نام نوسنده: دکتر يونس شکرخواه
وبلاگ دات – سرويس جامعه اطلاعاتى ايسنا خبرگزارى دانشجويان ايران كه به تازگى فعال شده به خبرى از وبلاگ من با ذكر منبع استناد كرده است . من به مهم بودن يا مهم نبودن آن خبر كارى ندارم, اما همين اقدام ايسنا در ذكر منبع مى تواند مبناى يك اتفاق تازه براى خبرگزارى هاى ايران باشد.
اعلام منبع در ژورناليسم (Attribution) هوس و ميل نيست , يك جبرحرفه اى است كه به خبر و گزارش سنديت يا قابليت استناد(authenticity) مى دهد.من هميشه براين مورد دركلاس هاى خبر نويسى تاكيد مى كنم.آ ن هايى كه با من خبرنويسى را گذرانده اند با اين مساله ك هميشه بعد از بحث پرداختن به سطر منبع (Dateline) آن را مطرح مى كنم ,آشنا هستند.من بارها به دانشجويانم گفته ام سطرمنبع اساسا بايد Sourceline باشد پس چرا روزنامه نگاران به آن Dateline (سطر تاريخ ) مى گويند و پاسخ مستند به اين پرسش اين است كه Dateline اصلا متعلق به روزنامه ها نبوده و از دنياى خبرگزارى ها وارد جهان روزنامه ها شده است . روزنامه ها كه هرروز منتشر مى شوند ودليلى ندارد كه در سطر اول خبرهايشان به تاريخ خبر اشاره كنند.اما خبرگزارى ها به ويژه گونه هاى بين المللى آن ها به دليل اينكه بيست وچهارساعته خبر مى دهند مجبورند (به دليل اختلاف ساعت كشورها) تغيير روز را با ذكر تاريخ در سطر ال خبر مشخص كنند.اجازه بدهيد يك نمونه تطبيقى را مثال بزنم:
سطرمنبع در خبر روزنامه اى : مونيخ – آلمان – آسوشيتدپرس
سطرمنبع درخبرهاى خبرگزارى ها: مونيخ – آلمان – آسوشيتدپرس (12 فوريه )
اما بحث استناد هم فقط در موضوع سطر منبع خلاصه نمى شود. روزنامه نگاران در متن خبر نيز بايد مستند حركت كنند. به ديگر زبان, استناد بخش لاينفك هر نقل قول در روزنامه نگارى است خواه نقل قول مستقيم و خواه نقل قول غير مستقيم.
روزنامه نگاران تازه كار كه با مخاطرات و پيامدهاى بدون منبع نوشتن آشنا نيستند , عامدانه منبع نمى دهند و جورى رفتارمى كنند كه انگار خودشان دارند اين حرف ها را مى زنن! اين يك اصل اثبات شده حرفه اى است كه ماجراى استناد در اخبار با ميزان اعتماد و عدم اعتماد مخاطبان به رسانه ها در ارتباط مستقيم است.
خبرگزارى ها در همه جاى جهان جزو منابع اوليه به حساب مى آيند و بايد مستند حركت كنند و اين در حالى است كه روزنامه ها جزو منابع ثانويه در اخبار قلمدادمى شوند , اگر منبع اوليه در استناد اهمال كند واى به حال منابع ثانويه خواهد شد!
به هر صورت اين اقدام ايسنا رعايت يك استاندارد حرفه اى از جانب يك خبرگزارى است كه بايد به آن احترام گذاشت.و اما نكته پايانى : اگر اصل را بر اين قاعده گذاشتيند كه به منابع استناد كنيد, بايد بپذيريد كه كار پر ريسكى را پذيرفته ايد, حالا نبايد چيزى را به منبع نسبت دهيد كه او آن را نگفته است .
معنى اين حرف اين است كه شما به طور اتوماتيك , امانتدارى و دقت را هم به وظايف خود اضافه كرده ايد. مى گويند بر روى يك پلنگ پريدن بسيار آسان است , مشكل ترين بخش پايين پريدن از آن است!
