اگرچه کرونا بر بازارهای فرهنگی در تمام نقاط جهان تاثیر منفی داشته اما آمارها نشان میدهد کتابخوانی در یک‌سال گذشته با رشد قابل‌توجهی روبه‌رو بوده است. این اتفاق حتی در ایران نیز افتاده و مردم به‌شدت به کتاب روی‌خوش نشان می‌دهند. روز پنج‌شنبه امیرحسن موسوی مدیر روابط‌عمومی دیجی‌کالا در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» اعلام کرد که در یکشنبه ۱۵ فروردین فقط در طول یک روز این فروشگاه اینترنتی ۵۰۰ هزار جلد کتاب فروخته و اقبال مردم به این کالای فرهنگی در یک‌سال گذشته بسیار قابل‌توجه بوده است. موسوی می‌گویداین میزان فروش کتاب در مدت ۲۴ ساعت در دنیا یک اتفاق کم سابقه است. به گفته وی از ابتدای سال جدید بیش از ۳ میلیون نسخه کتاب توسط این فروشگاه به فروش رفته است. آمارهایی که برخی دیگر از دست‌اندرکاران بازار کتاب هم اعلام کردند بسیار خیره‌کننده است.
در همین رابطه نادر قدیانی مدیر انتشارات قدیانی دیروز در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران «ایبنا»، با بیان اینکه انسان‌ها همیشه باید برای نجات خود از بلایای طبیعی که به‌وجود می‌آید، راهکارهایی بیندیشند، گفت اهالی فرهنگ می‌توانستند در عصر کرونا در حوزه کتاب و کتابخوانی استفاده‌های زیادی بکنند که کمتر رخ داد اما مردم راه خود را پیدا کرده‌اند و طی یک‌سال گذشته خانواده‌ها به‌دنبال تعطیلی مدارس به موضوع آموزش فرزندانشان بیشتر توجه کرده و برای آموزش بهتر به فرزندانشان کتاب بیشتری مطالعه کردند.
آمارها نشان میدهد در نقاط دیگر دنیا نیز همین اتفاق افتاده است. بوک‌ریدر در گزارشی نوشته است که فروش کتاب الکترونیک در آمریکا نسبت به سال‌های گذشته چنان افزایش داشته است که بسیاری از سایت‌های فروش این کتاب‌ها بازار این نوع کتاب‌ها را به کیک داغ تشبیه کردند که طی مدت کمی از تولید در بازار به فروش رفته است. در ابتدای سال ۲۰۲۱ تنها در ماه ژانویه نرخ فروش ۲۱درصد نسبت به دوره مشابه در سال ۲۰۲۰ افزایش داشته که این امر در تاریخ فروش این کتاب‌ها بی‌سابقه بوده است. طبق آخرین اطلاعات و آمارهای منتشر‌شده از ناشران و تولیدکنندگان کتاب‌های الکترونیک بیش از ۹۱میلیون دلار تنها درآمد آنها از طریق فروش کتاب الکترونیکی در ماه ژانویه ۲۰۲۱ بوده است و انتظار می‌رود این افزایش فروش در ماه‌های آینده نیز ادامه داشته باشد. در این گزارش آمده است که در سال گذشته بیشتر کتاب‌فروشی‌ها به فروش آنلاین خود تکیه کردند و حتی با وجود اینکه کتاب‌فروشی زنجیره‌ای بارنزاندنوبل سعی در بازگشایی بعضی از شعبات خود کرد؛ ولی باز‌هم روی فروش آنلاین خود حساب کرده بود. میزان درآمد فروش آنلاین کتاب‌فروشی‌ها رشد ۲۵درصدی با درآمد ۲۴۴میلیون دلاری داشت.
استثنای فنلاند در بازار کتاب اروپا
در سوی دیگر دنیا یعنی در فنلاند نیز اتفاق مشابهی افتاده و آمارهای مربوط به فروش کتاب در این کشور نسبت به سایر کشورهای اروپایی تفاوت قابل‌ملاحظه‌ای داشته است. به گزارش پابلیشینگ پرسپکتیو، اتحادیه ناشران فنلاند که به بورس ادبیات فنلاندی مشهور است (FILI) اخیرا در گزارشی اعلام کرده است که هرچند شیوع ویروس‌کرونا بر خرید کتاب‌های چاپی در سال ۲۰۲۰ تاثیر منفی داشته و فروش این کتاب‌ها در این سال تنها ۲درصد افزایش داشته است، ولی در عین حال نه‌تنها تاثیری در بازار کتاب‌های الکترونیک و صوتی نگذاشته بلکه در سال گذشته فروش کتاب‌های صوتی تقریبا دوبرابر و کتاب‌های الکترونیک ۸۴درصد افزایش داشته است.
«تیا استراندن» مدیر بخش بازاریابی این اتحادیه می‌گوید بر‌خلاف بازار دیگر کشورهای اروپایی در کشور فنلاند تقاضا برای کتاب‌های الکترونیک نسبت به سال‌های گذشته بیشتر هم شده است به‌طوری‌که نسبت فروش کتاب‌های صوتی تبدیل به پنجمین صنعت پررونق در این کشور سردسیر شده است.
علاوه بر آمارهای فروش کتاب‌های الکترونیک و صوتی در بازار کتاب فنلاند گزارش‌ها از سرویس‌ها و سایت‌های اشتراک این نوع از کتاب‌ها نیز نشان از افزایش تمایل مردم به گوش‌دادن به کتاب‌ها به‌جای خرید کتاب‌های چاپی هستند. آمار کتابخانه‌های دیجیتال در فنلاند نشان میدهد تعداد کاربران ثابت این کتابخانه‌ها و سرویس‌های کتاب الکترونیک افزایش قابل‌ملاحظه‌ای داشته و مشترکان سرویس‌های طولانی‌مدت این کتاب‌ها نیز رشد نشان داده است.
پروژه پانوراما برای صنعت چاپ
از سوی دیگر گودریدر نیز اخیرا گزارشی از آمارهای فروش کتاب منتشر کرده که امیدواری بیشتری برای اصناف مربوط به چاپ و توزیع کتاب ایجاد کرده است. ماجرا از این قرار است که پروژه پانوراما (panoramaproject) گروهی متشکل از ناشران معروفی مثل انتشارات پنگوئن، سورس‌بوکس و چند اتحادیه مثل اتحادیه کتابخانه‌های آمریکا، اتحادیه ناشران کتاب‌های صوتی، نیسو(NISO)، اوردرایو و گروه تولید محتوای اینگرام (Ingram) که در دوره میان شیوع کرونا تشکیل شده است، بوده و هدفش ارائه آمارهای مربوط به فروش کتاب و کمک به ناشران برای حفظ حیات خود در عصر کرونا است. این گروه در گزارش اخیر خود خبرهای امیدوارکننده‌ای از فروش کتاب و رونق صنعت چاپ و نشر کتاب ارائه کرده و نشان میدهد که مردم هنوز به کتاب به‌عنوان اولین و مهم‌ترین تفریح خود نگاه می‌کنند. این گروه نتایج آخرین نظرسنجی خود را از حدود ۴۳۰۰ شرکت‌کننده بزرگسال‌در آمریکای‌شمالی منتشر کرده است که نشان میدهد بیشتر مردم مطالعه کتاب را به‌عنوان عادت روزانه خود معرفی می‌کنند.
حدود ۳۰درصد از شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی اعلام کردند که کتاب در سبد‌کالای روزانه آنها قرار دارد که به‌طور موقت به علت شیوع ویروس کرونا تمایل دارند از کتابخانه‌های دیجیتال نیز خرید کنند. البته بسیاری از حاضران این نظرسنجی اعلام کردند که ترجیح می‌دهند به‌جای گشتن در میان قفسه‌های کتاب در کتاب‌فروشی‌ها آنها را به‌صورت آنلاین خرید کنند.
اورن تیچر، مدیر اجرایی اتحادیه کتاب‌فروشان آمریکا می‌گوید با وجود سایت‌های آنلاین کتاب‌فروشی هنوز مردم به خرید کتاب از کتاب‌فروشی‌های محلی علاقه دارند و ما امیدواریم این روند در سال‌های آینده همین ثبات نسبی را داشته باشد. هرچند هنوز آمازون رقیب جدی بسیاری از کتاب‌فروشان آمریکایی محسوب می‌شود ولی حرف از مرگ کتاب‌فروشی‌ها حرف درستی نیست. به‌خاطر همین است که آمازون در سال‌های اخیر اقدام به افتتاح کتاب‌فروشی‌های واقعی در ایالت‌های مختلف آمریکا کرده است.
تیچر اعتقاد دارد کتاب‌فروختن در فضای مجازی کاملا با کتاب‌فروشی در دنیای واقعی تفاوت دارد و تجربه ثابت کرده بسیاری از کتاب‌ها به‌خاطر نمایش آنها به مشتری‌ها در قفسه‌ها فروخته می‌شوند. معمولا خواننده کتاب با پیشنهاد فردی مطمئن یا حتی خود کتاب‌فروش اقدام به خرید کتاب می‌کند و این مساله شامل سایت‌های آنلاین نمی‌شود. آنها تنها کتاب‌هایی را می‌فروشند که مشهور شده باشند.
درخواست کتاب‌فروشان فرانسه و انگلیس
اخیرا نظرسنجی‌ای در کشور فرانسه به‌صورت آنلاین صورت گرفته است و معلوم شده که ۵۲درصد مردم این کشور خواستار بازبودن کتاب‌فروشی‌ها در دوران قرنطینه هستند. در انگلیس نیز بسیاری از ناشران و بنیادهای ادبی با راه‌‌اندازی کمپینی اعلام کردند که حاضرند از بازگشایی کتاب‌فروشی‌ها در ماه آوریل که به دلیل خیز مجدد کرونا تعطیل شده‌اند، حمایت کنند.
