نام نویسنده: مرجان ربانی
بزرگراه فناوری – شورای عالی انفورماتیک در سال جاری و پس از تغییرات مدیریتی وارد مرحله جدیدی شده است. به‌همین منظور در نخستین جلسه این شورا که دو هفته قبل با حضور فرهاد رهبر به‌عنوان رییس شورای عالی انفورماتیک و رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، دبیر و اعضای سابق شورا تشکیل شد، با استناد به قانون 4/4/1359 تشکیل شورای عالی انفورماتیک، محورهای مهمی را در دستور کار خود قرار داده و آن‌چنان که فضل‌ا… میرزاوند دبیر جدید این شورا می‌گوید، در تحقق اولویت‌های تعیین شده بسیار مصمم است. اگرچه دبیر شورای عالی انفورماتیک بهطور ضمنی برخی از کم‌کاری‌‌ها و موازی‌کاری‌های انجام شده با این شورا طی سال‌های قبل را تایید می‌کند، لیکن وی در بخش‌های مختلف گفت‌وگو با بزرگراه فناوری تاکید می‌کند که همواره آماده مشارکت، هماهنگی و همکاری با کلیه نهادهای خصوصی و دولتی حاضر در عرصه ICT کشور است. متن حاضر حاصل گفتوگوی ما با فضل‌ا… میرزاوند دبیر جدید شورای عالی انفورماتیک، پیرامون طرح‌ها و برنامه‌های مرحله جدید فعالیت‌های این شوراست که در پی می‌آید.
هفته گذشته نخستین جلسه شورای عالی انفورماتیک تشکیل شد. منظور از اولین جلسه آن هم پس از گذشت چهار ماه از شروع سال چیست؟
شورای عالی انفورماتیک هر چندوقت یک بار نشستی با حضور رییس سازمان، دبیر شورا و اعضای آن برگزار می‌کند تا حاصل کار کمیسیون‌ها و کمیته‌های تخصصی در شورا به‌منظور تصویب، رد و یا انجام اصلاحات مورد بررسی قرار گیرند. من نیز تقریبا چهار ماه است که سرپرستی ای شورا را به‌عهده دارم که دو ماه اول کاملا صرف تغییر و بازنگری فرآیندهای کاری شده است تا بخش‌های نظارتی و حاکمیتی در شورا تقویت و کارهای تصدی‌گری قابل واگذاری به بیرون واگذار شوند. لذا تمام وقت دبیرخانه در دو ماه اول سال با 600 نفر ساعت جلسه، به این موضوع اختصاص یافت.
از ماه سوم دعوت از اعضای قبلی برای تشکیل نخستین جلسه آغاز شد اما متاسفانه پس از چهار تا پنج بار دعوت به‌دلیل به حد نصاب نرسیدن اعضا، جلسه تشکیل نشد. ما نه نفر عضو داریم که شش نفر باید حضور داشته باشند که اولین جلسه با حضور 11 نفر هفته گذشته با حضور رییس سازمان تشکیل شد و مهم تشکیل اولین جلسه است و قرار شد هر دو هفته یک بار جلسات مرتب برگزار شود. دلایل این تاخیرها به دو ماه ارزیابی برای تغییر فرآیندها و به حد نصاب نرسیدن اعضا (به‌علت وجود مشغله‌های فراوان) بازمی‌گردد.
در خصوص ارزیابی مجدد کارهای شورا، چگونه به محض ورود احساس کردید این شورا نیاز به بازنگری دارد؟
زمانی که وارد شورا شدیم در همان روزهای اولیه با توجه به اینکه از شش ماه قبل فعالیت شورا را نظارت و رصد کرده بودیم با ضعف‌های این شورا آشنا شدیم و تقویت بخش‌های ضعیف لازم بود که همگی در شورا نیز تصویب شد. تغییرات جدید نیز در قیاس با فعالیت‌های قبلی شورا کاملا مشهود و همه مستند به قانون است.
شورای عالی انفورماتیک با توجه به اینکه قدیمی‌ترین شورا در این حوزه با شرح وظایف کلانی است، اگر به وظایف خود عمل می‌کرد شاید شوراهای عالی اطلاع‌رسانی و فناوری اطلاعات دیگر تشکیل نمی‌شدند و نیازی به آن‌ها نبود، نظر شما در این خصوص چیست؟
قطعا همین‌طور است. در قانون مصوب 4/4/1359 شرح وظایف این شورا به تفکیک مشخص شده و ما هر کدام از این فعالیت‌ها را اگر انجام دهیم دنیایی کار برای انجام وجود دارد و قصد نداریم با شوراهای دیگر وارد مجادله شویم و همه را برای همکاری دعوت می‌کنیم. هر کس هر گوشه‌ای از کار را بتواند بگیرد ما نیز کمک می‌کنیم. تاکید می‌کنم که اوویت‌های تعیین شده برای سال جدید شورای عالی انفورماتیک برگرفته از قانون و شرح وظایف شوراست.
در نخستین جلسه شورا و با تاکید رییس سازمان مدیریت، وارد مرحله جدیدی شده و آن هم بحث تقویت نظارت و سامان‌دهی بازار آشفته IT است و این وظیفه قانونی ماست.
این جمله (سامان‌دهی بازار IT) خیلی کلان است، جزئیات آن چیست؟ رییس سازمان نیز در جلسه اول شورا گفته‌اند «رخوت از بازار IT باید رفع شود»، اما چگونه؟
ما قدم به قدم باید پیش رویم و اولویت و اولین قدم بررسی و تایید طرح‌ها و فعالیت‌های انفورماتیکی کشور (طبق بند «د» و تبصره 2 ماده 1 قانون) است که در همین راستا آیین‌نامه‌ای که چهار سال پیش تهیه شده را به‌روز کردیم و در این آیین‌نامه گفته‌ایم شرکت‌های IT اگر بخواهند وارد مناقصه‌ای شوند تا سقف چهار میلیون چه رتبه‌بندی ما را داشته باشند و چه نداشته باشند می‌توانند قرارداد ببندند ولی در مناقصه‌های از چهار میلیون تا 100 میلیون حتما رتبه‌بندی شرکت‌ها را داشته باشند و از 100 میلیون به بالا نیز حتما با تایید شورای عالی انفورماتیک وارد مناقصه شوند. این یک سامان‌دهی به فعالیت شرکت‌های بخش خصوصی و دولتی است. در پروژه‌های صد میلیون به بالا هم ما کاملا مشاوره و کمک فکری می‌دهیم. اعضای کمیته‌های ما 27 نفر از افراد شناخته شده و دارای جربه حوزه IT هستند که اتفاقا از قبل هم در شورا حضور داشته‌اند.
نحوه رتبه‌بندی شرکت‌های انفورماتیکی براساس مولفه‌های جدید که از سال گذشته آغاز شده در چه وضعیتی قرار دارد؟ با توجه به اینکه رسیدگی و بررسی این موضوع در اولویت دوم شورا قرار دارد؟
هم‌اکنون در طرح رتبه‌بندی جدید تاکید شده مولفه نیروی انسانی اضافه شود و شاخص سنجش رضایت مشتری نیز که از سال گذشته طرح مطالعاتی آن آغاز شده، در صورت نتیجه داشتن و قابل اندازه‌گیری بودن وارد مولفه‌های رتبه‌بندی می‌شود. لذا ظرف 15 روز آینده و تا جلسه دوم شورا نتیجه و حاصل کارها جمع‌آوری شده و برای تصویب به شورا ارایه می‌شوند.
به این ترتیب براساس نتایج مشخص می‌شود با چه ضرایبی این شاخص وارد رتبه‌بندی شرکت‌ها می‌شود.
یعنی با این تفاسیر آیا دوباره از شرکت‌ها می‌خواهید اطلاعات جدیدی به شما بدهند؟
نه این اطلاعات هست، ما دوباره شرکت‌ها را براساس اطلاعاتی که داریم رتبه‌بندی می‌کنیم.
آیا این رتبه‌بندی جدید تغییرات زیادی در جایگاه شرکت‌ها ایجاد می‌کند؟
نه به نفع شرکت‌هایی می‌شود که نیروی متخصص دارند.
اما موضوع شاخص نیروی انسانی قبلا هم مورد بحث قرار گرفته؟
ما یا نباید بپذیریم شرکت IT داریم یا اگر پذیرفتیم داریم این را هم باید بپذیریم که در آن‌ها متخصص انفورماتیک داریم. مثلا متخصص در رشته‌های غیرمرتبط چه تحولی در بازار IT و رقابت‌پذیری می‌تواند ایجاد کند. کار دیگر هم که طی روزهای آتی به دستمان می‌رسد شاخص رضایتمندی مشتری است که اگر کمیت‌پذیر باشد نتایج مطالعات در رتبه‌بندی‌ها لحاظ خواهد شد.
ما هم‌اکنون آسیب‌شناسی طرح رتبه‌بندی را هم در دستور کار خود داریم.
تشکیل بانک اطلاعاتی عمومی و اختصاصی افراد متخصص در حوزه IT آیا مسئله‌ای است که در دور جدید شورا به فکر آن افتاده و یا طرح نیمه‌تمامی است؟
طبق بند «هـ » ماده 1 قانون تشکیل شورای عالی انفورماتیک قبلا جزء وظیف شورا بوده است. این برای نخستین بار است که درحال تدوین شاخص‌های آن هستیم. در این خصوص با برگزاری و تدوین آزمون در پی شناسایی متخصصان، شرکت‌ها و قراردادها هستیم و این اولین بار است که احراز صلاحیت افراد متخصص IT انجام می‌شود و قرار است از تمامی صاحبان فن و کارشناسان IT دعوت شود و اطلاعات آن‌ها براساس ویژگی‌هایی که تعریف خواهد شد وارد این بانک اطلاعاتی می‌شوند و رتبه و تخصص آن‌ها مشخص می‌شود.
این بانک اطلاعاتی شامل اشخاص، شرکت‌ها و قراردادهاست.
به‌خصوص در مورد بانک، قراردادها جلوی کپی‌کاری‌ها و طرح‌های موازی و تکراری گرفته خواهد شد.
منظور ا هم‌اندیشی و تعامل سازنده با فعالان عرصه انفورماتیک کشور به‌عنوان یکی از اولویت‌های کاری شورا چیست؟
ما قصد داریم با شورای عالی اطلاع‌رسانی، سازمان نظام صنفی و دیگر فعالان حوزه تعامل سازنده داشته باشیم و اصراری نداریم به انجام تمام امور لذا هر کسی که بتواند کاری را انجام دهد با اینکه وظیفه قانونی ماست از آن‌ها حمایت می‌کنیم، ما نمی‌گوییم شورا قدرتمند است اما ابزار قدرتمندی در دست سازمان و شوراست.
پس شروع به هماهنگی و توافق با شوراهای دیگر کرده‌اید و به این ترتیب اگر در کاری کسی دیگر قصد ورود داشته باشد شورا کنار می‌رود؟
بله، هر جایی ک بخواهند وارد شوند به آن‌ها کمک می‌کنیم اما باید ابزار قانونی داشته باشند زیرا با بخش‌نامه و آیین‌نامه نمی‌توان امور را اداره کرد.
فکر می‌کنید بین فعالان و شورهای IT در کشور امکان تعامل سازنده وجود دارد؟ با توجه به وضعیت موجود که همگی دارای ابزار لازم برای انجام امور هستند؟
بله، اگر ابزار قانونی داشته باشند اما نمی‌شود که دو شورا هر دو ابزار قانونی برای یک موضوع داشته باشند.
بهطور مثال در بحث تعیین استراتژی، توسعه ICT کشور از سال 59 جزء وظیفه‌های شورای عالی انفورماتیک بوده است که به‌دلیل عدم انجام آن شورای عالی اطلاع‌رسانی و سپس شورای عالی IT تشکیل شده و شرح وظایف یکسان میان شوراها دیده می‌شود.
در بحث دیتا، مخابرات و زیرساخت‌ها که ما وارد نمی‌شویم و شورا در بحث سیاست‌گذاری‌ها تا زمانی که این قانون (سال 59) لغو نشود به وظیفه خود عمل می‌کند اما شورا به‌دنبال انحصار نیست.
بودجه‌های موازی در یک طرح در کشور زیاد است. پروژه لینوکس فارسی نیز از جمله این طرح‌هاست که در دست مرکز تحقیقات مخابرات قرار دارد. آیا شورا با آن‌ها هماهنگ است؟
بله، جلساتی در این خصوص داشته‌ایم و شورا اعلام کرده که از هر طرحی که ابتدا و انتهایش به همراه زمان‌بندی و هزینه آن مشخص باشد حمایت می‌شود و از آن‌ها نیز خواسته‌ایم برنامه زمان‌بندی پروژه لینوکس را در سال جاری به همراه میزان هزینه آن بهطور مشخص اعلام کنند.
در اولویت‌های شورا امنیت اطلاعات در فضای سایبر عنوان شده است اما در کشور شورای عالی افتا، پژوهشکده امنیت در مرکز تحقیقات مخابرات و مرکز صنایع نوین در این حوزه درحال کار هستند. شورا چگونه می‌خواهد با تمامی این دستگاه‌ها هماهنگ شود و بودجه‌ها را هدایت کند؟
شورا از تمامی کسانی که در این زمینه فعالیت کرده‌اند برای سمیناری در این خصوص دعوت به‌عمل آورده است تا در این سمینار به یک جمع‌بندی در حوزه امنیت فضای سایبر برسیم تا این بی‌سروسامانی در امنیت اطلاعات کشور رفع شود.
شورای عالی انفورماتیک می‌تواند در این زمینه و براساس جمع‌بندی نظرات بخش‌نامه صادر کند یا طرح و لایحه‌ای پیشنهاد دهد.
این سمینار در چه زمانی برگزار می‌شود؟
طی 45 روز آینده این سمینار با نظارت شورای عالی انفورماتیک و همکاری فعالان این حوزه و بخش خصوصی برگزار خواهد شد.
طرح نظام مهندسی استانداردهای تولید نرم‌افزار که تا نماتن 3 پیش رفته، هنوز ابلاغ نشده است، دلیل این تاخیر چیست؟
نماتن 3 برای دریافت اظهارنظر کارشناسی به سازمان نظام صنفی رایانه‌ای ارسال شده که طبق گفته رییس این سازمان به‌زودی به‌دست ورا برای انتشار می‌رسد.
شنیده شده که نماتن مورد استفاده دستگاه‌ها قرار نمی‌گیرد و توسط آن‌ها رعایت نمی‌شود، آیا فاز بعدی هم برای این طرح وجود دارد؟
برای فاز بعدی باید نتایج به‌دست آمده تاکنون بررسی شود و تاثیرپذیری آن مشخص شود. فعلا فاز بعدی متوقف است تا ارزیابی از دستگاه‌ها انجام شود که آیا نماتن اجرا می‌شود یا خیر و اگر نمی‌شود چرا و مشکل در کجاست.
شورا اعلام حمایت از صادرات محصولات انفورماتیکی کرده که دستگاه‌های بسیاری نیز در این زمینه ادعای حمایت دارند، لطفا در این خصوص نیز توضیح دهید.
شورا از تمامی دستگاه‌های دولتی نماینده دارد و به‌راحتی می‌تواند مشکلات شرکت‌ها را در این زمینه منتقل کرده و بخش‌نامه‌ای جهت اجرایی شدن و یا آیین‌نامه‌ای برای حمایت از صادرات آماده و تدوین کند.
شورا آماده است با تمامی کسانی که در راستای حمایت از صادرات نرم‌افزار فعالیت و یا مطالعاتی کرده‌اند همکاری کند.
به‌منظور شوک دادن به بازار به کما رفته IT و خروج از این وضعیت، شورای عالی انفورماتیک به‌جز آنچه گفته شده چه کاری می‌خواهد انجام دهد؟
اولین کاری که شورا قصد انجام آن را دارد درخواست از سازمان نظام صنفی برای تقسیم رشته‌ها در زیرگروه‌های تخصصی است تا دسته‌بندی از فعالیت‌های ITانام شود و قصد ایجاد رقابت‌پذیری برای تمامی فعالان این صنف داریم.
در این زمینه کار مطالعاتی را از فروردین امسال آغاز کرده‌ایم که پس از اتمام آن با استفاده از سازمان نظام صنفی به‌عنوان بازوی اجرایی شورا تحرک در بازار را که وظیفه این سازمان است ایجاد می‌کنیم و اگر سازمان در این تحرک دارای مشکل قانونی، تخصصی و نیروی انسانی باشد مورد بررسی قرار گرفته و رفع می‌شود.
احتمال می‌دهید در آیین‌نامه سازمان نظام صنفی رایانه‌ای بازنگری شود؟
اگر حاصل کار مطالعاتی و ارزیابی عملکرد شورا دارای این نتیجه باشد، قطعا بازنگری انجام می‌شود زیرا این قانون را شورا پیشنهاد و آیین‌نامه را تهیه کرده و می‌توانیم پیشنهاد اصلاح آن را با هماهنگی سازمان نظام صنفی ارایه بدهیم.
اولین کاری که سازمان در سال جاری به نتیجه خواهد رساند چیست؟
تا پایان ماه جاری تجدید نظر در رتبه‌بندی شرکت‌ها به‌عنوان اولویت اول کاری سازمان انجام می‌شود و دومین کاری که به نتیجه می‌رسد و قول آن را در این ماه می‌دهم انجام انتخابات شوراها و نماینده دستگاه‌ها به‌صورت الکترونیکی و برای اولین بار توسط شوراست که مصوبه‌اش از سوی شورا ارایه شده و مورد آزمایش هم قرار گرفته و امنیت آن نیز تضمین شده است.
امیدواریم تا پایان سال جاری تمامی اولویت‌ها را که از ابتدای سال بر روی آن‌ها کار شده است به نتیجه برسانیم.
