نام نویسنده: ايمان بيک ، عى شميرانى، شهرام شريف
آی تی ایران – پل تومى (Paul Twomy) رييس و مديرعامل استراليايى الاصل موسسه آيکان (ICANN) شايد تا چند ماه قبل تصور نمى کرد موضوع راهبرى اينترنت که طى دو سال گذشته وقت و انرژى زيادى را از مجموعه تحت مديريت او گرفته، در دور نهايى اجلاس جامعه اطلاعاتى به سرانجام برسد. درست روز نخست اجلاس، زمانى که او وارد سالن الکرام شد، رسانه هاى جهان از توافق بين المللى بر سر باقى ماندن راهبرى اينترنت در دست دولت ايالات متحده سخن مى گفتند.
مذاکرات فشرده اى که در زمينه راهبرى اينترنت از سه روز قبل از اجلاس در تونس آغاز شده بود سرانجام در آخرين فرصت باقى مانده به يک توافق جمعى منتهى شد، توافقى که در عين تاکيد بر باقى ماندن راهبرى اينترنت در دست آيکان و تحت اختيار ايالات متحده بر ادامه مسير بحث درباره راهبرى اينترنت از طريق سازمان ملل نيز تاکيد مى کرد.
آيکان طى دو سال گذشته و خصوصا يک سال قبل، پس از تشکيل کارگروه راهبرى اينترنت(WGIG) برنامه هاى متعددى را ترتيب داد تا همگان را توجيه کند آيکان موسسه اى آمريکايى نيست و يا حداقل مى تواند به بخشى از نيازهاى جامعه بين المللى نيز جامه عمل بپوشاند. با وجود آنکه اين روزها ” تومى “در اجلاس WSIS فشرده ترين برنامه کارى خود را پشت سر مى گذراند دعوت براى مصاحبه با ما را پذيرفت. شايد روند مذاکرات او را مجبور کرد در نخستين مصاحبه خود بعد از مشخص شدن نتايج بحث هاى مربوط به راهبرى اينترنت براى اولين بار به سوالات روزنامه نگاران ايرانى پاسخ دهد .هر چند در هنگام معرفى، تعجب خود را نيز از دنبال کردن بحث هاى مربوط به حاکميت اينترنتى در رسانه هاى ايرانى پنهان نکرد.
آقاى تومى چه خبر؟
( با خنده) هيچ ، همه چيز مرتب و خوب است .
بر اساس آنچه که برخى رسانه ها مدعى شده اند ايالات متحده در مبارزه بر سر راهبرى اينترنت، بحثى که از چند سال قبل شروع شد و در جريان مباحثات اجلاس WSIS شدت گرفت ، به پيروزى رسيده است آيا شما هم به اين پيروزى معتقد هستيد؟
به نظر من اجلاس براى اينترنت و جامعه چهانى به نتايج خوبى رسيده است. مباحثات پيچيده و فشرده اى صورت گرفت اما موضوع اصلا مبارزه اى براى تعيين دستورالعمل يا ايجاد نهادى براى راهبرى اينترنت نبود ما فقط مى خواستيم اين موضوع به بحث گذاشته شود و ايده هاى متفاوت در آن مطرح گردد. چنين وضعيتى عملا اتفاق افتاد و البته بر خلاف هراس اوليه هم اکنون هيچ تغييرى در ماهيت راهبرى فعلى اينترنت ايجاد نشده است.
به نظر مى رسد موضوع تغيير شکل مديريت آيکان به مهم ترين بحث راهبرى اينترنت در WSIS تبديل شد و اين نهاد همواره در اين دو سال زير اين فشار قرار داشته ، آيا نتايج به دست آمده از مذاکرات تاثيرى در وظايف و روش کار آيکان در آينده خواهد گذاشت؟
آيکان يک موسسه چند مليتى است که جوامع مدنى و دولت ها در آن نقش داشته و گروههاى مختلفى هم در آن ذى نفع هستند.آيکان داراى ساختارى پايين به بالاست که شامل گروه ها و زيرشاخه هاى فنى و علمى متعددى است. در مباحثات WSIS که بعدا از طريق کارگروه راهبرى اينترنت (WGIG) نيز دنبال شد موضوع تغيير راهبرى مطرح شد ، البته نتايج حاصل از مذاکرات به تغييرات آيکان منجر شده و يا مى شود ولى ما تحت فشار قرار نداشتيم چون همواره خودمان به دنبال تغيير بوده ايم.
به نظر مى رسد که آيکان هم سعى کرد در اين مدت و همزمان با افزايش فشارها تعابيرى را که وابستگى اين نهاد به يک دولت را تقويت مى کرد کمرنگ کند و نقش بين المللى اين نهاد را تقويت کند؟
بحث تغيير همواره در آيکان مطرح بوده و هم اکنون هم بحث تغيير در اجلاس مطرح است و ماهم همواره موافق ايجاد تغيير هستيم اما نکته اى که در اينجا مطرح است اين است که در WSIS هيچ کس نمى گويد قرار است براى اينترنت قوانينى وضع شود و اين بخش اصلى موضوع است. واقعيت است که ماهيت اينترنت با هيچ تکنولوژى ديگرى قابل مقايسه نيست و اين بحث بسيار روى اقتصاد اطلاعات موثر است به همين دليل نمى توان اينترنت را بى نياز از تغيير دانست به طورى که ما هر دو سال مجبور هستيم در ساختار خود آيکان بازنگرى کنيم و فکر نمى کنم بتوان سازمانى را سراغ گرفت که به اين ميزان در معرض تحو باشد.
با توجه به توافقاتى که در نشست مقدماتى پيش از اجلاس حاصل شد تصور مى کنيد که خواسته هاى کشورهاى مختلف در زمينه راهبرى اينترنت تامين شده است؟
اجلاس wsis نشان داد که دولت ها در زمينه راهبرى اينترنت نگرانى هاى خود را دارند و خواستار مشارکت در اين بحث هستند اما بايد توجه کرد که هدف از اين نشست ها فقط ارايه ديدگاه ها و مشخص شدن مسير آينده جهان بود طبيعى است که نمى توان گفت تمامى دغدغه هاى کشورهاى جهان به ويژه کشورهاى در حال توسعه پاسخ داده شده است. اما مهم اين است که ما بين مسايل فنى و سطح کاربرى تفاوت قايل شويم.
ايران و برخى کشورهاى ديگر طى جلسات قدماتى و نشست هاى کارگروه هاى تخصصى در زمينه راهبرى اينترنت همواره نظرات متفاوتى را با عقايد آمريکا و تعدادى از کشورهاى توسعه يافته داشته است. از يک طرف کشورهاى چون ايران متعقد به راهبرى جامع تر و همه جانبه تر اينترنت هستند ولى آمريکا و کشورهاى پشتبيان آن از ساختار راهبرى فعلى اينترنت حمايت مى کنند، به نظر شما عقايد و نظريات ايران تا چه حد منطقى است؟
ما در ژنو مذاکرات خوبى با مقامات ايرانى داشتيم و نظرات آنها را نيز دريافت کرده ايم. ما نگرانى ها و خواست هاى ايران و ديگر کشورهاى همراه را درک مى کنيم. آنها ايده هاى خوبى دارند ولى مهم است که بين مسايل فنى و لاه کاربردى اينترنت که محتوا و مديريت آن را شامل مى شود تفاوت قايل شويم. اين لايه کاربردى (Application layer) جايى است که مديريت آن مى تواند در دست دولت ها باشد زيرا مستقيما با ارتباط مردم با مردم يا مردم با دولت سروکار دارد اما کارى که ما مى کنيم در لايه فنى اينترنت صورت مى گيرد در واقع ما وظيفه داريم اينترنت را سرپا نگاه داريم.
طرفداران وضعيت فعلى حاکم بر اينترنت اعتقاد دارند که دولت ها نبايد حاکم بر شبکه اى بشوند که نقش فراگيرى در زندگى همه اقشار و گروههاى يک جامعه دارد در صورتى که هم اکنون آيکان به عنوان يکى از مراکز اصلى راهبرى اينترنت رابطه مستقيمى با دولت آمريک دارد ، آيا نمى توان براى آيکان و نهادهايى از اين دست نقش و مشارکت بين المللى را پررنگ تر کرد؟
اينترنت مثل پديده هاى ديگر تکنولوژى نيست شديدا وارد فعاليت هاى تجارى شده و قانومند است. امروزه صدها هزار نفر اينترنت را اداره مى کنند، رييس اش نه من هستم و نه کس ديگر. با اين وجود هيات مديره آيکان آماده مذاکره با دولت هاست و درهاى آن به روى همه باز است . در خصوص رابطه آيکان و دولت آمريکا نيز بايد بگويم اين يک مساله تاريخى است که به زمان تولد اينترنت و ايجاد شبکه آرپانت برمى گردد.
به اين ترتيب شما قصد داريد نقش GAC ( کميته مشورتى دولتى آيکان) را تقويت کنيد؟
بله GAC هم اکنون نيز با داشتن 30 عضو فعال از کشورهاى مختلف جهان که ايران هم يکى از آنهاست عملا به عنوان يک بازوى آيکان محسوب مى شود و نقش فعالى هم دارد. هفته آينده در ونکوور کانادا و در جريان کنفرانس آيکان قرار است روى اين موضوع بحث کنيم.
وينت سرف رييس هيات مديره آيکان در نامه اى که چند روز قبل از اجلاس wsis به محمد شريل ترميزى مدير GAC نوشته رسما به وى اعلام کرده که خود را براى مذاکره بر سر افزايش اختيارات GAC آماده کند آيا مى توانيد به طور مشخص بگوييد که افزايش اختيارات در چه قالب و با چه سازوکارى صورت مى گيرد؟
در حال حاضر من نمى توانم چيزى در اين زمينه اعلام کنم چن هنوز چيزى مشخص نيست و من هم صرفا مجرى سياست هاى تعيين شده از سوى هيات مديره خواهم بود بايد تا هفته بعد منتظر بمانيم و ببينيم چه تصميماتى اتخاذ مى شود البته من هم در همين زمينه نامه اى به اقاى ترميزى نوشتم و درمورد مذاکرات هفته آينده نکاتى را مطرح کردم.
] مدير برنامه هاى آقاى تومى قرار بود اين نامه را در اختيار ما قرار دهد که تا لحظه تنظيم مصاحبه اين نامه دريافت نشد[
ظاهرا ادامه بحث راهبرى اينترنت به تشکيل يک مجمع ( فوروم ) متشکل از نمايندگان کشورهاى مختلف موکول شده نقش اين فوروم را که قرار است توسط سازمان ملل برگزار شود، چگونه ارزيابى مى کنيد؟
ابتدا بگويم که خود آقاى کوفى عنان دبيرکل سازمان ملل هم در سخنرانى افتتاحيه اجلاس و هم در جلسه اى که امروز( چهارشنبه 16 نوامبر) با خود من داشت بر اين مساله به صورت شفاف تاکيد کرد که سازمان ملل هيچ برنامه اى براى کنترل اينترنت ندارد. در مورد فوروم هم ضمن اين که تشکيل آن را بسيار مفيد ارزيابى مى کنم اعتقاد دارم که قرار نيست اين مجمع قانون تصويب کند. طبيعى است که اين فورم به ويژه در زمينه اقتصاد اطلاعات مى تواند بسيار مفيد باشد. ما هم اعتقاد داريم که نوآورى هاى اينترنت تنها مربوط به آمريکا نيست و همه دنيا در اين زمينه نقش دارند بنابراين اين فوروم جايى است که عقايد و ايده ها مطرح شود و زمينه اى فراهم گردد تا ايده ها را پياده سازى کنيم.
در مورد اين مجمع مى توان به يک سابقه تاريخى هم اشاره کرد. در واقع از اواخر دهه 90 ميلادى مسايل توسعه اى حول محور اينترنت شکل گرفتو دنبال شد. از جمله OECD در اين باره بسيار بحث کرده اما در OECD هم هرگز بحث قانونگذارى مطرح نبوده است. ما هنوز کاملا نمى دانيم دولت ها از اين مجمع چه انتظارى دارند و بايد ببينيم آقاى عنان چگونه مساله فوروم را به سرانجام مى رساند.
رسانه ها از پيروزى آمريکا در مذاکرات مربوط به راهبرى اينترنت سخن مى گويند آيا به نظر شما هم نتيجه اين مذاکرات شکت موافقان نظر راهبرى بين المللى اينترنت بوده است؟
در اين بحث همه برنده هستند و اصلا بازنده اى وجود ندارد . از زمان شکل گيرى اينترنت سالها مى گذارد و ما مى خواهيم همه چيز به ثبات برسد چون ميليون ها کسب و کار روى اينترنت قرار مى گيرد و کلا مسايلى که مطرح مى شود درباره دستورالعمل ها نيست و بلکه به توليد ايده ها فکر مى کند. ما موافق اين هستيم که محلى براى ادامه بحث ها هميشه وجود داشته باشد تا بتواند به اين موضوعات بپردازد، وضعيت فعلى تفاوتى نسبت به گذشته ندارد ، همه مى توانند به کار خود ادامه بدهند و مشکلى هم به وجود نيامده است . البته خيلى از دولت هايى که اينجا حضور دارند روى بحث هاى محتوايى نظر دارند در حالى که ما نمى توانيم يک نسخه واحد براى همه مردم بپيچيم چون هر کشور قواعد خود را داشته و مى تواند آنها را پياده کند ، اين ربطى به همه دنيا ندارد .
به اين ترتيب ادامه راهبرى اينترنت توسط ايالات متحده و يا سازمان هاى فعلى حاکم بر اينترنت که با اين کشور در ارتباط هستند تهديدى براى کشورهاى مخالف محسوب نمى شود؟
خواهش مى کنم بحث راهبرى اينترنت را سياسى نکنيد. مقصود از راهبرى اينترنت قراهم کردن محلى براى همکارى ها و طرح دغدغه هاى بين المللى است. اما نکته مهمى که اين جا وجود دارد و معمولا ناديده گرفته مى شود معنا و ماهيت کلمه Governance است. اين کلمه در زبان انگليسى معنى مشخصى دارد و درزبان فرانسه هم داراى معادل دقيق است اما ترجمه آن به هيچ زبان ديگرى روح معنايى آن را منتقل نمى کند تا جايى که بسيارى آن را با دولت و حاکميت (government) اشتباه مى گيرند در صورتى که معنى اين کلمه به نوعى اداره خوب، شفافيت، گفت و گو و همکارى است. تعابير غلط از اين کلمه باعث ايجاد هراس در دولت ها و ملتها شده و فکر مى کنند اين حق انحصارى در دست آمريکاست و منافع شان از اين طريق تهديد مى شود.
موضوعى که برخى نگرانى ها را براى برخى کشورها از جمله ايران ايجاد کرده اين است که حاکميت يک جانبه اينترنت توسط دولتى مثل ايلات متحده مى تواند در مواقعى که روابط سياسى آن کشور با ايالات متحده تيره است روى خدمات دهى شرکت ها تاثير بگذارد وحتى از اين حق حاکميت به عنوان يک ابزار فشار استفاده کند .
ما نگرانى هاى مردم و دولت ها را درک مى کنيم. اما اين مساله ما نيست وظيفه ما فقط سرپا نگاه داشتن اينترنت در دنيا است روابط دولت ها را خود دولت ها تنظيم مى کنند.
اما در برخى مواقع مثل تحريم هاى اقتصادى همين از اين حربه استفاده سياسى مى شود. مثلا هم اکنون سرورهاى آمريکايى سرويس دهى به سايت هاى ايرانى را بدون دليل قطع و اين سايت ها را از روى سرور اخراج مى کنند و يا شرکت هاى ثبت کننده دامنه هى اينترنتى دامنه هاى ايرانى را ثبت نمى کنند و يا آنها را بدون پرداخت هزينه از ديتابيس خود حذف مى کنند در اينجا کاربران ايرانى از اين تضييع و محدوديت تکنولوژيک بيشترين ضربه را دريافت مى کنند.
واقعيت اين است که اين سوال به حيطه مسئوليت من ارتباطى ندارد و به حيطه دولت ايالات متحده و شرکت هاى آمريکايى و سياست دولت در اين زمينه باز مى گردد.
اما همانگونه که گفتيد قوانين آيکان در مورد دامنه هاى اينترنتى را دولت آمريکا نمى نويسد، آيا در اين قوانين يک ثبت کننده دامين (Registrar) حق خارج کردن يک دامنه از روى سرور خود و يا نفروختن آن را به مشتريان دارد؟
باز هم مى گويم ما به عنوان آيکان نمى توانيم در حيطه مسئوليت دولت ها وارد شويم اما امروز جهان تکنولوژى جهان بزرگى است و شما مى توانيد ازامکانات تکنولوژى ديگر کشورها استفاده کنيد مثلا در مورد هاستينگ اگر کاربران ايرانى با چنين مشکلى روبه رو هستند مى توانند از هاستينگ هاى هندى و يا ديگر کشورها استفاده کنند.
به عنوان سوال آخر به موضوع IPv6 و مساله محدوديت منابع اينترنتى از جمله نام هاى دامنه بپردازيم به نظر شما اگر کشورى بخواهد روى IPv4 بماند با تهديدى مواجه نمى شود؟
حرکت از نسخه 4 به نسخه 6 پروتکل اينترنت کار ساده اى نيست و به صورت مرحله به مرحله انجام مى شود طبيعى است که برخى سريع تر و برخى آرام تر اين تکنولوژى را پياده سازى خواهند کرد بنابراين اين که کشورى از نسخه 4 استفاده کند يا نکند به نظر من نکته منفى نيست مساله اينجاست که استفاده از IPv6 به دليل محدوديت منابع اينترنتى در آينده گريز ناپذير خواهد بود.
متشکريم.
