نام نویسنده: امير كوچك سرابندى
بخش کاپيوتر روزنامه دنياى اقتصاد – اين خبر كه بيل گيتس احتمال دارد از طرف ملكه بريتانيا، اليزابت دوم لقب سلحشورى افتخارى سر بگيرد، كاملا به موقع و بجا است.
براى بيل گيتس اين لقب يك بشر دوستى دلاورانه را در سطح بى سابقه‌اى با سابقه يك مبارزه طولانى و تكان دهنده تركيب مى‌كند. در طول سال‌ها ، بيل گيتس تعداد بيشمارى از رقباى خود را خاموش كرده است و تمامى حملات را از همه جوانب و اطراف خنثى كرده و همواره پيروز ميدان ظاهر شده است. موفقيت‌هاى چشمگير مايكروسافت – تشكيلات آن، نرم‌افزار ويندوز و انحصار سيستم عامل دسك تاپ آن منجر شده است به مبارزه و جنگ داغ همگان از جمله ناظان ضدتر است عليه مايكروسافت، چنانكه او را متهم به سواستفاده از موقعيت برتر و مسلط خود مى‌كنند.
داستان مبارزه قانونى و حماسى اين كمپانى با وزارت دادگسترى ايالات متحده و 18 ايالت كم كم دارد به يك افسانه تبديل مى‌شود. در سال 2000، مايكروسافت متهم شد كه به طور غير قانونى منجر به سلطه سيستم عامل ويندوز شده (كه بر بيش از 95 درصد كامپيوترهاى شخصى در سراسر جهان نصب شده است) و سهم ديگر كمپانى‌هاى رقيب عمدتا Netscape را از بازار از آن خود كرده است، و دستور دادگاه كه نزديك بود تا كمپانى را تا سر حد انحلال پيش ببرد، اما در دادگاه تجديد نظر، تنبيه ملايم به منظور كنترل و محدود كردن رفتار مايكروسافت را براى اين كمپانى در نظر گرفت.
اين موضوع هنوز گاهى سر و صدا و مزاحمت براى مايكروسافت ايجاد مى‌كند، مثل نفيرهاى يك اژدهاى زخمى كه رو به مرگ است اما ديگر تهديدى براى بقاى اين كمپانى در بر ندارد.
حالا مايكروسافت يك چنين مسابقه و مبارزه‌اى را در اروپا در پيش رو دارد، جايى كه اين كمپانى بار ديگر به انحصار ويندوز متهم شده و اينكه مى‌خواهد كنترل بازارهاى مجاور را نيز در اختيار بگيرد، البته اين بار با عرضه مديا پلى‌ير و نرم‌افزار سرور. مذاكرات فشرده‌اى با مقامات كميسيون اروپا از ماه‌هاى آخر سال 2003 براى حصول به يك توافق و ترتيبات آغاز شده، اما تا به حال موفقيتى در بر نداشته است. همچنين احتمال جريمه 300 تا 500 ميليون دلارى براى مايكروسافت وجود دارد.
موضوع مبارزه و دعواى اروپا با مايكروسافت بسيار اهميت دارد، چه آنها بر رفتار مايكروسافت از زمان رأس دادگاه آمريكا تمركز كردند و اعتقاد دارند كه آن تصميم و تنبيه تاثير چندانى نداشته است. حال سووال اين است كه مايكروسافت هنوز بايد به خاطر رفتارهاى بد گذشته‌اش تنبيه شود يا اينكه قانونگذاران بر تحريم‌ها و تنبيهاتى تأكيد دارند كه امكان اعمال و رفتارى ضد رقابتى اين كمپانى را در آينده از بين ببرند.
هر دو طرف (مايكروسافت و اروپاييان) كاملا بر نتيجه‌اى كه اين موضوع بر شيوه عرضه و توليد نرم‌افزار و فروش آن خواهد گذاشت و شيوه‌اى كه مشتريان از آن استفاده مى‌كنند كاملا واقفند.
همچنين اين مبارزه بر شكاياتى كه در آينده از رفتارهاى ضدتراست خواهد شد نيز تاثير خواهد گذاشت. هفته گذشته مايكروسافت اولين تير را در مبارزه‌اى كه به عنوان اعمال ضدتراست ديده مى‌شود، شليك كرد. جنگ با گوگل بر سر كنترل تجارت «جست‌وجو» در اينترنت
استدلا‌ل‌ها، حضرت اشرف
شكايت كميسيون اروپا از مايكروسافت در يك سند محرمانه با جزئيات تنظيم شده است «Statement of Objection» نام دارد. اين بيانيه كه در اوت سال گذشته بر اساس دو بيانيه سال 2000 و 2001 كه در هر دوى آنها مايكروسافت به داشتن رفتار انحصارگرايانه و ضد رقابتى متهم شده بود، تنظيم شده است.
اول كميسيون مى‌گويد كه مايكروسافت سعى كرده است تا انحصار دسك تاپ در بازار براى سرورهاى كار گروهى (فايل، پرينت، ميل (نامه‌نگارى) و وب سرور) با سرى نگهداشتن پروتكل‌هاى ارتباطى موجب مى‌شود تا دسك تاپ‌ها و محصولات سرور با يكديگر گفت‌وگو و ارتباط پيدا كند، توسعه دهد. بدون چنين اطلاعاتى، نرم‌افزار سرور جايگزين از بازى و فعاليت در چنين محدوده و عرصه‌اى محروم مى‌شود و بدين ترتيب اين سرور عامرانه فرصت رقابت با محصولات مايكروسافت از دست مى‌دهند. در سال 2001 كميسيون هشدار داده بود.
دوم، مايكروسافت متهم شده است كه انحصار خود را به بازار مديا – پلى‌ير با نصب نرم‌افزار مديا پلى‌ير ويندوز (WMP) بر روى ويندوز، نيز كشانده است. اين موضوع وقتى خيلى جدى مى‌شود كه بدانيم ويندوز بر روى 95 درصد كامپيوترهاى شخصى جديد نصب شده است. كميسيون مى‌گويد نه محصولات رقيب اين امتياز را دارند و نه WMP نمى‌توانند نصب نشود، نتيجه تضعيف رقابت در بازار و ابتكارات و نوآورى‌هاى جديد است.
سند آخرى اين ادعاها را تقويت مى‌كند. اين ادعانامه با استفاده از شواهد اخير يعنى بررسى سهم كنونى بازار نشان مى‌دهد كه چگونه مايكروسافت و مديا پلى‌ير آن به بهاى نابودى رقبا در حال پيشرفت هستند.
بر خلاف ادعانامه‌‌اى كه در ايالات متحده عليه بيل گيتس اقامه شد و دلايل محكمى مانند يك نوار ضبط شده از سخنان بيل گيتس و نيز اى‌ميل‌هاى داخلى كمپانى، اين شكايت قدرى احمقانه است. به ويژه اظهارات توليدكنندگان مدياپلىير بسيار خنده‌دار و توخالى است، چه آنها ادعا مى‌كنند كه نصب WMP بر روى ويندوز ، هر رقيبى را بخواهى‌نخواهى از ميدان به در مى‌كند و تاثير منفى بر رقابت و نيز نوآورى در اين زمينه دارد.
مايكروسافت در 23 ژانويه موافقت كرد كه برنامه نظارتى و به اصطلاح ليسانس خود را ساده كرد و به منظور تشويق استفاده وسيع‌تر توسعه دهد. منتقدان شكوه داشتند كه دوره‌هاى نظارتى قبلى آنقدر پيچيده بودند كه فقط 11 كمپانى آن را امضا كردند، پس از اعلاميه، قاضى كالين كولار كوتلى كه مشاور بيانيه آمريكا عليه مايكروسافت هم بوده، اعلام كرد كه از تلاش‌هاى مايكروسافت براى آوردن نظرات و نكات بيانيه بسيار راضى است.
با اين وجود، علاجى كه توسط كميسيون پيشنهاد شده است درباره اتصال و نصب WMP به ويندوز است. كميسيون دو جايگزين ارائه مى‌دهد: اول آنكه به مايكروسافت فشار آورده شود كه اين دو محصول را از هم تفكيك كند و نسخه‌اى از ويندوز بدون WMP ارائه دهد، رهيافت و راهكار ديگر كه اجبارى هم است اين است كه مايكروسافت لازم است كه نرم‌افزار مدياپلىير رقبا را با هر نسخه از ويندوز عرضه كند.
اينجا مساله مهم و سئوال اين است كه آيا مايكروسافت به لحاظ قانونى مى‌تواند ديگر قطعات نرم‌افزارها را به ويندوز نصب كرده و يكى كند. چنين موردى يكبار ديگر هم رخ داده است، آن دفعه مدياپلىير نبود بلكه webbrowser بود كه مايكروسافت متهم شده بود كه با اتصال به وب browser به ويندوز در صدد انحصار بازار است و به منظور جلوگيرى از بروز چنين رفتارهايى قاضى توماس جكسون دستور داد تا مايكروسافت اتصال اين دو محصول خود را بكشند. بنابراين مايكروسافت توانايى‌اش براى انحصار بازار محدود شد. با اين وجود لازم نيست كه مايكروسافت الزاما اتصال و همگرايى ويندوز با وب browser را از بين ببرد، فقط كافى است سيستم عامل ويندوز طورى طراحى شود كه webbrowserهاى كمپانى‌هاى رقيب نيز بتواند با آن سازگار باشد. با افزودن مدياپلىير به ويندوز، مايكروسافت دقيقا همين كار را انجام داده است. اما آيا اين كار قانونى است؟ كمپانى مايكروسافت، استدلال مى‌كند كه ارائه ويديو و آيدو پلى‌ير بخشى از كاركردهاى ويندور است و خاطرنشان مى‌‌سازد كه برخى از كاربران كامپيوترهاى شخصى از مديا‌پلى‌ير‌هايى استفاده مى‌كنند كه محصولات كمپانى‌هاى ديگر هستند. براى مثال كمپانى Helwett-Packard اخيرا معامله‌اى را با كمپانى Apple درباره نرم‌افزار موسيقى آن براى نصب بر روى كامپيوترهاى شخصى جديد آن نصب كرده است. اما چنين قراردادهايى قاعده نيستند، بلكه استثنا هستند.
يك چنين راه‌حل‌هايى (شكستن اتصال مدياپلىير با ويندوز) پادزهرهاى موثرى نيستند. فشار آوردن به مايكروسافت براى توليد ويندوز بدون مدياپلىير براى اروپاييان، احتمالا منجر به ويندوز بدون كيفيت زياد خواهد شد و مشكل بتوان استدلال كرد كه اين موضوع به نفع آنها خواهد بود. و احتمالا بازار سياهى براى نسخه ويندوز اصل (آمريكايى) آن ايجاد خواهد كرد. مسأله ديگر اين است كه چه نوع مديا‌پلى‌يرى از كدام كمپانى بايد اجازه نصب بر روى ويندوز را داشته باشد. احتمالا مديا‌پلى‌يرى از كمپانى‌هايى كه سهام زيادى در بازار دارند، اين خود نيز وضعيتى غيررقابتى ايجاد مى‌كند، زيرا اين قانون وضعيت كمپانى‌هاى توليد‌كننده مدياپلىير را كه در حال حاضر در بازار وجود دارند، تقويت مى‌كند.
به هر حال، تقاضاى كميسيون از مايكروسافت كه براى اروپا ويندوز ارائه مى‌كند كه WMP بر روى آن نصب نباشد، باعث شده تا توافق بين طرفين مشكل شود. در ماه نوامبر طرفين، سه روز پشت درهاى بسته با يكديگر مذاكره كردند و حاصلى نداشت، اما به نظر مى‌رسد حالا، هر دو طرف مى‌خواهند به توافق و ترتيباتى برسند، به‌خصوص مايكروسافت واقعا مى‌خواهد چرچوب منظم و قانونى به منظور جلوگيرى از مبارزات متعدد قانونى تشكيل و ايجاد كند، همان‌طور كه قطعات و تراشه‌هاى جديدى به ويندوز اضافه مى‌كند.
كميسيون اروپا هم مى‌خواهد، موضوع هرچه سريع‌تر خاتمه يافته و به نتيجه‌اى برسد، چه از 20 تا 30تايى دو عضو جديد به كميسيون افزوده خواهند شد و كميسيون مى‌داند 10 عضو جديد احساسات دوستانه‌اى نسبت به ايالات متحده دارند و قطعا تصميم ضد مايكروسافت نخواهد گرفت. به هر حال كميسيون مى‌خواهد قبل از آن كه رييس جديدى براى كميسيون انتخاب شود، كار مايكروسافت را به اتمام برساند.
بحث‌هاى موجود را مى‌‌توان از لابه‌لاى سخنان و نوشته‌هاى مربوط به اين بحث دريافت. توافق احتمالا بايد بر سر دو مسأله صورت گيرد. يكى برنامه مربوط به ليسانس كه امتياز خارجى را براى Apple و Real Network به عنوان پيشروان و متقاضيان در نظر خواهند گرفت، كمپانى‌هايى كه بعضى از نرم‌افزارهاى توليدى آن با بخش‌‌هايى از مايكروسافت رقابت مى‌كند. اما مشكل و مسأله مهم در جزييات است. چنين مذاكره‌اى به كميسيون اروپا اجازه مى‌دهد كه پيروزى خود را در اين منازعه اعلام كند.
اگر توافق حاصل نشود و همچنان كه انتظار مى‌رود، راى منفى عليه مايكروسافت اعلام شود، مايكروسافت مى‌تواند در ماه مارس تقاضاى تجديد‌نظر كند. پرونده اول به دادگاه وگزامبورگ خواهد رفت و در صورتى كه باز مايكروسافت چيزى دلخواه به دست نياورد به دادگسترى اروپا خواهد رفت. اين پروسه حداقل يك سال طول خواهد كشيد. رسيدن به توافق و ترتيبات زودهنگام مايكروسافت را در برابر عمل بعدى ضدتر است بيمه مى‌كند، عملى كه با آشكار شدن اژدهايى ديگردر افق آن ظاهر شده است.
اژدهايى كه مايكروسافت مشتاق يك مبارزه است كسى نيست جز گوگل.
بار ديگر گوگل
گوگل بر تجارت «جست‌وجو» در اينترنت تسلط دارد، همان‌طور كه قبلا Netscape بر Web Browser و كمپانى Real Network در توليد و ساخت مدياپلىير تسلط داشت. گوگل كه در ابتدا توسط دو دانشجو به راه افتاد كه در سال 1998 از انشگاه فارغ‌التحصيل شدند، امروز حدود 2 ميليون نفر كاربر داشته و برآورد شده است كه درآمد آن سال گذشته حدود 1 ميليارد دلار بوده است. حدود 35 درصد بازديدكنندگان براى جست‌وجو، گوگل را انتخاب مى‌كنند، براى Yahoo اين رقم 28 درصد است، Aol، 16 درصد و MsN مايكروسافت 15 درصد. اين را هم اضافه كنيم كه گوگل دارد براى فعاليت در بازار سهام آماده مى‌شود.
قدرت گوگل باعث جذابيت آن براى مايكروسافت شده است. گيتس در داووس اعتراف كرد كه تكنولوژى جست‌وجوى گوگل خيلى بهتر از مايكروسافت است و گفت كه جست‌وجوى اينترنتى كانون كليدى براى كمپانى خودش است.
در حال حاضر مايكروسافت درصدد است تا ب استفاده از تسلط خود بر وب browser و بازار سيستم‌عامل به خدمات و سرويس‌هاى جست‌وجو هم دست پيدا كند. در 26 ژانويه اين كمپانى با نصب كردن يك Tool bar به اينترنت اكسپلورر، جست‌وجوى آنى و فورى را از طريق MSN در هر صفحه‌اى ممكن ساخت. دان لود اين Tool bar مجانى است، همان‌طور كه زمانى مدياپلىير و وب browser آن بودند. قدم بعدى به طرز اجتناب‌ناپذيرى نصب و قرار دادن اينها بر روى ويندوز است، زيرا بايد بخشى از سيستم عملياتى ويندوز باشد. اين تكنولوژى اجازه مى‌دهد به كاربران همزمان يك كلمه خاص در متن را در ايميل خود مى‌نويسند به متون اينترنت هم درباره آن كلمه خاص دسترسى پيدا خواهند كرد. به عبارت ديگر، مايكروسافت آماده است تا از تسط خود بر وب browser و نرم‌افزار سيستم‌عامل استفاده كند و خود را به عنوان موتور جست‌وجو در بازار جست‌وجو در اينترنت مطرح كند. احتمالا چند سال آينده چنين مطلبى درباره فعاليت‌ها و سرويس‌ها در اينترنت مايكروسافت شنيده شود، فقط اروپا و آمريكا نيستند كه در حال حاضر به دنبال مقابله با فعاليت‌هاى انحصارگرايانه مايكروسافت هستند.
قانونگذاران در كشورهايى مثل برزيل هم موادهايشان را تيز كردند و مايكروسافت در هر حال حاضر با چندين جبهه مواجه است. در هر موردى اتمام او، سوءاستفاده از انحصار ويندوز است
