تقریبا اواسط اردیبهشت بود که حجمخوری ترافیک توسط یکی از پیام‌رسان‌های بومی برای برقراری تماس‌های تصویری خبرساز شد تا اینکه وزیر ارتباطات در شبکههای اجتماعی وعده داد این تخلف را پیگیری کند. به هر حال بیش از دو ماه از این وعده وزیر گذشت تا اینکه اخیرا معاون وی در توییتر از فراهم شدن امکان برقراری تماس صوتی برای پیام‌رسان‌های داخلی و نرخ پیشنهادی برای این مکالمات خبر داد. با مصوبه جدید نرخ تماس صوتی از طریق پیام‌رسان‌های بومی باعث می‌شود کاربران دقیقا بدانند برای چه میزان مکالمه قرار است پول پرداخت کنند. به گفته حسین فلاح جوشقانی، معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، با توجه به مصوبه شورای عالی فضای مجازی و رسیدن برخی پیام‌رسان‌ها به پنج میلیون نصب، برقراری امکان تماس صوتی (call out) با اپراتورهای تلفن همراه در دستور کار قرار گرفته است. نرخ پیشنهادی مکالمات فعلا دقیقه‌ای ۲۵ تومان در نظر گرفته شده است.
پس از فیلتر شدن پیام‌رسان خارجی تلگرام در چندین مرحله، مهاجرت کاربران ۵۰ میلیونی به پیام‌رسان‌های دیگر از جمله نمونه‌های مشابه خارجی و داخلی آغاز شد. اگرچه هنوز تعداد کاربران پیام‌رسان‌های داخلی با رقبای خارجی‌شان قابل مقایسه نیست، اما برخی افراد استفاده از امکانات ابزارهای بومی را به ابزارهای خارجی ترجیح می‌دهند. طبق آمار عملکرد دولت دوازدهم و گزارشی که از زیرساخت منتشر شده، کاربران پیام‌رسان‌های بومی به ۲۰ میلیون رسیده است. البته طبق نظرسنجی‌های صورت‌گرفته تا تیرماه سال گذشته ۸/ ۴۲ درصد شرکت‌کنندگان از واتس‌اپ، ۴/ ۴۲ درصد از تلگرام، ۸/ ۲ درصد از سروش، ۷/ ۰ درصد از بله، ۶/ ۰ درصد از آی‌گپ، ۵/ ۰ درصد از گپ، ۲/ ۰ درصد از بیسفون و ۱/ ۰ درصد از ساینا استفاده می‌کردند که مجموع استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی را حتی کمتر از ۱۰ درصد نشان می‌دهد. امکان پرداخت از طریق پیام‌رسان‌های بومی از مواردی است که نسبت به پیام‌رسان‌های خارجی، برای این ابزارهای داخلی برتری ایجاد می‌کند. اکنون برخورداری از امکان تماس صوتی برای پیام‌رسان‌های بومی هم می‌تواند ویژگی دیگری باشد که کاربران را به استفاده از این ابزارها تشویق کند. به نظر می‌رسد، طرح حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی با تمام مخالفان یا موافقانی که دارد همچنان اجرا می‌شود تا به لطف این کمکها بتوانند در میدان رقابت با نمونه‌های خارجی بمانند. با این حال، همان‌طور که آمار عملکرد دولت دوازدهم نشان‌می‌دهد نمی‌توان انتظار داشت این پیام‌رسان‌های وطنی بتوانند اعتماد کاربران را جلب کنند و جایگزین خارجیها شوند.
تماس تصویری مسکوت ماند
به هر حال، شیوع کرونا خیلی از سبک زندگیهای امروزی را تغییر داد و به همه آنها تا جای امکان رنگ و بوی دیجیتالی بخشید، آموزش آنلاین، خرید آنلاین یا حتی دورکاری از طریق شبکه آنلاین. حتی در این میان دیدارها هم تغییر کرد و مجازی شد. در واقع، بسیاری از شهروندان ترجیح دادند برای رعایت پروتکلهای بهداشتی که روی قرنطینه شدن در خانه تاکید داشت و برای حفظ سلامتی، حتی‌الامکان دیدارهای حضوری را کم کرده و به دیدن یکدیگر روی صفحه ابزارهای دیجیتالی قناعت کنند. به این ترتیب، پیام‌رسان‌ها، به‌ویژه آن دسته از پیامرسانهایی که قابلیت تماس تصویری داشتند مورد استقبال کاربران قرار گرفتند. در این میان هم برخی از شهروندان تصمیم گرفتند که برای برقراری تماس‌های تصویری به جرگه کاربران پیام‌رسان «سروش» بپیوندند. غافل از اینکه هزینه این مکالمه مشمول اینترنت نیمبها نشده بود. البته با طرح این مشکل در شبکههای اجتماعی و رسانهای شدن آن، مشکل در شبکه تمامی اپراتورها حل شد. اما ظاهرا در این مصوبه جدید شورای عالی فضای مجازی خبری از نرخ پیشنهادی برای تماس تصویری از طریق پیام‌رسان‌های بومی نیست.از زمانی‌که شبکه کشور به دو اینترنت داخلی و خارجی تقسیم شد تا هزینه استفاده از سایت‌ها یا برنامه‌های بومی که از اینترنت داخلی استفاده میکنند، نیمبها حساب شود. طوری که تماس تصویری و صوتی یا هر سرویسی که از منشأ IPهایی که معرفی شده ارائه شوند، تولید داخلی محاسبه و به محض شناسایی در اپراتور تعرفه ترجیحی برایش در نظر گرفته می‌شود، اما به گفته یکی از کاربران فضای مجازی در توییتر از تمام شدن حجم بسته اینترنت همراه اول خود پس از تماس تصویری در بستر پیام‌رسان بومی سروش خبر بدهد. در آن زمان، مجید حقی، معاون نظارت و اعمال مقررات رگولاتوری، در گفت‌وگو با «ایرنا» این ادعای کاربران را تایید کرد و گفت: تخلف صورت‌گرفته درخصوص حجم اینترنت مصرفی در یک پیام‌رسان بومی، بررسی شد و حجم کسر شده از حساب مشترکان پس از ثبت شکایت در سامانه ۱۹۵ و در اسرع وقت به حساب آنها برمی‌گردد.
مصرف اینترنت در پیام‌رسان‌های خارجی
کرونا همچنان ادامه دارد و با توجه به جدی شدن موج دوم شیوع این بیماری و اجرای مجدد قرنطینه از سوی شهروندان، آنها برای فرار از دلتنگی یا برقراری جلسات آنلاین به تماس‌های تصویری و گروهی پیام‌رسان‌ها پناه بردند. البته اقبال پیام‌رسان‌های خارجی بلندتر از داخلیها بوده است. در این میان، به نظر می‌رسد واتس‌اپ نخستین انتخاب کاربران برای برقراری این تماس‌های تصویری است. گزارشی به نقل از سایت تبیان حاکی از آن است که این پیام‌رسان محبوب ایرانیان، ارزان‌ترین خدمات تماس تصویری را ارائه می‌دهد به طوری که هر دقیقه تماس تصویری در این اپلیکیشن ۳ مگابایت اینترنت مصرف می‌کند.
یکی دیگر از گزینهها، Google Duo است که به کاربران اجازه می‌دهد تا با کیفیت بالا (رزولوشن ۷۲۰p) تماس ویدئویی برقرار کنند. این اپلیکیشن به طور کلی برای شبکه‌هایی با پهنای باند کم (سرعت اینترنت پایین) ساخته شده است. در صورت استفاده از داده‌های تلفن همراه، Duo به‌طور خودکار اتصالتان را به یک مگابیت در ثانیه کاهش می‌دهد؛ تنها کافی است کاربر گزینه محدود کردن مصرف داده را فعال کند. برنامه فیس تایم قابلیت تماس ویدئویی با کیفیت بالا تا حداکثر ۷۲۰p دارد. از ویژگی قابل توجه این پیام رسان مصرف اینترنت مقرون به صرفه است؛ چنانچه در این اپلیکیشن در هر دقیقه تماس تصویری ۲/ ۲ مگابایت اینترنت مصرف می‌شود.
از طریق این اپلیکیشن ویچت امکان برقراری تماس با ۹ نفر تماس صوتی و ویدئویی گروهی برقرار کنید. میزان مصرف اینترنت این اپلیکیشن در تماس ویدئویی ۷۵ کیلوبایت در ثانیه است که این حجم مصرف پایین باعث شده تا کیفیت چندان واضح نباشد، اما این نرم‌افزار برای برقراری تماس به صورت مداوم بسیار مقرون به صرفه و مناسب است. اپلیکیشن لاین نیز امکان گفت‌وگو با ۲۰۰نفر از دوستان به صورت همزمان در یک گروه، استفاده از استیکر و برقراری تماس صوتی و تصویری با کیفیت بالا را فراهم می‌کند. در هر دقیقه تماس صوتی و ویدئویی۳۷۴کیلوبایت از حجم اینترنت مصرف می شود که البته این میزان مصرف داده چندان فرقی با مکالمه رایگان ندارد.
