رويكردى مديريتى ب مقوله IT

نام نویسنده: امير محترمى

بخش مقاله ITiran – هزاره سوم به زعم صاحبنظران عصر اطلاعات و به تبع آن فناورى اطلاعات است.حركت جوامع صنعتى به سوى جامعه اطلاعاتى سالهاست كه آغاز گشته و از اوايل دهه 90 به بعد شتابى فزاينده يافته است.بگونه اى كه سرعت اين حركت در كشورهاى كمتر توسعه يافته من جمله ايران به خوبى حس مى گردد.اصطلاحاتى همچون e-commerce ,e-government,e-learning,-e-society و…. از جمله لغاتى هستند كه على رغم نوظهور بودن و اينكه هنوز در منصه عمل كاملا جا نيفتاده اند با اين وصف در كشورها كمتر توسعه يافته اى چون كشور ما نيز واژه هاى آشنا به شمار مى آيند.
واين نيست جز به سبب ماهيت تحول آفرين و شتابدار اين فناورى كه انديشمندان را واداشته آنرا در زمره فناوريهاى نظام آفرين به شمار آرند و ورود جامعه بشرى به عصرى نوين بنام عصر اطلاعات را اذعان دارند.
چنين چشم اندازى سبب مى شود كه لزوم حركت سريع و چابك كشورهايى نظير كشور ما در عرصه فناورى اطلاعات بخوبى احساس گردد.
اما لازمه هر برنامه توسعه و تحول, ايجاد بستر مناسب براى جذب, گوارش و بكارگيرى فناورى است .فناورى اطلاعات نيز دربند اين لزوم بوده علاوه اينكه بدليل ماهيت تحول افرينش براى جذب و بكارگيرى آن نياز به تدقيق و برنامه ريزى كلان و استراتژيك مى باشد.
در يك مدل توسعه پويا1, توسعه منابع انسانى لازمه, براى برنامه پيش بينى شده ,يكى از محورهاى اصلى و شايد مهمترين محور هر برنامه توسعه مى باشد.در اين راستا تجهيز آحاد ملت به قابليتهاى بهره گيرى از فناورى و آشنايى با آن يكسوى قضيه است و تربيت نيروهاى متخصص كه در طى فرايند برنامه ريزى اخذ تكنولوژى و توسعه و بكارگيرى آن عاملان اصلى مى باشند جنبه ديگر قضيه مى باشد.

ضرورت
خوشبختانه تركيب جوان جمعيتى كشور و نيروى تحصيل كرده و در حال تحصيل بالاخص در علوم كامپيوتر على رغم اينكه كافى نمى باشد اما پتانسيل مناسبى در حوزه تكنيكى و فنى فناورى اطلاعات فراهم آورده است.با اين وجود گسترش و بكارگيرى اين فناورى نيازمند رويكردى راهبردى و مديريتى در عرصه سازمانهاى عمومى وخصوصى كشور مى باشد.تربيت نيروهاى متخصصى كه ضمن آشنايى با اصول و كاربردهاى فناورى نگرشى راهبردى و سيستمى به مقوله IT داشته باشند لازمه گسترش بكارگيرى فناورى اطلاعات در عرصه اجتماع مى باشد.به اين سبب تربيت نيروهايى كه آگاه از جنبه هاى مديريتى و سازمانى و ضمنا آشنا با اصول و كاربردهاى فناورى اطلاعات باشند از ضروريات تامين نيروى انسانى لازم, در وادى سازمانها و نظام برنامه ريزى كشور براى توسعه و بكارگيرى فناورى اطلاعات مى باشد.
همانطور كه در شكل مشاهده مى شود متخصصين فنى در عمل فاقد تخصصهاى اجتماعى و سازمانى لازم براى توسعه و بكارگيرى فناورى مى باشند و از سوى ديگر مديران و راهبران سازمانى على رغم بينش استرتژيك و سيستمى فاقد آگاهيهاى لازم در موردفناوريها , چگونگى و منافع و معايب آن براى سازمان مى باشند.وجود يك رابط براى تفاهم زبان اين دو حوزه با يكديگر ضرورى است.تدوين رشته اى كه آموختگان آن ضمن تسلط بر وجوه سازمانى و اجتماعى از جنبه هاى فنى و تخصصى فناورى نيز آگاه باشند راه حلى است بر اين معضل.

رشته مديريت فناورى اطلاعات
با چنين ملاحظاتى رشته مديريت فناورى اطلاعات در مقطع كارشناسى ارشد در نظام آموزش عالى كشور تدوين و تصويب شد كه در اولين گام دانشگاههاى علامه طباطبايى و دانشگاه تهران در سال 1380 اقدام به پذيرش اولين دوره دانشجويان اين رشته نمودند.
هدف از تشكيل اين دوره در نظامنامه آموزشى آن به شكل زير اعلان شده است:
” هدف از تشكيل دوره كارشناسى ارشد مديريت فناورى اطلاعات آموزش نيروى انسانى متخصص موسسات و سازمانهاى دولتى و خصوصى است.متخصصينى كه در زمينه هاى مربوط به فناورى اطلاعات و مديريت بنوانند در جهت تامين نيازهاى امروز و فرداى مديريت در جامعه فعاليت كنند. “
رشته مديريت فناورى اطلاعات در سه گرايش :
مديريت منابع اطلاعاتى
سيستمهاى اطلاعاتى پيشرفته
نظام كيفيت فراگير
تصويب شد كه از اين بين دو گرايش منابع اطلاعاتى و سيستهاى اطلاعاتى پيشرفته فعال و در حال اجرا مى باشند.
تعداد كل واحدهاى درسى اين دوره 32 واحد مى باشد كه شامل 20 واحد مشترك . 8 واحد تخصصى مربوط به گرايش و 4 واحد پايان نامه مى باشد.ضمن اينكه دروس پيش نياز بنا به تشخيص مرجع برگزار كننده دوره ارائه مى شود.
اين رشته بدليل ماهيت ميان رشته اى آن در برگيرنده برخى از دروس اصلى علوم مديريت و شمارى از دروس مربوط به علوم مهندسى و رايانه مى باشد.
دروسى مانند : تئوريهاى پيشرفته مديريت.- مديريت رفتارسازمانى پيشرفته- تحقيق در عمليات پيشرفته- سيستمهاى اطلاعاتى مديريت پيشرفته- مديريت منابع اطلاعاتى- سيستمهاى اطلاعاتى استراتژيك- كاربرد IT در سازمان – تحليل آمارى و… از زمره دروس مربوط به حوزه علوم مديريت مى باشند و دروسى مانند: تحليل و طراحى ساختاريافته سيستمها – سيستمهاى مديريت بانكهاى اطلاعاتى – سيستمهاى پشتيبان تصميم گيرى و خبره- فناورى اطلاعات- مهندسى نرم افزار به كمك كامپيوتر CASE – متدلوژيهاى ايجاد و توسعه سيستم اطلاعاتى-مدلسازى اطلاعات سازمان- منطق فازى و هوش مصنوعى- مهندسى مجدد رويه هاى اجرايى و فرايندها و…. از زمره دروس مربوط به حوزه فنى و علوم رايانه مى باشند. كه بسته به گرايش انتخاب شده ارائه مى شوند.

قابليتهاى لازم براى طى دوره
با توجه به ذكرى كه رفت و ماهيت ميان رشته اى اين دوره واضح است كه علاقمندان به ادامه تحصيل در اين رشته مى بايد آشنا و علاقمند به هردو مبحث علوم مديريت و رايانه باشند تا بتوانند با موفقيت فارغ التحصيل گردند. در مبحث مديريت آگاهى از اصول مديريت , تئوريها و مفاهيم مديريتى , مهارتهاى برنامه ريزى و نگاه سيستمى , آشنايى با سازمان و مفاهيم سازمانى و… در حوزه فنى آشنايى با مفاهيم و اصول رايانه , نرم افزارهاى مديريتى و پايه اى , كاربردهاى كامپيوتر , سيستمهاى پايگاه داده , سيستمهاى اطلاعاتى مديريت و. . از مقدمات و آمادگيهاى لازم جهت گذراندن موفق اين دوره ميباشد.لذا ورود به اين رشته براى كارشناسان مديريت صنعتى , علوم كمپيوتر. مهندسى صنايع و كارشناسانى با گرايشهاى مديريتى كه بر اصول كامپيوتر .نرم افزارهاى پايه اى و كابردهاى كامپيوتر آشنايى و علاقمند باشند توصيه مى شود.

پى نوشت ها
1 – مدل توسعه پويا بر گرفته از كليلت برنامه تكفا . مصوب شوراى عالى اطلاع رسانى سال 1381
2 – 2 ” مشخصات كلى دوره كارشناسى ارشد مديريت فناورى اطلاعات ” . شوراى عالى برنامه ريزى درسى