نام نویسنده: اكونوميست
دنياى اقتصاد – آيا حكم اتحاديه اروپا عليه مايكروسافت نشان‌دهنده اين حقيقت است كه تاريخ خود را تكرار مىكند؟ واقعا، خير.
مايكروسافت، بزرگ‌ترين كمپانى نرم‌افزار جهان، متهم سوءاستفاده از قدرت انحصارى خود است. اتهام اين كمپانى، بستن دايره رقابت براى كمپانى‌هاى ديگر با توليد هر نسخه‌اى كه از سيستم‌عامل ويندوز منتشر مىكند، – سيستم‌عاملى كه در حال حاضر بر روى 90 درصد كامپيوترهاى شخصى نصب است – و بدين ترتيب حضور دائمى برنامه‌هاى مايكروسافت را تضمين مىكند و دامنه رقابت را براى ديگران تنگ مىسازد: ناظمان قانون، تنبيهاتى را براى مايكروسافت در نظر گرفته‌اند اما اين كمپانى درخواست تجديدنظر كرده است و به نظر مى‌رسد اين ماجرا مدت زيادى طول بكشد.
همه اين مسائل چهار سال قبل هم وجود داشت و امروز دوباره هم وجود دارد. دفعه قبل، مايكروسافت در دام حقوق‌دانان و وكلاى آمريكايى افتاد وقتى اين كمپانى تصميم گرفت از انحصار خود براى شكست دادن Netscape استفاده كند، كمپانى كه نرم‌افزار Web-browser توليد مىكند.
اين‌بار مايكروسافت در اروپا با قانون مواجه شد وقتى تصميم گرفت كه كمپانى ديگر سازنده Real Player يعنى Real Network را با اقدام مشابهى يعنى نصب Media Player مخصوص سيستم‌عامل ويندوز از ميدان به در كند. در ايالات متحده و در دفعه اول، قاضى راى به قطع كار مايكروسافت در توليد Web-browser داد ولى در راى تجديدنظر و يا دادگاه استيناف راى به كار مايكروسافت بود. در اروپا، كميسيون اروپا به مايكروسافت جريمه 612 ميليون دلارى تحميل كرد و علاوه بر آن به مايكروسافت 90 روز فرصت داده شده است تا نسخه سيستم‌عاملى از ويندوز ارائه دهد تا بتواند هرگونه Media Player روى آن نصب شود (نامحدود و بى‌مانع باشد).
بدين ترتيب به كاربران اجازه داده مى‌شود تا Media Player از كمپانى‌هاى رقيب را به دلخواه بر روى سيستم‌عامل ويندوز نصب كنند.
اما با توجه به درخواست تجديدنظرى كه مايكروسافت داده است، لازم نيست اين كمپانى در حال حاضر كارى انجام دهد، چراكه اميدوار است كه اين مجازات عاقبت تخفيف پيدا خواهد كرد.
آيا واقعا اين‌بار هم تاريخ تكرار خواهد شد؟ ممكن است به نحوى تكرار شود، اما در عين حال به واقع اين‌بار با دفعه قبل متفاوت است، چراكه مجازات كميسيون اروپا كاملا جديد است. از آنجايى كه مدل و نحوه تجارت مايكروسافت اين است كه با استفاده از انحصار سيستم‌عامل ويندوز، بازار را به دست گيرد و رقبا را از ميدان خارج سازد، بهترين كار اين است كه فعاليت او در برخى شاخه‌ها مانند توليد Media از ابتدا و در مبدا قطع شود، اما كميسيون اروپا واقعا نمى‌تواند به لحاظ قانونى چنين مجازاتى را به اين كمپانى تحميل نمايد، اما اين كميسيون به جاى اينكه مايكروسافت را شكست دهد، بايد تلاش كند تا ويندوز را تكه‌تكه و منشعب سازد.
نتيجه‌گيرى منطقى اين رويكرد اين است كه كاربران و نيز سازندگان كامپيوترهاى شخصى آزاد هستند كه قطعات و تكه‌هايى از ويندوز را كه دوست دارند بخرند و مابقى تجهيزات را از كمپانى‌هاى ديگر جايگزين كنند. در اين صورت مايكروسافت قادر خواهد بود كه نسخه‌اى از ويندوز را با همه ملحقات و ضميمه‌هى آن بفروشد ولى كسى متعهد به خريد همه آن ملحقات نيست.
واقعيت اين است كه مايكروسافت با همه اين قوانين، دارد با چنگ و دندان مى‌جنگد و حتى پيشنهاد كرده است كه Media Player كمپانى‌هاى رقيب را بر روى سيستم‌عامل ويندوز نصب كند.
اين مسائل تفاوت ميان آنچه در ايالات متحده اتفاق افتاد و آنچه چند هفته قبل در اروپا اتفاق افتاد را نشان مى‌دهد.
قوانين تنظيمات قانونى در ايالات متحده نتوانستند Netscape را نجات دهد، اما در مورد Media Player چنين چيزى صادق نيست و هنوز مى‌توان براى آن كار كرد.
جريمه نقدى و يا پادزهر؟
مسأله اصلى اين است كه آيا جريمه نيم ميليارد يورويى كه كمسيون اروپا براى مايكروسافت در نظر گرفته است، مى‌تواند جلوى انحصار اين كمپانى را بگيرد؟ حرفش را هم نزنيد. اين جريمه 612 ميليون دلارى (497 ميليون يورو) حداقل نگرانى و دغدغه كمپانى است كه در عرض يك هفته خيلى بيشتر از آن مبلغ را درمى‌آورد و حساب مالى بسيار بزرگ‌تر از حد انتظار را دارد. آن چيزى كه مايكروسافت را نگران كرده است، جريمه مالى نيست، تقاضاى كميسيون اروپا براى ساختن نسخه جديدى از ويندوز است كه هر چيزى يعنى برنامه‌ها و نرم‌افزارهاى كمپانى‌هاى رقيب بتواند بر روى آن نصب شود و از همه مهم‌تر، مهلت 90 روزه‌اى كه براى اين كار به اين كمپانى داده شده است.
اين همه به خاطر اين است كه مايكروسافت همواره تلاش كرده است تا از انحصار خود بر ويندوز استفاده كند و براى محافظت از اين انحصار همه اشكال و تجهيزات منحصر براى نصب روى ويندوز را بسازد. ويندوز در حال حاضر بر روى 90 درصد كامپيوترهاى شخصى در دنيا نصب است و هر چيزى كه بر روى آن نصب شود مانند Web-browse كمپانى Netscapc يا Real Player كمپانى Real Network كه به‌طور جداگانه و مجزا نصب مى‌شوند از ميدان خارج خواهند شد.
مايكروسافت، Netscapc را همين‌گونه از دور خارج كرد و حالا كميسيون تصميم گرفته است تا مايكروسافت را در تصميم جديدش مبنى بر ساخت Media Player و نصب آن بر روى سيستم‌عامل ويندوز محدود سازد و بدين‌ويله مانع از انحصار كامل بازار توسط مايكروسافت و از بين رفتن رقابت و ابتكارات و نوآورى‌ها گردد و بدين‌وسيله تست انتخاب مشتريان را نيز بيشتر سازد.
نسخه جديد ويندوز كه لانگهورن Lang Horn نام دارد در سال 2006 به بازار خواهد آمد، شامل جست‌وجو، پايگاه داده‌ها (data base) است كه مطمئنا سر و صداهاى زيادى برپا خواهد كرد و تنظيمات قانونى جديدى را مى‌طلبد.
اما مايكروسافت براى حفظ خود از چنين محدوديت‌هايى در طى مذاكرات با كميسيون اروپا، پيشنهاد كرد كه ويندوز را طورى طراحى مىكند كه مديا پلى‌يرهاى رقيب را هم بتواند دربر گيرد، به جاى اينكه مديا پلى‌ير محصول خود مايكروسافت را كاملا حذف كند. حالا ديگر مايكروسافت ناگزير است به لحاظ قانونى، مديا پلى‌ير خود را محصور و محدود نكند.
اين يك گام بزرگ است به سوى ويندوز «a la cante» اما آيا اين واقعا كار خواهد كرد؟
ممكن است اگر مايكروسافت بتواند گزينه‌هاى مختلف براى استفاده‌كنندگان و كاربران ارائه دهد به جاى استفاده اجبارى و ناگزير از تجهيزات و نرم‌افزارهاى توليد خود مايكروسافت شرايط رقابت براى همگان به وجود خواهد آمد، چه كاربران در چنين وضعيتى مىتوانند آن وسيله‌اى را كه شايسته‌تر و بهتر تشخيص مى‌دهند استفاده كنند. البته مايكروسافت در حال حاضر دارد راه خودش را دنبال مىكند، اين كمپانى نسخه‌هايى از ويندوز را براى كاربران خانگى، همچنين يك نسخه خيلى پيشرفته «pro» براى كاربران تاجر و بازرگان و يك نسخه كاملا اصلاح شده براى كامپيوترهاى Tablet ارائه داده است. كمپانى‌ها و كسانى كه مجوز استفاده از اين نوع ويندوز را دارند، مىتوانند اشكال و چيزهايى را براى استفاده و نصب روى ويندوز انتخاب كنند و بعضى چيزها را كه لازم ندارند را حذف كنند.
اين موضوع ادعاى مايكروسافت را كه ويندوز را سيستمى مىداند كه به‌طور كلى يك محصول جامع است كه جدا كردن بخشى يا تكه‌اى از آن ممكن نيست و در صورت جدا شدن بخشى از آن، سيستم مختل مى‌گردد را باطل مىسازد. يكى از كرشناسان Real Network در اين‌باره مى‌گويد: مايكروسافت، نسخه‌هاى ويندوز را در جاهايى كه خود در آن بازارها مسلط نيست و بر آن كنترلى ندارد، اصلاح مىكند ولى در بازارهاى اصلى، اين كار را نمى‌‌كند.
اما به هر حال با پيشنهاد كميسيون اروپا هم مشكلاتى وجود دارد. يكى از مشكلات اين است كه كاربران معلوم نيست بايد چه اندازه پول براى قطعات ديگرى كه بايد روى ويندوز نصب شود، پول پرداخت كنند.
اين در حالى است كه كميسيون اروپا تأكيد كرده است كه مايكروسافت نبايد انگيزه‌هاى به‌خصوصى را براى كاربران ارائه دهد تا آنها استفاده از قطعات مايكروسافت را بر ديگران ترجيح دهند.
(احمالا منظور از قيمت‌هاى ارزان‌تر و يا حتى گران‌تر است).
با اين وجود، كاربران ترجيح مى‌دهند كه يك نسخه كامل ويندوز را استفاده كنند. برخى از كمپانى‌ها، امروزه با برخى ديگر از كمپانى‌هاى رقيب همكارى كنند مثلا كمپانى Helwetl-Packard محصولات خود را براى كامپيوترهاى شخصى همراه با نرم‌افزار Apple مى‌فروشد.
بنابراين به نظر مى‌رسد كه بهتر است مايكروسافت را هم وارد چنين روابط تجارى دوجانبه‌اى با ديگر كمپانى‌ها كرد، حالا چرا كميسيون اروپا قصد دارد تا Media Player اين كمپانى را به كلى حذف كند، يكى از مقامات كميسيون مدعى است كه اين عمل كميسيون به خاطر اين است كه مايكروسافت نتواند رقابت را از ميدان به در كند.
يكى از مشاوران مايكروسافت معتقد است كه با رد كردن پيشنهاد مايكروسافت (درباره طراحى ويندوزى كه هر قطعه‌اى از رقبا روى آن نسخه قابل نصب باشد) كميسيون فرصت مذاكره و گفت‌وگو براى حل مشكلات را از بين برد و اين موضوع، مايكروسافت را برانگيخته تا حكم را به دادگاه تجديدنظر ببرد.
موقعيت مايكروسافت در حال حاضر در توليد نرم‌افزار به لحاظ سرعت و ميزان فروش چنان است كه به سختى يك مجموعه قانونى مى‌تواند مانع آن شود.
مقامات كمپانى معتقدند كه در عين حال بايد با هر مسأله جداگانه و مجزا بررسى شوند. البته اين مسأله به مايكروسافت اجازه خوهد داد تا آن‌طور كه مى‌خواهد قضايا را پيش ببرد، چه هريك از اين موضوعات سا‌ل‌ها زمان مى‌برد تا حل شود، يعنى دادگاه رفته، تنظيمات و تدابير قانونى لازم براى آن انديشيده شود.
البته كميسيون اروپا همه اينها را مىداند و حكم آقاى مونتى دبير كميسيون اروپا ممكن است استياف و تجديدنظرخواهى نداشته باشد و بنابراين از آهستگى و كندى كه مقامات مايكروسافت احتياج دارند، بپرهيزد.
بنابراين اگر رقابت لازم است كه در اين حوزه باقى بماند و صنعت نرم‌افزار تشويق شود، چنين تمهيداتى قطعا شايسته و لازم است.
