نام نویسنده: دکتر کاظم معتمدنژاد
iranwsis – آيندهانديشى، در طول تمدن بشرى هميشه مورد توجه انديشمندان بوده است و به شيوه‌هاى گوناگون در آثار فكرى آنان انعكاس يافته است. در اين زمينه، معمولاً دو رويكرد خاص آيندهانديشى، از يكديگر تفكيك مى‌شوند.
يك نوع آن، «آيندهانديشى تخيلى ـ فلسفى» و نوع ديگر آن «آيندهانديشى تاريخى ـ فلسفى» است. نمونه‌هاى نوع اول را مى‌توان در آثار برخى از متفكران غربى، همچون «جمهورى» افلاطون، «آرمان‌شهر» سنت توماس‌مور، «دنياى پوياى نوين» آلدوس هاكسلى و «1984» جرج اورول و همچنين در آثار بعضى از متفكران ايرانى و اسلامى و به ويژه، درباره «مدينه فاضله» جست‌وجو كرد. نمونه‌هاى نوع دوم هم در آثار بعضى از فلاسفه تاريخ مانند «مقدمه» ابن‌خالدون، «ملاحظاتى درباره انقلاب فرانسه» تأليف ادموند بورك، «دموكراسى در آراء» اثر معروف آلكسى دوتوكويل، «انطاط غرب» نوشته اوسوالد اشتنبگلر و «مطالعه‌اى در تاريخ» اثر مشهور آرنولدت وين‌بى، انعكاس يافته‌اند. در زمينة نقش ارتباطات نوين در ايجاد جوامع آرمانى و تأثير خاص آن در بهبود شرايط زندگى انسانى نيز در دو قرن اخير، آينده‌انديشى‌هاى متعددى انجام گرفته است، كه در بسيارى از آنها شيفتگى‌هاى فراوانى راجع به فرا رسيدن «عصر اطلاعات» تأثير «انقلاب ارتباطات» و عملكردهاى فن‌آورى‌هاى نوين اطلاعات و ارتباطات در توسعة اقتصادى و اجتماعى و فرهنگى، گسترش دموكراسى و حفظ صلح و امنيت جهانى، ابراز شده‌اند.
نخستين طرح برنامه‌ريزى آيندهانديشى ارتباطى در ايران
اولين مطالعاتى كه در مورد آيندهانديشى ارتباطى در ايران صورت گرفته‌اند، از سوى «پژوهشكده علوم اجتماعى و توسعه ايران»، كه با همكارى سازمان راديو ـ تلويزيون ملى ايران و سازمان برنامه وقت و به مديريت دكتر مجيد تهرانيان تأسيس شده بود، سازماندهى شده بودند.
در اين زمينه، در سال 1347، طراحى موسوم به «پروژه برنامه‌ريزى آيندهانديشى ايرانى: هدف‌ها، شكل‌گيرى، روش‌شناسى و برنامة زمانى به منظور پيش‌بينى فعاليت‌هاى آينده‌سازمان راديو، تلويزيون ملى ايران، تهيه و تدوين گرديد و به موازات آن، در كل اين سال‌ها يك همايش بين‌المللى راجع به توسعه ارتباطات، در مشهد تشكل شد و در سال 1357 هم همايش ديگرى در همين مورد و با تأكيد بر آيندهانديشى ارتباطى، در شيراز ترتيب يافت. همزمان با اين كوشش‌ها، مدير پژوهشكده ياد شده و همكاران وى، با توجه به برنامه‌هاى آيندهانديشى ارتباطى مورد‌نظر، فصل مربوط به توسعة ارتباطات در برنامه ششم عمرانى كشور را كه بايد از سال 1356 به اجرا گذاشته مى‌شد، نيز تدوين كردند، كه با فرا رسيدن رويدادهاى پرسشنامه انقلاب اسلامى و پيروزى انقلاب به اجرا گذاشته نشد. (1)
