگ نويسى، هركس مى‌تواند ديدگاه‌هاى خود را در اينترنت منتشر كند. اكنون به لطف فروش خودكار آگهى‌ها، ناشران خرده‌پا به ايجاد كسب‌و‌كار و حفظ نداى مستقل خود بيشتر از حتى همين يك سال پيش اميد دارند. جمله نغز «اى جى ليبلينگ» مبنى بر اين كه آزادى مطبوعات فقط براى كسانى تضمين شده كه آزادى مطبوعات دارند با برچيده شدن مانع فنى و مالى مفهوم تازه‌اى يافته است.

گوگل قويا به وب‌سايت‌هاى استفاده‌كننده از Adsense توصيه مى‌كند كه فاش نكنند چقدر پول عايدشان مى‌شود. (آن حتى حاضر نيست به اين وب‌سايت‌ها بگويد كه چه كسرى از پول آگهى‌دهندگان را دريافت مى‌كند. جنجال‌هاى ديگرى نيز درباره اين برنامه وجود دارد، ولى زمان ديگرى درباره آن صحبت مى‌كنيم.) من با يك اپراتور سايت صحبت كرده‌ام كه مى‌گويد پول «سيگار» ش در مى‌آيد و ديگرى گفت كه چند صددلار و يكى ديگر چند هزاردلار از گوگل دريافت مى‌كند. هيچ‌كس حاضر به افشاى هويتش نبود زيرا گوگل سخت مى‌گيرد، ولى همه تاكيد كردند كه اين پول را به يوه‌اى ديگر نمى‌توانستند به‌دست بياورند، زيرا توانايى استخدام پرسنل فروش آگهى را نداشتند.

گويا بالاترين بازده براى سايت‌هاى اختصاصى مانند SeatGuru.com است كه بهتر و بدترين صندلى‌هاى هواپيماها را رده‌بندى مى‌كند. ميتو دايملر بنيانگذار 26 ساله اين سايت هرچند بطور مشخص حرف نمى‌زند، ولى گفت كه اين برنامه در ماه هزاران دلار عايدش مى‌كند. به گفته وى، اين درآمد جديد به وى امكان داد SeatGuru را از يك سايت تفننى به تجارى تبديل كند. او اعلام كرد: بهترين ويژگى‌اش اين است كه من نيروى فروش آگهى ندارم، ولى همچنان صدها هزاردلار از آگهى‌دهندگان مى‌گيرم.

»بيان آزاد» هميشه وقتى كه برپايه تجارى محكمى استوار بوده، در آزادترين شكل قرار داشته است. چه‌بسا تازه‌ترين تاثير غيرمنتظره فناورى بر فرهنگ به احياى تبادل گوناگون ديدگاه‌ها كمك مى‌كند.

منبع : نيويورك تايمز