نام نویسنده: مينو مومنى
دنياى اقتصاد – اگر تا چند سال قبل تكنولوژى هاى صوتى و تصويرى مثل ويدئو ضبط صوت به نوعى يك تكنولوژى جديد آموزشى محسوب مى شد امروزه كه دانش آموزان از طريق كامپيوتر و شبكه اينترنت و در داخل خانه خود به سايت مدرسه شن متصل مى شوند و در كلاس هاى درس شركت مى كنند چه بايد گفت .
آموزش هاى الكترونيكى E-Learning آموزش هاى هستند كه از طريق تكنولوژى هاى كامپيوترى و اينترنتى و در حقيقت از راه دور در اختيار خدمات گيرندگان (دانش آموزان و دانشجويان ) قرار مى گيرد. بر اين اساس اشكال مختلفى از اين نوع آموزش در طى سال هاى گذشته در كشورهاى مختلف تجربه شده و روش هاى متعددى نيز در حد تئوريك باقى مانده است .
اساس كار آموزش الكترونيكى بر استفاده از تكنولوژى هاى ارتباطى نهفته است به اين ترتيب براى راه اندازى حداقل اين سيستم نيازمند زير ساخت متوسط ارتباطى در كشور مى باشيم.
على صادق زاده يك كارشاس كامپيوترى مى گويد : در بسيارى از كشورها زمينه هاى ارتباطى و مخابراتى پياده سازى آموزش هاى الكترونيكى به وجود آمده است در حقيقت در پله نخست يك شبكه پرقدرت ارتباطى براى رد و بدل كردن اطلاعات بين مركز آموزشى و دانش آموزان ضرورى است به عنوان مثال در بسيارى از كشورهاى اروپايى و خصوصا در ايالت متحده اغلب مدارس با سرعت بالا به اينترنت متصل هستند و شبكه هاى قدرتمند ى براى تشكيل كلاس هاى مختلف در اين مدارس به وجود آمده است . به اين ترتيب گاه حتى نيازى به حضور معلم در مدرسه نيست و او مى تواند از كامپيوتر منزل خود به اينترنت متصل شده و وارد شبكه مدرسه و دانشگاه شود و سپس دانش آموزان را كه همگى از طريق كامپيوترهاى منازل وارد كلاس مجازى شده اند مشاهده كند با آنها صحبت نمايد و يا مطالبى را در اختيارشان قرار دهد.
صادق زاده در مورد مزاياى چنين روش هاى نوين آموزشى توضيح مى دهد آموزش هاى الكترونيك برترى هاى متعددى نسبت به آموزش هاى سنتى دارند نخست اينكه ابزار آموزشى با نوجوانان و جوانان مانوس است چرا كه امروزه همه مى دانيم جوانان و نوجوانان بيشترين درصد استفاده كنندگان اينترنت و كامپيوتر را تشكيل مى دهند . در چنين شرايطى ارايه مطالب آموزشى روى اينترنت و از طريق كامپيوتر تاثير مثبتى بر دانش جويان مى گذارد از طرف ديگر اتصال مستقيم به شكه جهانى اينترنت ابزار مناسبى را در اختيار استادان معلمان قرار مى دهند تا آنها براى ارجاع دادن دانش آموزان به منابع اصلى آموزشى روى اينترنت و سايت هاى مختلف توانايى داشته باشند.
به گفته اين كارشناس با استفاده از اين روش ديگر نياز به حضور فيزيكى دانش آموزان در محيط مدرسه نيست و آنها به دليل اينكه از خانه خود آموزشى را فرا مى گيرند در موقعيت بهترى قرار دارند.
با وجود جنبه هاى مثبت فراوانى كه براى آموزش هاى الكترونيك وجود دارد برخى از كارشناسان اعتقاد دارند روش هاى جديد آموزشى مبتنى بر كامپيوتر و اينترنت از نظر آموزشى و حتى زندگى اجتماعى افراد مشكلاتى را به همراه دارد.
دكتر رضا پارسا در اين باره اعتقاد دارد روش هاى آموزشى جديد هر چند امكانات و منابع بيشترى را در اختيار دانش آموزان و دانشجويان قرار مى دهد اما به دليل آنكه اين گروه را به نوعى از زندگى اجتماعى دور مى كند تا اندازه اى مشكل آفرين است و در حقيقت زمانى كه يك دانش آموز پشت كامپيوتر مى نشيند مجبور به برقرار كردن ارتباط از راه هاى مجازى است و از اين رو ارتباط اجتماعى وى به طور كامل برقرار نمى شود، اين موضوع مى تواند تاثيرات نامطلوب روانى بر ذهن و روح دانش آموزان بگذارد.
به گفته پارسا مشكلات جسمى حاصل از كار طولانى مدت با كامپيوتر مثل ضعف پشتيبانى و ديــــگر ضعف هاى حاصل از تحرك كم بر مجموع فوق افزوده مى شود با جود چنين مواردى از منفعت ها و مشكلات آموزش از راه دور بسيارى از تحقيقات انجام شده نشان از برترى اين گونه آموزش ها بـــر آموزش هاى سنتى دارد اما براى كشورى مثل ايران كه سيستم آموزش عادى و سنتى آن نيز دچار مشكلات متعددى پياده سازى چنين شكلى از آموزش تا چه حد قابل انجام است .
به گفته حسين بياتى كارشناس تكنولوژى آموزشى دو معضل عمده براى رسيدن به آموزش الكترونيك در كشور وجود دارد نخستين معضل نبود زير ساخت مناسب مخابراتى است در حقيقت بدون چنين زير ساختى عملا ارتباطات ضعف اينترنتى و شبكه هاى كوچك قادر به برپايى ك سيستم آموزشى الكترونيكى از نوع متوسط نيز نيست. به عنوان مثال وقتى ارتباط معمولى يك كاربر اينترنت در يك تماس يك ساعته چندين بار قطع مى شود چگونه مى توان انتظار داشت 10 الى 15 دانش آموز در يك لحظه با مدرسه آن لاين ارتباط داشته باشند و تمام درس را بدون وقفه فرا بگيرند.
از طرف ديگر مشكل سيستم آموزشى ما نيز به اين مجموعه اضافه مى شود اغلب درس هاى سيستم آموزشى ما از نوع حفظ كردنى و با متن هاى طولانى هستند و در هنگام آموزش الكترونيكى كه نياز به مطالب كوتاه و در عين حال با هدف درك بالاتر مطلب دارد جور در نيامده و در هنگام تدريس مشكلاتى را هم براى معلمان و هم براى دانش آموان ايجاد مى كنند .
به گفته اين كارشناس قبل از ايجاد روش هاى آموزشى الكترونيكى نيازمند بازنگرى در كل روش هاى آموزشى خود هستيم و تازه پس از آن مى توانيم در مورد الكترونيكى كردن آن صحبت كنيم .
اما برخى نيز اعتقاد دارند در شرايط فعلى حركت به سمت آموزش هاى الكترونيك بايد انجام گيرد .
در همين رابطه صادق زاده مى گويد : شرايط كشور ما در زمينه آموزش يك شرايط استثنايى است موج گسترده مدرك گرايى هجوم جوانان را براى كسب مدرك دانشگاهى به همراه داشته است از طرف ديگر كمبود فضاى آموزشى براى مقاطع مختلف تحصيلى نيز باعث بروز مشكلات زيادى شده است در طى سال مبالغ كلانى صرف ساتن مدرسه و دانشگاه در كشور مى شود در حاليكه با مبلغ بسيار كمترى مى توان صدها كلاس مجازى ايجاد كرد اين كار موجب مى شود امكان تحصيل براى بسيارى از افراد جامعه به شكلى عادلانه برقرار گردد.
دور از ذهن
طى يك سال گذشته برخى از مراكز آموزشى ايران تلاش هاى را براى انجام آموزش هاى الكترونيكى انجام دادن اما مشكلات بسيارى در اين زمينه وجود دارد برخى از آنها براى جذب دانشجو نيز به حضور فيزيكى و گرفتن امتحان و تست متوسل شده اند گاهى حتى ارايه كلاس هاى حضورى براى آموزش دانش آموزان و دانشجويان با سيستم آموزشى وجود دارد اين نوع آموزش ها عموما آموزش الكترونيك غير مستقيم قلمداد مى شوند چرا كه كاربران پس از اتصال به سايت مركز آموزشى مطالب را دريافت كرده و سپس ارتباط خود را قطع مى كنند و بعد به خواندن درس مى پردازند اين در حالى است كه در بسيارى از كشورها سيستم آموزشى از راه دور ارتباط آن لاين يا مستقيم دانشجو با معلم و با ديگر دانشجويان برقرار مى كند. يك كارشناس تكنولوژى آموزشى در اين باره اعتقاد دارد آموزش آف لاين (غير حضورى) و با استفاده از متن هاى نوشتارى كه اخيرا از طرف برخى از دانشگاههاى ما به آموزش الكترونيكى معروف شده اساسا از يك خود آموز (Self Study) فراتر نمى رود وقتى شما مجبور باشيد ستون آموزشى را صرفا به صورت PDF يا فرمت هاى نوشتارى ديگر دريافت كنيد چه نيازى به كامپيوتر و اينترنت و هزينه هاى از اين گونه است .
اين كار از طريق پست نيز انجام مى شود و در حقيقت همان آموزش هاى غير حضورى است كه پيش تر هم در كشور سابقه داشته است .
به گفته اين كارشناس استفاده از بهره گيرى از تمامى توان و امكانات مولتى مديا ، كامپيوتر و اينترنت لازمه آموزش الكترونيكى است شايد بتوان گفت تا زمانى كه ارتباط آن لاين دانشجو و مدرسه يا دانشگاه مجازى به طور كامل برقرار نشود استفاده از نام دانشگــاه مجازى و آموزش الكترونيكى دور از دهن نيست .
سخن آخر اينكه
آموزش هاى الكترونيكى در ميان ابزارهاى تكنولوژى اطلاعات از ايگاه ويژه اى برخوردارند با اين وجود و عليرغم اينكه در كشور ما طى چند سال اخير توجه اندكى به موضوع تكنولوژى هاى اطلاعاتى انجام گرفته در مورد آموزش از راه دور كمتر تلاشى انجام شده است.
به نظر مى رسد متولى اصلى اين موضوع وزارت آموزش و پرورش باشد هر چند ايــــن وزارتخانه برنامه هاى مختلفى را با صرف هزينه هاى كلان در زمينه IT مدنظر دارد اما به نظر مى رسد در اين زمينه هنوز كارها در حد تئورى باقى مانده است . مسئولان آموزش و پرورش طى يكسال اخير بيشترين توجه را به تجهيزات مدارس خصوصا دبيرستان ها به شبكه اينترنت داشته اند اما سوال اين است وقتى كه هنوز يك واحد درسى براى آموزش دروس كامپيوتر وجود ندارد چگونه مى توان به آموزش الكترونيكى فكر كرد.
