نام نویسنده: اميد تبريزى
دنیای اقتصاد – وبلاگ پديده‌اى است كه در ايران با استقبال و توجه زيادى همراه بوده و اگرچه از تب اوليه آن كاسته شده اما به همان نسبت نيز نهادينه شده است. استقبال فراوان كاربران فارسى زبان توسعه دهندگان وب ايرانى را نيز به ايجاد سرويس‌هاى ساخت و مديريت وبلاگ علاقه‌مند كرده است، امروزه در كنار وجود هزاران وبلاگ فارسى شاهد چندين سرويس دهنده خدمات وبلاگ ايرانى نيز هستيم و براى اولين بار شاهد رقابتى گسترده و محسوس در بين وب سايت‌هاى فارسى هستيم كه در بين سرويس دهندگان وبلاگ ايرانى شكل گرفته است.
در طول چند سالى كه استفاده از اينترنت در ايران رايج شده است هزاران وب سايت فارسى فعاليت خود را آغاز و در زمينه‌هاى مختلف مانند فروش آنلاين، جست‌وجو و فهرست‌هاى وب ، توليد محتواى علمى‌و آموزشى، سرويس ايميل ، اخبار و ارائه خدمات و…فعاليت مى‌كنند ولى مديران اين سايت‌ها، ديگر سايت‌هاى مشابه را به عنوان رقيب نگاه نمى‌كردند و تاكنون شاهد رقابت سايت‌هاى فارسى فعال در يك زمينه خاص نبوده‌ايم و يا حداقل اين رقابت آنقدر محسوس نبود كه مورد توجه قرار گيرد. از طرفى نيز انگيزه چندانى نيز براى مبارزه وجود نداشت.
كاربران فارسى آنقدر بودند كه نيازى به مبارزه جهت به دست آوردن مخاطبان ديگر سايت‌ها نباشد و امتياز اص ديگرى نيز در كار نبود كه چنين رقابت پررنگى را توجيه كند. اما براى اولين بار اين رقابت در بين سرويس‌هاى وبلاگ فارسى شكل گرفت و دليل آنرا بايستى در تعداد زياد علاقه‌مندان وبلاگ نويسى، توجه خاص مطبوعات و سايت‌هاى خبرى به اين سرويس‌ها و جاذبه بازديدكنندگان زياد و كسب درآمد از اين طريق دانست و البته مدت زمان زيادى نيز لازم بود تا چنين رقابتى شكل بگيرد و شايد آنچه در يكسال گذشته اتفاق افتاده ، اين رقابت را بسيار محسوس و پررنگ كرده است. شكل‌گيرى چنين رقابت جدى در وب فارسى انگيزه‌اى شد تا نگاهى دقيق تر به شكل‌گيرى آن، حريفان و حاضران در صحنه داشته باشيم.
آغاز راه
شروع وبلاگ فارسى از سرويس خارجى بلاگر Blogger آغاز شد و حتى امروز نيز صدها وبلاگ خوب فارسى توسط اين سرويس دهنده پشتيبانى مى‌شوند. اما گام جدى در ايران با آغاز به كار سايت پرشين بلاگ PersianBlog برداشته شد. بلاگر با وجود امكانات خوب مشكلاتى با زبان فارسى داشت و البته براى بسيارى نيز كار در محيط انگليسى چندان آسان نبود و پرشين بلاگ با ارائه يك محيط فارسى و ساده و همچنين سرو صدا و حاشيه‌هايى كه در زمان شروع فعاليت آن در سايت‌هاى خبرى ايجاد شد به سرعت بين كاربران شناخته شد و با استقبال بسيارى نيز همراه بود به‌طورى كه رشد صعودى كاربران سايت خارج از تصور مديران امكانات اوليه اين سايت بود، با اين حال پرشين بلاگ با وجود مشكلات به راه خود ادامه داد و به يكى از سايت‌هاى شناخته شده و پربيننده ايرانى تبديل شد.
اما زمانى كه چنين پيشرفتى باعث غرور مديران اين سايت شده بود سرويس بلاگ اسكاى (BlogSky) اعلام حضور كرد. برخى از مشكلات سرويس پرشين بلاگ و همچنين ويرايشگر قدرتمند بلاگ اسكاى باعث شد كه كاربران زيادى از جمله كاربران پرشين بلاگ را نيز جذب كند و حتى بخش ويژه‌اى را جهت نظارت كاربران در مورد نكات منفى پرشين بلاگ و نكات قوت خود را در سايت قرار داد و بدين ترتيب اولين چالش سرويس‌هاى وبلاگ فارسى پديد آمد.
بلاگ اسكاى با استبال خوبى همراه بود اما هك ناگهانى سايت و سپس قطع خدمات سايت براى مدتى به بلاگ اسكاى لطمه زيادى زد و به نوعى حضور آن را به عنوان يك رقيب جدى كمرنگ كرد، هر چند كه اين سايت تا مدت‌ها همچنان دومين سرويس وبلاگ فارسى بود. در اين ميان سرويس‌هاى وبلاگ ديگرى مانند تك بلاگ با امكانات متعدد نيز پا به عرصه گذاشتند كه به دليل قطع سرويس و مشكلات متعدد اين سايت‌ها در اكثر موارد چندان جدى گرفته نشدند. همچنين بايستى به سايت پرشين لاگ PersianLog نيز اشاره داشته باشيم كه با وجود جذب كاربران متعدد نتوانست به اندازه پرشين بلاگ يا بلاگ اسكاى، مخاطب و بازديدكننده جذب كند. با وجود مشكلات و محدوديت‌هاى رقيبان پرشين بلاگ عملا تا سال گذشته اين سرويس پرشين بلاگ بود كه با فاصله زيادى از سايت‌هاى مشابه در صدر سرويس‌هاى پر مخاطب قرارداشت.
سرويس‌هاى وبلاگ به‌خصوص آنهايى كه كاربران زيادى دارند، نيازهاى سخت‌افزارى و نرم افزارى و پهناى باند بالايى را مى‌طلبد كه به معنى هزينه چند صد هزارتومانى در ماه است و از همين رو افراد و شركت‌هاى زيادى علاقه‌مند به ايجاد يك سرويس وبلاگ جديد نبودند و يا پس از ورود و جذب مخاطب به‌دليل مشكلات فنى و هزينه‌هاى زياد مجبور به ترك صحنه مى‌شدند.
اما در سال گذشته كم كم رقباى جدى ترى پا به عرصه گذاشتند. دو سايت پارسى بلاگ ParsiBlog و ميهن بلاگ MihanBlog از مهم‌ترين سايت‌هايى بودند كه تقريبا همزمان فعاليت خود را آغاز كردند كه در اين ميان سايت ميهن بلاگ به خاطر امكانات بيشتر مورد توجه قرار گرفت هرچند كه مشكلات فنى و خطاهاى زياد سايت باعث شد كه حداقل در زمان شروع به كار خود چندان جدى گرفته نشود. اما شايد مهم‌ترين سايتى كه در سال گذشته فعاليت خود را آغاز كرد، سايت بلاگفا BlogFa بود. ورود بلاگفا توسط رسانه‌هاى آى تى نيز جدى گرفته شد و البته همزمان جنگ لفظى نيز بين مديران سايت بلاگفا و پرشين بلاگ نيز پيش آمد.
مزيت سرويس بلاگفا روان بودن و سرعت بسيار خوب آن بود و به‌خصوص در مقايسه با كندى سرويس پرشين بلاگ اين قضيه بسيار پررنگ تر بود، هرچند كه بلاگفا در مقايسه با رقباى خود امكانات بارز و خاصى را عرضه نكرده بود و بيشتر بر كيفيت سرويس خود تكيه كرده بود. بلاگفا با استقبال خوب كاربران فارسى زبان مواجه شد و توانست در مدت كوتاهى در مقام دومين سرويس وبلاگ فارسى قرار گيرد. با ورود رقباى جديد پرشين بلاگ نيز تغييراتى حداقل در ظاهر سايت خود داد و در طول سال گذشته تلاش داشته است كه سرعت و امكانات سايت خود را بهبود ببخشد، اگرچه بلاگفا و پرشين بلاگ بيشترين موفقيت را در جذب كاربران فارسى داشته‌اند اما به دليل امكانات نسبتا مشابه، سرويس ميهن بلاگ كه داراى مكانات متعددى بود نيز مورد توجه قرار گرفته است هرچند كه اين سايت همچنان و هر از چند گاهى درگير مشكلات فنى و امنيتى بود. اما پيشرفت اين سايت آنقدر بود كه بلاگفا را به چاره‌جويى وا دارد و اين سايت نيز در نسخه جديدى كه ماه گذشته عرضه شد امكانات بيشترى را به سرويس خود اضافه نمود.
در اين ميان و پس از تغييرات گسترده سرويس بلاگفا حتى سايت بلاگ اسكاى كه مدت‌ها بدون بروز رسانى بود، تغييرات عمده‌اى كرد و سرويس پرشين بلاگ نيز در اين رقابت اقدام به افرايش سرعت سرويس خود كرد. مواردى كه شايد تنها در فاصله يك ماه اتفاق افتاد نشان داد كه سرويس‌هاى بلاگ فارسى سخت يكديگر را زير نظر دارند و تلاش دارند با افرايش امكانات و يا كيفيت خدمات خود جايگاه بالاترى را كسب كنند. البته انگيزه مديران اين سايت‌ها در اين رقابت متفاوت است و به نظر مى‌رسد كه پرشين بلاگ به دنبال حفظ جايگاه خود و كسب درآمد، بلاگفا به دنبال جايگاه نخستين سرويس وبلاگ فارسى و جذب هر چه بيشتر كاربران است. با وجود آنكه چندين سرويس وبلاگ ديگر در سال گذشته شروع به فعاليت كردند اما به دلايل متعددى چندان مورد استقبال قرار نگرفتند و اين سايت‌هاى پرشين بلاگ، بلاگفا، ميهن بلاگ و بلاگ اسكاى و شايد پارسى بلاگ بوده‌اند كه بازيگر عرصه رقابت سرويس‌هاى وبلاگ فارسى بوده‌اند و بيشتر وبلاگ نويسان را جذب خود كرده‌اند.
حال سوال مهمى كه پيش مى‌آيد آن است كه رقابت بين اين سرويس‌ها حداقل تاكنون چگونه بوده است ؟ و يابرنده اين رقابت كداميك از سرويس‌ها هستند؟
عدم دسترسى به آمار اين سرويس‌ها قضاوت را بسيار سخت مى‌كند اما مواردى هستند كه مى‌توانند ما را در اين امر كمك كنند و يا حداقل ديدى از اين رقابت براى ما ايجاد كنند. معيارهايى چون ترافيك، تعداد كاربران، ذهنيت عمومى‌نسبت به سرويس، امكانات سايت و معيارهاى فنى و امنيتى سايت از جمله مواردى هستند كه در مقايسه سرويس‌هاى وبلاگ مى‌توانند مورد ارزيابى قرار بگيرند.
از نظر ترافيك و با فقدان دسترسى به آمار دقيق بازديدكنندگان اين سرويس‌ها ، از آمار سايت Alexa جهت ارزيابى ترافيك سرويس‌هاى فارسى در اين مقاله استفاده شده است. سايت Alexa نمى‌تواند ترافيك دقيق يك سايت را مشخص كند وما از نمودارهاى اين سايت جهت مقايسه كلى آمار بازديدكنندگان چند سرويس وبلاگ استفاه مى‌كنيم.
آنچه از نمودار شماره يك مى‌توان برداشت كرد، تبديل شدن رقابت اين سايت‌ها در دو سطح است كه در سطح بالاتر سايت‌هاى پرشين بلاگ و بلاگفا با بيش از دو و حتى سه برابر بازديدكننده نسبت به ديگر رقباى مهم خود هستند همچنين به پيشرفت سايت بلاگفا مى‌توان توجه كرد كه توانسته در ظرف يكسال ب ترافيك سايت پرشين بلاگ نزديك و حتى براى مدتى بالاتر برود و در عين حال اين نمودار نشان از افزايش آمار بازديدكنندگان از وبلاگ‌ها در يك سال گذشته دارد و با توجه به ثابت بودن تقريبى ترافيك سايت پرشين بلاگ عملا اين سرويس از اين افزايش بازديدكنندگان بى‌بهره بوده است هرچند كه اين سكون نشان از آن دارد كه حداقل تاكنون و به جز حضور يك رقيب جدى در كنار خود ضرر چندانى نكرده است.
در مورد آمار بلاگ‌ها و كاربران اين سرويس‌ها نيز متاسفانه نمى‌توان به رقم دقيقى رسيد به خصوص كه در اين ميان سياست‌هاى متفاوتى نيز اعمال مى‌شد و مثلا سايت بلاگفا و ميهن بلاگ وبلاگ‌هاى غيرفعال و آزمايشى خود را حذف مى‌كنند در حاليكه سايت پرشين بلاگ در اين چند ساله تنها يكبار و آن هم در مورد وبلاگ‌هاى بدون محتوا چنين كرده است. اما به‌صورت ضمنى و براساس آمارهاى اين سايت‌ها، آمار بازديدكنندگان، سابقه فعاليت و صفحات ايندكس شده در موتورهاى جست‌وجو مى‌توان عنوان كرد كه سايت پرشين بلاگ از اين لحاظ در مقام اول و بلاگفا در مقام دوم است هرچند كه هيچ آمار دقيقى از آمار وبلاگ‌هاى فعال در اين سرويس‌ها وجود ندارد و اين معيار بسيار مهمى‌در ارزيابى اينگونه سرويس‌هاست.
اما از لحاظ سطح كيفى و امكانات سرويس و هچنين مسائل امنيتى و با توجه به تغييراتى كه اين سرويس‌ها در ماه‌هاى اخير ايجاد شده است سايت بلاگفا با وجود خدمات مناسب، سرعت مناسبت و كيفيت دائمى‌و كم اشكال خود در مقام اول قرار دارد. ايجاد مشكلات امنيتى و خطاهاى زياد در سرويس ميهن بلاگ خدشه زيادى به امكانات خوب سرويس آن وارد كرده و در مورد بلاگ اسكاى هم با توجه به اينكه از تغييرات و امكانات جديد آن زمان زيادى نمى‌گذرد امكان ارزيابى دقيق نيست هرچند كه اعتراض‌هايى در مورد شيوه اعمال تغييرات و مشكلاتى براى كاربران سابق وجود دارد.
اما بايستى به يك نكته ديگرى نيز اشاره داشته باشم و آن ورود به مرحله تجارى شدن و كسب درآمد است. قطعا با فروكش تب امكانات جديد و همچنين تلاش اين سايت‌ها در جهت حفط كيفيت سرويس، و البته با توجه به هزينه بالاى سرويس‌ها بايستى انتظار داشت كه اين سرويس‌ها به تدريج وارد مرحله تجارى و كسب در آمد شوند و بعيد نيست كه رقابت اين سرويس‌ها حتى در اين مورد نيز آغاز شود و البته در اين ميان پرشين بلاگ از سابقه و تجربه بيشترى نسبت به رقباى خود برخوردار است.
اما در پاسخ به سوال اينكه در نهايت چه كسى برنده اين رقابت بوده است پاسخ، قطعا كاربران اين سرويس‌ها و وبلاگ نويس‌ها هستند. رقابت سايت‌هاى سرويس دهنده وبلاگ باعث شده است كه كاربران اين سرويس‌ها شاد امكانات جديدتر و افزايش كيفيت خدمات اين سايت‌ها باشد و حتى سطح توقع و انتظار وبلاگ نويسان از سرويس‌هاى وبلاگ نيز بالاتر رفته است.
در مورد اينكه كدام سرويس نيز برنده اين رقابت حداقل تا كنون بوده است قضاوت بسيار سخت است، سايت پرشين بلاگ با سابقه و شروع خوبى كه داشته با وبلاگ فارسى همراه شده است و توانسته به مرحله درآمدزايى نيز برسد. در حالى كه به نظر مى‌رسد رقباى ديگر مثلا بلاگفا، ميهن بلاگ و بلاگ اسكاى نيز ديگر دست و پا بسته نيستند. به هر صورت رقابت در اين عرصه با هر نتيجه‌اى تاكنون به نفع كاربران فارسى زبان و افزايش محتواى فارسى روى وب شده، موضوعى كه حداقل در سياست‌هاى دولتى گسترش آى‌تى در كشور به چندان موفقيتى نرسيده است.
