تکنولوژی

بررسى اجمالى نقش فناورى ارتباطى روز در خروج نخبگان از كشور

نام نویسنده: على محمد آقازمانى

بخش مقاله ITiran – در دنياى امروزى كه بيش از پيش متكى بر ابزارهاى اطلاع رسانى و ارتباطى پويا و فراگير مى باشد ، نقش بارز نخبگان در تبيين و اجراى فاكتورهاى اساسى در پيشرفت ملل ، غير قابل اجتناب است . در حقيقت ، افراد كاردان و متخصص يك جامعه ، به عنوان عناصر تعيين كننده اهداف كوتاه مدت و بلند مدت يك كشور ، استراتژيك ترين شاخص هاى پيروزى دكترين هاى هدفمند و توسعه طلبانه تلقى مى شوند. چرا كه مفهوم اطلاعات و ارتباطات ، در نهايت به جايگاه آدمى اشاره دارد و در صورت نبود اين جايگاه ، بنيان اين 2 عنصر طلايى قرن بيست و يكم ، محكوم به فنا مى باشد. بنابراين انسان در دهكده جهانى امروزى ، نه به عنوان يك ابزار توسعه و پيروزى مكاتب سياسى ، اقتصادى و فرهنگى به شمار مى ايد ، بلكه از منظرى مى تواند ب عنوان اساس توسعه ملل در هزاره سوم قلمداد گردد. واضح است كه در چنين شرايطى ، نقش تاثير گذار نخبگان و روشنفكران جامعه در گستراندن جنگ تبليغاتى و روانى ملل با يكديگر و فتح جبهه هاى گوناگون ، از اهميت بسيار زيادى برخوردار خواهد شد . فناورى اطلاعات و ارتباطات به عنوان موج سوم تافلر ، حقيقتا با ابزارهايى كه در اختيار دارد ، در جذب نخبگان مختلف و هدايت انان به سمت مراكز راهبردى و حياتى تصميم گيرى كلان كشورهاى جهان اول ، نقش خيره كننده اى به خود اختصاص داده است . در اين تحرير ، از 2 ديدگاه به اين مسئله نگاه مى كنيم :

1- فناورى اطلاعات به عنوان معضل در فرار مغزها
2- فنارى اطلاعات به عنوان راهبر در جذب مغزها
در واقع نمى توان پاسخى قانع كننده براى پرسش تيتر اين مقاله جستجو كرد. مهمتر از هر چيز ، نوع نگرش خاصى است كه در بين دولتمردان جامعه نسبت به 2 موضوع فناورى اطلاعات و نخبگان وجود دارد و مى تواند نسبت به برنامه ها و تعاريف خرد و كلان خود ، نسبت به اين مفاهيم موضع مشخصى اتخاذ كنند. اميدواريم اسلوب حركتى دولت ما در قبال اين مسئله ، به گونه اى تعريف گردد تا مصالح ملى و حفظ و توسعه قابليت هاى كشور ، در چارچوب اين تكنولوژى گسترش يابد.

متغيرهاى پيش رو
در مسئله فرار مغزها در هر كشور ، متغيرهاى بسيار زيادى نقش آفرينى مى كنند . در كشور ما نيز گذر از يك جامعه نيمه سنتى و ورود به جامعه مدرن هزاره و جستجو كردن امال ها بر اساس نيازهاى فردى ، از جمله فاكتورهاى مهاجرت نخبگان كشور به كشورهاى اروپايى و امريكاى شمالى به شمار مى ايد. اگر چه مسائل اقتصادى ، سياسى و سليقه اى و فرهنگى خاصى نيز در اين بين موثر مى باشند. از يكسو جامعه با تعدد بيكاران روبرو مى باشد و جوانى و نياز به اشتغالى پويا و مولد ، از جمله مهمترين نيازهاى كشور تلقى مى شود و از سويى ديگر ، ان دسته از افرادى كه درك جامعه نسبت به انان به عنوان يك نخبه مى باشد ، پتانسيل هاى مختلف كشور ، جوابگوى خواسته هاى تحقيقاتى ، مطالعاتى و اجرايى جامعه نبگان كشور نمى باشد.
در اين بين نگرش هاى سطحى و سياست هاى تاريخ مصرف گذشته نيز ، در جهت دادن مهاجرت مغزها از كشور ، بستر سازى مى كنند. وقتى كشورى مانند انگلستان كه در حدود 1 درصد جمعيت جهان را در اختيار دارد ، سالانه حدود 5 درصد علم جهان را توليد مى كند ، كشور ما با اين همه امكانات خدادادى ممتاز و نيروى فكرى و يدى بالفعل ، چرا بايد يك هزارم انگلستان در توليدعلم دنيا نقش افرينى كند ؟ ايا غير از اين است كه ما كمتر از كشورهاى پيشرفته براى كوچكترين كار تا برنامه هاى كلان خود ، با علم و بررسى هدفمند و منسجم ، فكر مى كنيم ، مطالعه مى كنيم و مشتاق به بهره ورى بيشتر هستيم ؟ نمى توان انتظار داشت كه وقتى بر اساس امارهاى موجود ، نيروى كار ما ، بيشتر از 30 دقيقه كار مفيد ندارد و حجم بودجه تحقيقاتى كشور ، نياز حداقل جامعه دانشگاهى كشور را تامين نمى كند ، وضعيت موجود ، بد تر از توانايى موجود باشد . اگر به مسائل توسعه و پيشرفت يك كشور ، خيلى خودمانى تر نگاه كنيم ، در خواهيم يافت كه بومى نشدن فرهنگ استفاده از تكنولوژى و امكانات ملى از ابتدايى ترين نقاط آسيب پذيرى ما و به عنوان معضلاتى در راه پيشرفت هدفمند كشور است . بايد براى رسيدن به راهى كه حداقل سيصد سال از ان عقب مانده ايم ، پس از تلاش و ممارست ملى در جايگاه ها و وظايف مختلف ، به موضوع مهم پذيرش و احترام به افراد بر مبناى تخصص و تعهد نگاه كنيم. ارزشى كه امروزه براى نخبگان قائل هستند ، صدها برابر بيشتر از ارزشى است كه تا چند دهه پيش ، به اورانيم غنى شده و موشكهاى بالستيك و انرژى هاى تجديد ناپذير به عنوان منابع اساسى تامين كننده امنيت ملى مى شده است. بنابراين از دست دادن نخبگان ، در دنياى امروزى كه تكنولوژى ساخت يك قطعه بسيار كوچك و حياتى ، ميليونها دلار هزينه در بر دارد و متكى بر دانش متخصصان جامعه مى باشد ، ديگر يك معضل تصور نمى شود و جايگاهى در حد بحران به خود مى گيرد.
آرى ! مهاجرت مغزها و عدم بازگشت انان به كشور ، در دراز مدت كشور را در برابر هجوم هاى مختف سياسى ، اقتصادى و فرهنگى آسيب پذير كرده و حتى بر روى قدرت دستگاه هاى ديپلماسى و تحقيقاتى عظيم كشور تاثير غير قابل جبرانى خواهد گذاشت . بنابراين بايد مراكز تصميم گيرى جامعه در رده ها و حوزه هاى كارى مختلف ، در بررسى متغيرهاى اين معضل كه در اينده نزديك به مفهوم بحران ، كشور را تهديد خواهد كرد ، مسئولانه تر و با راهبردى اصولى و بر مبناى داده هاى روز ، به تحليل اين پروسه بپردازند .

ديدگاه اول : ديدگاه منفى نگر به فناورى اطلاعات
اين ديدگاه به اين مسئله اعتقاد دارد كه تكنلوژى ارتباطى جديدى كه امروزه تور جهان گسترى به نام اينترنت را توليد كرده است ، در معرفى و گسرش ارتباط نخبگان جامعه با مراكز خارجى ، نقش يك واسطه تك منظوره برگشت ناپذير را ايفا مى كند. به اين مفهوم كه نخبگان بر اساس قابليت هايى كه فناورى روز در اختيار انها قرار داده است ، به استخدام مراكز مطالعاتى ، تحقيقاتى و پيشرفته غرب در امده و كشور مبدل به درياچه كوچكى مى شود كه امكان شكار ماهى هاى ان ، بيش از پيش آسان شده است .
نخبگان به راحتى شناسايى شده و به راحتى از كشور خارج مى شوند و هيچ مسئوليت و تعهدى براى ارائه آنچه سالها به انان آموخته شده است و توسط دولت هزينه شده است ، ندارند. تنها ارسال مدارك به خارج و تائيد ان و دريافت ويزا در چند روز ، پروسه اى است كه با كمك فناورى روز ، در اختيار نخبگان جامعه قرار دارد تا انان را به سمت خروج از كشور و انجام يك مهاجرت بى بازگشت در كوتاه مدت ، رهنمون كند. اين نظريه علاوه بر نگاه مستقيمى كه به موضوع فرار مغزها دارد ، معتقد است كه تكنولوژى روز ، منجر به توليد فرهنگ نوينى مى شود كه متغيرهاى غربى و استعمارى ان ، سلامت فكرى جامعه ، از جمله سلامت فكرى نخبگان را هدف قرار داده است . بر اين اساس ، بهترين راه مقابله با اين هجمه فرهنگى مبتنى بر فناورى پيشرفته روز ، فيلتر كردن ان چيزى است كه در قالب فناورى روز چه بصورت كانالهاى ماهواره اى و چه بصورت داده هاى صوتى و تصويرى قابل انتقال از طريق وب ، به مرزهاى فكرى كشور تزريق ميشود. اين نظريه قرارگيرى يك نخبه را در كشورى ثانى ، به معناى پايان حضور فيزيكى و معنوى متخصص در كشور مى پندارد و ان را به عنوان يك بحران و معضل مقطعى براى كشور توجيه مى كند.

ديدگاه دوم : نگرش آرمانى به فناورى اطلاعات در موضوع مهاجرت مغزها

Zamani@Motenaweb.com

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا