شیوع بیماری کرونا با همه سختی و مشکلات که برای شهروندان، کسبوکارها و دولت‌ها به وجود آورده، اما تحولی در آنلاین کردن فرآیند ارائه خدمات رقم زد. شهروندان به خرید آنلاین، آموزش آنلاین یا سرگرمیهایی اینترنتی روی آوردند و کسبوکارها نیز دورکاری را جایگزین روال گذشته اداره امور خود کردند.
در این میان، دولت‌ها سعی کردند خدمات آنلاین بیشتری ارائه بدهند. در واقع، شیوع بیماری کرونا به فرآیند آنلاین کردن خدمات سرعت ببخشید. بر این اساس؛ سازمان ملل متحد در گزارش دوسالانه خود شاخص توسعه دولت الکترونیکی (EGDI) را در کشورهای مختلف مورد بررسی قرار داده و بر نقش کرونا در توسعه دولت الکترونیکی در کشورها تاکید کرده است. با وجود اینکه دولت در این مدت فرآیند تعدادی از خدمات از جمله پرداخت مالیات بر املاک، احراز هویت غیرحضوری سهامداران و… را آنلاین کرده است، با این حال، گزارش مذکور نشان می‌دهد ایران با ۳ پله نزول از جایگاه ۸۶ به ۸۹ در میان ۱۹۳ کشور رسیده است. مقایسه وضعیت ایران با سال ۲۰۱۴ البته رشد ۱۶ پله‌ای را نشان می‌دهد که در آن سال ایران در رتبه ۱۰۵جای گرفته بود، اما در مقایسه با سال ۲۰۱۸ نزول ۳ رتبه‌ای دارد.
گزارش ۲۰۲۰ سازمان ملل متحد نشان می‌دهد در مجموع ۶۵ درصد از اعضای سازمان ملل از نظر این شاخص، در سطح بالا یا خیلی بالا قرار دارند و حتی در برخی کشورها با کمترین میزان توسعه‌یافتگی نیز شاهد رشد این شاخص هستیم. گزارش سازمان ملل متحد در رده‌بندی ۱۹۳کشور عضو این سازمان در زمینه توسعه دولت الکترونیکی، بخش‌های مختلفی از جمله سرویس‌های آنلاین، وضعیت زیرساخت‌های ارتباطی و… را مورد بررسی قرار داده و سه کشور برتر را دانمارک، کره‌جنوبی و استونی اعلام کرده و یادآور شده است که کشورهای فنلاند، استرالیا، سوئد، بریتانیا، نیوزیلند، آمریکا، هلند، سنگاپور، ایسلند، نروژ و ژاپن در رده‌های بعدی قرار دارند. سازمان ملل از این تحقیق به عنوان ابزار توسعه یاد می‌کند، چراکه در آن چالش‌ها، قدرت‌ها، سیاست‌ها و استراتژی کشورها برای توسعه دولت الکترونیکی مورد بررسی قرار می‌گیرد. گزارش ۲۰۲۰ نشان می‌دهد در بیشتر مناطق جهان شاهد رشد شاخص توسعه دولت الکترونیکی (EGDI) هستیم.
نگاهی به تغییر وضعیت کشورهای برتر
نگاهی به تغییر وضعیت ۱۱ کشور برتر از نظر شاخص توسعه دولت الکترونیکی (EGDI)نشان می‌دهد دانمارک در سال ۲۰۱۸ هم رتبه اول جهان را در اختیار داشت و این دومین بار است که دانمارک در رتبه نخست جای گرفته است. این کشور با استراتژی دیجیتالی شدن، بر زیرساخت‌های ICT مرکزی تمرکز دارد که سازمان‌های دولتی را به شهرداری‌ها و دولت‌های محلی متصل می‌کند و شهروندان میتوانند از همه خدمات دیجیتال بهره بگیرند. کره‌جنوبی یک رتبه صعود کرده و استونی با ۱۳ رتبه افزایش، از رده ۱۶ سال ۲۰۱۸ به جایگاه سوم این رده‌بندی انتقال یافته است. فنلاند هم از رتبه ۶ به ۴ صعود کرده است.
گزارش ۲۰۲۰ سازمان ملل متحد نشان می‌دهد استرالیا که سال ۲۰۱۸ دومین کشور برتر جهان در شاخص توسعه دولت الکترونیکی محسوب می‌شد به رتبه پنجم نزول کرده است. سوئد هم یک رتبه نزول داشته و این رقم نزول برای بریتانیا که در آستانه جدایی از اتحادیه اروپا قرار گرفته به ۳ رتبه می‌رسد. جایگاه نیوزیلند نسبت به سال ۲۰۱۸ تغییر نکرده و همچنان در رده هشتم جدول قرار دارد. اما آمریکا با ۲ رتبه صعود، به عنوان نهمین کشور برتر جهان شناخته شد. هلند هم صعود ۳ پله‌ای داشته و پس از آن سنگاپور با ۴ رتبه نزول نسبت به ۲۰۱۸ در جایگاه یازدهم ایستاده است. دوازدهمین کشور این رده بندی هم ایسلند است که نسبت به ۲۰۱۸ صعودی ۷ پله‌ای را نشان می‌دهد و پس از آن نروژ با ارتقای یک رتبه‌ای قرار دارد. ژاپن هم که سال ۲۰۱۸ دهمین کشور برتر جهان در حوزه دولت الکترونیکی به شمار می‌رفت حالا طبق گزارش سازمان ملل با چهار پله نزول، در ردیف چهاردهم جای گرفته است.
شاخص توسعه دولت الکترونیکی
به گزارش مخابرات ایران، از کشورهایی که تغییری چشمگیر در رتبه توسعه دولت الکترونیکی داشتهاند علاوه بر استونی می‌توان به لیتوانی اشاره کرد که با صعود ۲۰ پله‌ای، از رتبه ۴۰ سال ۲۰۱۸، امسال در جایگاه بیستم قرار گرفته است. قبرس نیز با ۱۸رتبه صعود، از جایگاه ۳۶ به ۱۸ نقل مکان کرده و این رقم تغییر برای اسلوونی از ۳۷ به رتبه ۲۳ مشهود است که نشان از ۱۴رتبه صعود دارد. جمهوری چک هم با صعود ۱۵ پله‌ای این شاخص، از رتبه ۵۴ به ۳۹ رسیده است. چین در گزارش امسال سازمان ملل متحد در رتبه ۴۵ قرار دارد که البته نسبت به سال ۲۰۱۸، صعودی ۲۰پله‌ای داشته است. ترکیه هم‌اکنون در رتبه ۵۳ قرار دارد. ارمنستان هم نسبت به سال ۲۰۱۸، ۱۹ پله ترقی کرده و از رتبه ۸۷ به ۶۸ رسیده است. اوکراین با ۱۳ رتبه صعود از ۸۲ به جایگاه ۶۹ نقل مکان کرده است. سوریه هم با وجود جنگ طولانی از نظر شاخص توسعه دولت الکترونیکی ۲۱ پله صعود داشته و از جایگاه ۱۵۲ به ۱۳۱ رسیده است. اما لبنان از نظر این شاخص، امسال ۲۸ رتبه نزول داشته و از جایگاه ۹۹ به ۱۲۷ رسیده است.
در گزارش سازمان ملل متحد آمده است میانگین شاخص منطقه‌ای توسعه دولت الکترونیکی برای کشورهای آفریقایی، ۳۹۱۴/ ۰ است که این رقم حدود یک سوم پایین‌تر از EGDI جهانی (۶۰/ ۰) است. در میان کشورهای فقیر و درحال توسعه، سه کشور کمتر توسعه یافته بوتان، بنگلادش و کامبوج پیشتازان توسعه دولت الکترونیکی و دیجیتال محسوب می‌شوند، چراکه شاخص EGDI این کشورها در سال ۲۰۲۰ از رده میانی به رده بالا رسیده است. بوتان ۲۳ پله صعود کرده و از رتبه ۱۲۶ سال ۲۰۱۸ حالا در ردیف ۱۰۳ این رده‌بندی قرار گرفته است. ساحل عاج در غرب آفریقا هم ۳۳ رتبه صعود نسبت به سال ۲۰۱۸ داشته و از ۱۷۲ به جایگاه ۱۳۹ این رده‌بندی انتقال یافته است. در آفریقا کشورهای موریس، سیشل و آفریقای جنوبی از نظر این شاخص پیشتازند. کشور لسوتو در جنوب آفریقا هم ۳۲ پله صعود داشته و در رده ۱۳۵ این لیست ایستاده و زیمبابوه با ۲۰ پله رشد، یکصد و بیست و ششمین کشور جهان از نظر توسعه دولت الکترونیکی است. از کشورهایی که از نظر EGDI روندی نزولی دارند هم می‌توان به اتیوپی اشاره کرد که با ۲۷ پله کاهش از رتبه ۱۵۱ سال ۲۰۱۸ امسال در جایگاه ۱۷۸ ایستاده است.
