ایران و جامعه اطلاعاتی – براساس نظرسنجى «اتحاديه بين‌المللى ارتباطات‌دوربرد» (ITU) که نتايج آن در روز جهانى ارتباطات انتشار يافت، اهداف تعيين شده در نخستين اجلاس جهانى جامعه اطلاعاتى (WSIS) در ژنو براى بهبود اتصال و دسترسى به فناورى‌هاى اطلاعاتى و ارتباطى تا سال ۲۰۱۵، مورد پشتيبانى قوى جهانى قرار گرفت.
در اجلاس جهانى جامعه اطلاعاتى در ژنو، دو سند «بيانيه اصول» و «نقشه عمل» به تصويب رسيد. در اين دو سند راه رساندن مزاياى فناورى‌هاى اطلاعاتى و ارتباطى به کشورهاى محروم اقتصادى، ترسيم شده است. اجلاس جهانى جامعه اطلاعاتى توسط «اتحاديه بين‌المللى ارتباطات‌دوربرد» و تحت نظارت کوفى عنان، دبيرکل ملل متحد، برگزار شد تا تضمينى باشد بر اين که توسعه اقتصادى و اجتماعى(که فناورى‌هاى اطلاعاتى و ارتباطى روزبه‌روز بيشتر به موتور محرک آن تبديل مى‌شود) به ايجاد جهانى منصفانه‌تر، مرفه‌تر و عادلانه‌تر بينجامد.
نظرسنجى اتحاديه بين‌المللى ارتباطات‌دوربرد بيانگر حمايت چشمگير از اين اعتقاد است که اگر قرار است جامعه اطلاعاتى، جامعه‌اى باشد که در آن همه شهروندان سراسر جهان بتوانند از امکان برابر در دسترسى و استفاده از منابع اطلاعاتى براى توسعه پايدار اقتصادى و اجتماعى برخوردار باشند، بايد فضاى‌سايبر منبعى شمرده شود که همگان در جهت خير عمومى جهانى در آن شريک هستند. اين عقيده‌ى ۹۴ درصد کل پاسخ‌دهندگان به نظرسنجى است. (به شکل يک نگاه کنيد). اين درصد جهانى با درصد منطقه‌اى نيز مطابقت دارد. (به شکل دو نگاه کنيد).
شکل يک
شکل دو
فاورى‌هاى اطلاعاتى و ارتباطى: راه رسيدن به توسعه پايدار
نتايج نظرسنجى اتحاديه بين‌المللى ارتباطات‌دوربرد در روز جهانى ارتباطات‌دوربرد انتشار يافت. صدوسى‌ونهمين سالگرد تأسيس اتحاديه بين‌المللى ارتباطات‌دوربرد با اين شعار جشن گرفته شد: «فناورى‌هاى اطلاعاتى و ارتباطى: راه رسيدن به توسعه پايدار»
آقاى يوشيو اوتسومى، دبير کل اتحاديه بين‌المللى ارتباطات‌دوربرد، در مراسم روز جهانى ارتباطات‌دوربرد، يادآور شد که: «فناورى‌هاى اطلاعاتى و ارتباطى به تنهايى نمى‌توانند گرسنگى را از ميان ببرند، فقر را ريشه‌کن کنند، يا از مرگ‌ومير کودکان بکاهند، اما ب طرز فزاينده‌اى به عنوان يک کاتاليزور(شتاب‌دهنده) مهم براى رشد اقتصادى و برابرى اجتماعى به کار گرفته مى‌شوند. فناورى‌هاى اطلاعاتى و ارتباطى امکان توليد، تنوع، و توزيع ثمربخش‌تر کشاورزى را فراهم مى‌آورد. اين فناورى‌ها امکان ارائه خدمات بهداشتى اوليه به کسانى را فراهم مى‌آورد که به شدت به اين خدمات نياز دارند و در مناطقى زندگى مى‌کنند که در آن مناطق دسترسى به تسهيلات بهداشتى چندان يا اصلاً وجود ندارد. اين فناورى‌ها حوزه دسترسى آموزگاران و مربيان را گسترده‌تر مى‌کند و به آنها امکان مى‌دهد دانش را به دورافتاده‌ترين گوشه‌هاى سياره‌مان برسانند».
آقاى کوفى عنان، دبير کل ملل متحد نيز گفت: « در روز جهانى ارتباطات‌دور، بيايد تصميم بگيريم هر آنچه در توان داريم به کار بنديم تا به سوى يک عصر ارتباطات به راستى آزاد، دربرگيرنده همه، و مرفه رهسپار شويم.»
نتايج نظرسنجى
هر ده هدفى که در نقشه عمل مصوب اجلاس جهانى جامعه اطلاعاتى براى بهبود امکان اتصال و دسترسى به فناورى‌هاى اطلاعاتى و ارتباطى تا سال ۲۰۱۵ تعيين شده و مورد حمايت ۱۷۵ کشور عضو ملل متحد قرار گرفته، هدف‌هاى بسيار مهم براى دستيابى به جامعه اطلاعاتى ارزيابى شدند. پاسخ‌هاى شرکت‌کنندگان در نظرسنجى صرفنظر از منطقه، جنس، سن يا تخصص شرکت‌کنندگان، با هم هماهنگ بود.
اهدافى که طبق نقشه عمل اجلاس جهانى جامعه اطلاعاتى بايد در سال ۲۰۱۵ به آنها دست يافت، و رتبه‌اى که پاسخ‌دهندگان به نظرسنجى براى اين اهداف قائل شده‌اند، چنين است:
۱- برقرارى اتصال دانشگاهها، مدارس عالى، دبيرستانها، دبستانها با فناورى‌هاى اطلاعاتى و ارتباطى
– اين هدف از ديد ۴۳/۸۵ درصد پاسخ‌دهندگان بسيار مهم بود.
۲- برقرارى اتصال مراکز علمى و پژوهشى با فناورى‌هاى اطلاعاتى و ارتباطى
– اين هدف از ديد ۷۶/۸۴ درصد پاسخ‌دهندگان بسيار مهم بود.
۳- تضمين اين که بيش از نيمى از ساکنان جهان به فناورى‌هاى اطلاعاتى و ارتباطى دسترسى داشته باشند.
– اين هدف از ديد ۲/۶۹ درصد پاسخ‌دهندگان بسيار مهم بود. اين درصد در منطقه آفريقا و کشورهاى عرب، بالاتر(۸۳ درصد و ۸۲درصد) و در منطقه اروپا و منطقه استراليا و نيوزيلند، پايين‌تر(۶۴درصد و ۵۵درصد) بود.
۴- برقرارى اتصال روستاها با فناورى‌هاى اطلاعاتى و ارتباطى و ايجاد نقاط دسترسى در جوامع محلى
– اين هدف از ديد ۷۵/۶۷درصد پاسخ‌دهندگان بسيار مهم بود. در ميان پاسخ‌دهندگان آفريقايى و آسيايى درصد بيشترى(۴۴/۷۹درصد و ۷۳/۷۲درصد) اين هدف را بسيار مهم دانستند.
۵- برقرارى اتصال همه وزارت‌خانه‌ها و ادارات دولت مرکزى و دولت محلى و ايجاد وب‌سايت و آدرسهاى پست الکترونيکى
– اين هدف از ديد ۵۳/۶۵درصد پاسخ‌دهندگان بسيار مهم بود. در ميان پاسخ‌دهندگان آفريقايى و آسيايى درصد بيشترى (۵۶/۸۰درصد و ۹۰/۷۱درصد) اين هدف را بسيار مهم دانستند.
۶- برقرارى اتصال مراکز بهداشتى و بيمارستان‌ها با فناورى‌هاى اطلاعاتى و ارتباطى
– اين هدف از ديد ۸۹/۶۴درصد پاسخ‌دهندگان بسيار مهم بود. در ميان پاسخ‌دهندگان اروپايى درصد کمترى(۵۷درصد) اما در ميان پاسخ‌دهندگان آفريقايى و کشورهاى عرب درصد به مراتب بالاترى (۷۴درصد و ۷۸درصد) اين هدف را بسيار مهم شمردند. احتمالاً اين تفاوت بيانگر باور عميق‌تر در اين مناطق به توانمندى فناورى‌هاى اطلاعاتى و رتباطى در گسترده‌تر کردن خدمات بهداشتى به مناطق دورافتاده و کمتر توسعه‌يافته است.
۷- برقرارى اتصال کتابخانه‌هاى عمومى، مراکز فرهنگى، موزه‌ها، ادارات پست و بايگانى‌ها با فناورى‌هاى اطلاعاتى و ارتباطى
– اين هدف از ديد ۸۷/۶۴درصد پاسخ‌دهندگان بسيار مهم بود. در ميان پاسخ‌دهندگان آفريقايى و آسيايى درصد بيشترى (۷۶درصد و ۷۳درصد) و در ميان پاسخ‌دهندگان اروپايى و آمريکايى درصد کمترى (۵۹درصد و ۶۸درصد) اين هدف را بسيار مهم دانستند. اين تفاوت احتمالاً از اينجا ناشى مى‌شود که در کتابخانه‌هاى اروپا و آمريکا هم‌اکنون دسترسى نسبتاً بيشترى به فناورى‌هاى اطلاعاتى و ارتباطى وجود دارد.
۸- تنظيم مواد درسى دبستانها و دبيرستانها براى برآمدن از عهده چالشهاى جامعه اطلاعاتى، با عنايت به مقتضيات ملى
– اين هدف از ديد ۸۲/۶۲درصد پاسخ‌دهندگان بسيار مهم بود. اين درصد در مناطق مختلف از ۵۵درصد(اروپا) تا ۷۶درصد(کشورهاى عرب و آمريکا) در نوسان بود.
۹- تشويق ايجاد محتوا و فراهم آوردن شرايط فنى جهت تسهيل حضور و استفاده از همه زبان‌هاى دنيا در اينترنت
– اين هدف از ديد ۷۹/۵۲درصد پاسخ‌دهندگان بسيار مهم بود. اين درصد در مناطق مختلف از ۴۵درصد(اروپا) تا ۷۰درصد(کشورهاى عرب) در نوسان بود.
۱۰- تضمين اين که همه مردم جهان به خدمات رادي و تلويزيون دسترسى داشته باشند
– اين هدف از ديد ۸۰/۴۷درصد پاسخ‌دهندگان بسيار مهم بود. درصد پاسخ‌دهندگانى که اين هدف را «خيلى مهم» به حساب مى‌آوردند در اروپا(۳۰درصد) و منطقه استراليا و نيوزيلند(۴۳درصد) بسيار پايين اما در آفريقا بسيار بالا(۷۰درصد) بود. اين احتمالاً ناشى از ميزان دسترسى کنونى به فناورى‌هاى اطلاعاتى و ارتباطى در اين مناطق است.
درباره نظر سنجى
اين نظرسنجى از تاريخ ۱۰آوريل تا ۱۰مه سال ۲۰۰۴ صورت گرفت. از ۱۲۵۰ پاسخ دهنده به اين نظرسنجى، ۷۱/۸ درصد از آفريقا، ۸/۹ درصد از آسيا، ۰۲/۳درصد از استراليا و نيوزيلند و جزاير اطراف، ۰۷/۲۲درصد از آمريکا، ۶/۵۲درصد از اروپا و ۱۰/۳درصد از کشورهاى عرب، بودند. ميزان پاسخ‌هاى مناطق مختلف بازتابى است از شاخص‌هاى دسترسى به ارتباطات‌دوربرد در اين مناطق؛ که هم مطابق است با گزارش توسعه ارتباطات‌دوربرد جهان در سال ۲۰۰۳ و هم مؤيد «شکاف ديجيتال» که کشورهاى توسعه‌يافته را از کشورهاى کمترتوسعه‌يافته جدا مى‌کند.
از ميان پاسخ‌دهندگان به نظرسنجى، ۷۸/۲۰درصد خود را کارمند دولت، ۵۶/۸ درصد خود را کارمند سازمان‌هاى بين‌المللى، ۰۳/۲۱ درصد خود را عضو نهادهاى جامعه مدنى، ۴۱/۳۵ درصد خود را مشغول به کسب‌وکار، و ۲۱/۱۴ درصد خود را از دست‌اندرکاران رسانه‌ها اعلام کردند.
