نام نویسنده: مينو مومنی
رشد روزافزون تكنولوژي و ارتباطات در هر كشوري با رويكردي متفاوت رخ نمايان مي‌كند در كشور ما نيز اينترنت به نوعي مرزهاي انتقال اطلاعات را شكسته است تا آنجا كه اخبار و تصاوير در كمتر از چند ثانيه بر روي وب انتشار پيدا مي‌كند. اينترنت يك مسير انتقال آزاد اطلاعات و اخبار به شمار مي‌آيد اما اين آزادي گاهي اوقات با قوانين جاري كشورها، خصوصا كشور ما چندان سازگاري ندارد تا آنجا كه وقتي از تولد اين پديده عصر ارتباطات مدت زمان اندكي سپري نشده بود دولتمردان به فكر سدي به نام فيلترينگ افتادند كه به وسيله آن بتوانند اخبار و اطلاعات را بنا به شرايط سياسي و فرهنگي كشور پالايش كنند و در تمامي اين سالها به نوعي كاربران اين گستره مجازي وب به خوبي مي‌دانند كه در مسير فيلترينگ گاهي اوقات سايت‌ها و منابع علمي نيز به دليل خوب عمل نكردن سيستم زير تيغ فيلتر رفته‌اند. به طور كلي فيلتر سايت‌ها و وبلاگ‌ها از يك سو و ورود فيلترشكن‌‌ها از سوي ديگر ميدان بهره‌برداري از اينترنت را به يك زورآزمايي تبديل كرده است كه هر روز مسير پرفراز و نشيبي را طي مي‌كند و به نوعي بايد گفت گويا فيتلرينگ به نوعي با نام اينترنت همزاد شده است اما هيچ كاربري روزي را تصور نمي‌كرد كه فيلترينگ قدم به حريم خصوصي همچون تلفن همراه نيز بگذارد.
شكسته شدن طلسم
طبق آمارها گفته مي‌شود اولين بار تكنولوژي SMS در سال 1991 در اروپا و با شبكه GSM تولد يافت به همين علت اين وسيله ارتباطي در اين قاره با رشد چشمگيري روبه‌و بوده و به مرور زمان استفاده از آن در ديگر كشورها نيز رواج يافته است و ورود اين پديده جذاب با تاخير چندساله از اواخر سال 81 درست زماني كه اكثر نقاط جهان پيام كوتاه را به عنوان يك سرويس كامل و جانبي تلفن همراه شناخته بودند اين وسيله در كشور ما مورد بهره‌برداري قرار گرفت.
اكثر كاربران تلفن همراه به ياد دارند كه با واريز مبلغ 2 هزارتومان مي‌توانستند اين سرويس جانبي را بر روي تلفن همراه خود داشته باشند اما رفته رفته استقبال گسترده مردم به حدي از اين پديده ارتباطي شدت گرفت كه مخابراتي‌ها را در ارايه اين نوع خدمات دچار مشكل كرد به نحوي كه ديگر استفاده از خدمات پيا كوتاه با تاخير چند ماهه به مشتركين ارايه مي‌شد.
به هرحال سالها از اين ماجرا سپري شده و اپراتور اول براي اين قشر عظيم از مشتركان خود به غير از استفاده از پيام كوتاه هيچ سرويس ديگري را تا كنون ارايه نداده است و همين سرويس بارها و بارها دچار اختلالات شده است و به طبع آن مشكلات شديدي را نيز براي مشتركين به همراه داشته است اما با تمامي اين مشكلات جالب آن است كه سرويس پيام كوتاه به نوعي يك سرويس پرطرفدار بين كاربران تلفن همراه شناخته شده است تا آنجا كه سود‌آوري خوبي را براي مخابرات به همراه داشته است و در طي اين سالها براي رشد اين شبكه اقدام خاصي صورت نگرفته است و همچنان مشكلات ارسال پيام كوتاه براي مشتركين پابرجاست و در اين ميان از ارايه ديگر سرويس‌ها نيز تا كنون خبري منتشر نشده است تا اينكه اواخر سال گذشته ايرانسل اپراتور دوم طلسم را شكست و در يكي از تبليغات خود به كاربران مژده استفاده از سرويس GPRS را اعلام كرد. همان سرويسي كه استفاده از MMS( امكارن ارسال صوت و تصوير) بر روي آن تعريف شده است در همان روزهاي ابتدايي بسياري از كاربران ايرانسل جذب اين خدمات جديد شدند بعضي‌ها از اينترنت سرعت بالاي آن سخن مي‌گفتند و بعضي ديگر از عدم راه‌اندازي اين سرويس اما به طور كلي هيج كس نمي‌دانست به زودي اين سرويس ارزش افزوده دچار تگنا‌هي براي عرضه خواهد شد.
شايد وقتي ديگر
گفته مي‌شود در حال حاضر عرضه سرويس GPRS تنها براي مشتركين ايرانسل راه‌اندازي شده است كه در مقابل مشتركين اپراتور اول رقم بسيار ناچيزي است هر چند ذكر اين نكته ضروري است كه نسل 5/2 تلفن همراه يا همان GPRS كه به مشتركين امكان مي‌دهد كه به اينترنت دسترسي داشته باشد و از طريق آن بتوانند صوت، تصوير و ديتا را با يكديگر مبادله كنند مدت‌هاست كه وعده راه‌اندازي آن از سوي اپراتور اول عنوان شده است اما به دلايلي هر بار راه‌اندازي آن به زمان ديگري موكول مي‌شود و به عبارتي بايد گفت، گويا در ميان گفته‌هاي مسئولان خابراتي به نوعي تناقض‌هاي مشهود است. به عنوان نمونه مي‌توان به گفته وحيد صدوقي مديرعامل شركت ارتباطات سيار اشاره كرد كه در اولین نشست مطبوعاتی خود در سال گذشته درباره وضعیت شبكه‌های نسل ٥/٢ تلفن همراه گفته بود: برای سال ٨٥ برای ٢٠ هزار مشترك در تهران، استفاده از این شبكه در نظر گرفته شده است كه در ابتدا در منطقه خاصی بهره‌برداری از آن را خواهیم داشت. اما صدوقي چندي بعد در يك نشست ديگر اعلام كرده بود كه در زمینه GPRS امیدواریم تا پایان امسال ( البته سال گذشته ) بتوانیم این سرویس را به حداقل تا پنج هزار مشترك ارایه دهیم و در آخرين اظهار نظر نيز وعده عملياتي شدن سرويس GPRS را به شهريور ماه سال جاري موكول كرده است. وزير ارتباطات نيز در اين خصوص گفته بود،قسمت اعظم تجهیزات مربوط به ایجاد شبكه نسل ٥/٢ تلفن همراه خریداری شده و به احتمال زیاد، تا پایان سال جاری (سال ٨٥) نسل ٥/٢ را ارایه كرده و به صورت عملیاتی در سال ٨٦ اجرایی می‌كنیم. به گفته وی با راهاندازی نسل ٥/٢ تلفن همراه از بسیاری از قابلیتهای این سیستم نمیتوان استفاده كرد و مشكلاتی در زیرساخت ارتباطی كشور وجود دارد كه ارسال دیتا از طریق تلفن همراه را امكانپذیر نخواهد كرد. بنابراين ما در حال ایجاد سیستم كامل و جامعی هستیم كه مشتری داشته باشد؛ اما اگر هم اكنون نسل ٥/٢ تلفن همراه ارایه شود، مشتری زیادی نخواهد داشت، به همین دلیل اجرای این تكنولوژی در سال ٨٦ خواهد بود. سلیمانی همچنین با بیان این كه این سیستم به صورت مرحلهای در حال انجام است، پیشبینی كرده است كه نسل ٥/٢ تلفن همراه در مرحله اول حدود ٢ میلیون مشترك را در بر خواهد گرفت. این در حالی است كه وفا غفاریان رییس هیات مدیره شركت مخابرات ایران در سال گذشته و در پاسخ به این پرسش كه آیا GPRS برای سال ٨٥ آماده‌ی بهره‌برداری خواهد شد، گفته بود: در شرایط فعلی تنها یك پایلوت بسیار كوچك از سیستم GPRS در منطقه محدود و تنها بری تست زدن از بعد فنی مورد آزمایش قرار خواهد گرفت و اين مسئله به معنای بهره‌برداری GPRS به عنوان یك سرویس عملیاتی نخواهد بود و همان طور كه قبلا وزیر هم گفته بود، سرویس عملیاتی این سیستم كه شامل MMS و اینترنت است، مستلزم گسترش تجهیزات و زیرساخت‌های آن در سطح وسیعی از كشور است.
غفاریان همچنين خاطرنشان كرده بود: GPRS امسال كاربرد عملی برای مشتركان نخواهد داشت و تنها آزمایش كاربرد فنی و اندازه‌گیری برای سنجش اینترنت سریع برروی تلفن همراه در تهران است و به طور طبیعی زمانی كه این زیرساخت‌ها آماده شود برای كاربری مشتركان اعلام خواهد شد و بالاخره اينكه غفاريان در آخرين اظهار نظر خود در اين خصوص اعلام كرد كه طراحی كلی سرویس GPRS شبكه اپراتور اول تلفن همراه انجام شده اما با اين حال بعید میدانم كه این سرویس طی سال جاری (سال ٨٦) به مرحله عملیاتی برسد.
تا اطلاع ثانوي ممنوع
در حالي كه ايرانسل براي مشتركان اندك خود سرويس GPRS را راه‌اندازي كرده بود و اپراتور اول نيز در تلاش بود به نوعي براي عقب نماندن از بازار رقابت هرچه سريعتر اين سرويس را به مشتركين خود ارايه دهد. زمزمه‌هاي دال بر فيلترينگ MMS ها شوكي را به همان مشتركان اندك ايرانسل و باقي مشتركان در انتظار اپراتور اول وارد كرد.
پس از آن اخبار و اطلاعاتي مبني بر تصويب فيلتر شدن MMS بر روي خروجي خبرگزاري‌ها و رسانه‌هاي ديگر انتشار يافت تا آنجا كه شوراي انقلاب فرهنگي در همين زمينه اطلاعيه‌اي صادر كرد در اين اطلاعيه آمده بود:« مصوبه‌اي در هيئت نظارت بر اجراي مقررات و ضوابط شبكه‌هاي اطلاع رساني رايانه‌اي و بنا بر درخواست وزارت ارتباطات و فناوري صورت گرفت كه در اين جلسه پس از ارايه گزارش كارشناسان وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات مقرر شد اين وزارتخانه به‌منظور جلوگيری از تبادل داده‌ها و اطلاعات مغاير با قانون، شرع و اخلاق عمومی در سيستم ,MMSدستورالعمل کنترل آنها را صادر كند. اين اطلاعيه افزوده است: دستورالعمل تهيه سخت‌افزار، نرم‌افزار، تجهيزات لازم و ساير سازوکارهای مقتضی برای صيانت از فضای شبکه‌های اطلاع رسانی را به شرکت‌های طرف قرارداد اعلام کرده است تا پس از فراهم آوردن تمهيدات لازم و تائيد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، سرويس MMSايجاد و فعال شود».
پس از ابلاغ اين اطلاعيه در تازه‌ترين اظهارنظر از نوع مخابراتي، وفا غفاريان اعلام كرده است كه ايران براي سالم‌سازي فضاي MMS از كشورهايي مانند چين و مالزي الگوگيري كرده و آنچه مناسب فرهنگ ايران است انتخاب شده و در حال تبديل به طرحي عملياتي است. وي در خصوص نحوه فيلترينگ MMS ها نيز مي‌گويد، شوراي عالي انقلاب فرهنگي به صورت كلي به وزارت ارتباطات ابلاغ كرد كه كنترل‌هاي لازم را براي فرستادن MMS ها انجام دهد و اين طرح چند بعد دارد نخست اينكه اپراتور ارائه كننده اين سرويس مركزي ايجاد كند تا افرادي كه مورد حمله MMS هاي نامطلوب قرار مي‌گيرند بتوانند با گرفتن يك كد مشخصات فرستنده را براي رسيدگي و پيگيري به آن ارجاع دهند در بعد ديگر بايد اگر مشترگي چندين بار مرتكب چنين خلافي شد در فهرست سياه قرار گيرد و ممكن است در اين مرحله ارتباط MMS او نيز قطع شود و در مرحله آخر معرفي فرد متخلف به مراجع قضايي خواهد بود.
گفته مي‌شود ايرانسل تنها اپراتوري كه در كشور به ارايه خدمات MMS مي پردازد براساس ابلاغيه‌اي از سوي رگولاتوري موظف شده است تا زمان نصب و تجهيزات مورد نياز فيلترينگ از ارايه خدمات MMS به مشتركان خوداري كند ولي گويا اين اپراتور همچنان اين خدمات را به مشتركين خود عرضه كرده است و دليل اين كار را مديرعامل ايرانسل در گفت‌وگو با ايلنا چنين بيان كرده است:« تا كنون هيچگونه دستورالعمللي در خصوص فيلترينگ MMS به اين شركت ارسال نشده است».
****
در حاليكه هنوز كمتر از دو ماه از ارايه سيستم GPRS توسط ايرانسل سپري نشده است و به نوعي بهره‌برداري از سرويس MMS تنها براي قشر اندكي از مشتركين اين اپراتور فراهم شده است نگراني از ايجاد فضاي ناسالم به نوعي سئولين را به تكاپو واداشت تا آنجا كه شوراي عالي انقلاب فرهنگي در روزهاي نخستين سال جديد با تائيد اعضاي خود (وزير ارتباطات،وزير ارشاد و رئيس صدا و سيما) توانست به اين تصميم‌گيري برسد كه بايد MMS غيرقانوني فيلتر شود. گرچه كلمه فيلتر براي اكثر مردم ما خصوصا كاربران اينترنت كلمه دور از ذهني نيست اما اين حقيقت را بايد پذيرفت كه فيلتري كه در دنياي مجازي وب صورت مي‌گيرد با فيلتري كه قرار است بر روي پيام‌‌هاي مشتركين انجام شود فرسنگ‌ها فاصله است چرا كه به گفته اكثر كارشناسان براي فيلتر كردن MMS هاي ارسالي توسط مشتركان هيچ راهي جز مانيتور كردن آنها وجود ندارد در همين زينه رمضانعلي صادق‌زاده رئيس كميته مخابرات مجلس نيز مي‌گويد،تصاوير و فيلم‌هاي ارسالي به وسيله تلفن همراه يا همان MMS جزو مصاديق حريم خصوصي افراد است و كنترل آن از موارد شنود و غيرقانوني است مگر اينكه با حكم دادگاه صورت گرفته باشد.
منبع : سرمايه
