نام نویسنده: سونیتا سراب پور
حمایت از بخش خصوصی فعال در حوزه ICT از جمله وعده‌هایی بود که محمود واعظی وزیر ارتباطات دولت یازدهم بعد از نشستن بر صندلی صدارت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات داد. یکی از بخش های مورد توجه محمود واعظی، تولیدکنندگان تجهیزات مخابراتی داخلی بودند. تولیدکنندگان که بر اساس اظهاراتشان در طول هشت سال گذشته و به خاطر سیاست‌های اشتباه دولت نهم و دهم با ورشکستی و خروج از بازار روبه‌روه شده اند. به همین خاطر وزیر این قول را داد که با سیاست‌گذاری های جدید، شرایط کاری این تولیدکنندگان را به 8 سال قبل باز گرداند. حالا و با گذشت تقریبا یکسال از این اظهارات اوایل آبان‌ماه سال جاری مجتبی هاشمی، معاون وزیرارتباطات، از تدوین آیین نامه حمایت از تولیدکنندگان تجهیزات مخابراتی خبر داده است. وی از الزام اپراتورهای ارتباطی به خرید تجهیزات داخلی گفته و تاکید کرده که باید حداقل بخشی از نیاز شبکه اپراتورهای ارتباطی از طریق تولیدکنندگان داخلی تامین شود.
تا کنون وعده‌های مختلفی برای حمایت از تولیدکنندگان تجهیزات مخابراتی داخلی شنیده شده‌است وعده‌هایی که تنها روی کاغذ باقی مانده. بسیاری از فعالان این بخش، نسبت به طرح حمایتی دولت یازدهم نیز چندان امیدوار نیستند چرا که سالهاست این شرکتهای از تولید تجهیزات مخابراتی متناسب با تکنولوژی روز دور بوده و به باور آنها نمی توان یک شبه انتظار داشت تولیدکنندگان داخلی نیاز اپراتورهای ارتباطی کشور را برطرف کنند.
وعده‌ها و طرح‌ها
بسته شدن کارخانه های فعال در این حوزه ، ورشکستی فعالان و خروج برخی از آنها از بازار، تامین شدن بیش از 70 درصد تجهيزات مخابراتي کشور از شرکت‌هاي خارجي( مخصوصا چینیها)، عقب ماندن تولیدکنندگان داخلی از تکنولوژیهای روز، خروج نیروهای نخبه از کشور و … مشکلات تولیدکنندگان تجهیزات داخلی طی یک دهه گذشته بوده است. محمود واعظی وقتی کلید صدارت وزارت ارتباطات را گرفت با اعلام اینکه بخش خصوصي در طول ۸ سال گذشته با بي‌مهري مواجه شده،این قول را داد که حمایت از فعالان بخش خصوصی از جمله برنامه‌های اصلی وزارتخانه تحت مدیریتش خواهد بود. او در گفت و گو‌های مختلف تاکید کرد که موضوع حمايت از بخش خصوصي چه در بخش توليد و چه در بخش پژوهش در زنجيره‌اي از ايده تا توليد در وزارت ارتباطات با جديت بيش‌تري دنبال مي‌شود.
راهکاری که وزارت ارتباطات برای به راه‌انداختن موتور تولید تجهیزات مخابراتی در کشور در نظر گرفته است نیز تدوین یک آیین نامه‌حمایتی است. براساس این آیین نامه حمایتی، رابطه مشخصی میان اپراتورهای ارتباطی و تولیدکنندگان تجهیزات مخابراتی فراهم می‌شود و اپراتورها ملزم به خرید تولیدات داخلی خواهند شد. براساس اظهارات مجتبی هاشمی، معاون وزیر ارتباطات، طی سالهای اخیر میان این اپراتورها و تولیدکنندگان داخلی فاصله افتاده است و اپراتورها در حد زیادی نیازهای خود را از خارج کشور تامین می کردند و از تولیدات داخلی کمتر استفاده شده است از این رو وزارت ارتباطات با سیاست‌گذاری جدیدی سعی کرده است با اپراتورها و تولیدکنندگان هماهنگی داشته تا ارتباطی موثر میان بازار و تولیدات داخلی فراهم شود.
حمایت اپراتورها از تجهیزات داخلی
در شرایطی که تولیدکنندگان تجهیزات مخابراتی از بازار دور بوده‌اند،حال این سوال مطرح است که اپراتورهای ارتباطی کشور حاضر به خرید محصولات آنها می‌شوند؟ و آیا اصولا محصولی برای خرید وجود دارد؟
در این زمینه ساسان جباری ایزدی، معاون تجاری یکی از اپراتورهای تلفن همراه می گوید:« سیاست‌های ما به عنوان یک اپراتور تلفن‌همراه در راستای سیاست‌های دولت تنظیم شده است و تا جایی که بتوانیم و امکانش را داشته باشیم از تجهیزات داخلی برای توسعه شبکه خود استفاده می کنیم.» به گفته وی اگر تجهیزات لازم برای توسعه شبکه خود در کشور تولید شود قطعا آن را از داخل تهیه می‌کنند اما اگر تجهیزات مورد نیاز در کشور تولید نشود نمی‌توانند صبر کنند و آن را از خارج تهیه می‌کنند چرا که آنها باید جواب‌گوی نیاز کاربران خود باشند. جباری با بیان اینکه در دیگر کشورها نیز استفاده از تجهیزات خارجی رایج است می افزاید:« در هیچ کشوری تجهیزات صفر تا صد شبکه مخابراتی از تولیدات داخلی آن کشور نیست و این یک امر طبیعی است که اپراتورها بخشی از نیاز خود را به کمک شرکتهای خارجی برطرف کنند.»
وی در پاسخ به این سوال که چه بخشی از شبکه این اپراتور تلفن همراه را تجهیزات داخلی تشکیل می دهد می گوید:« به صورت درصدی نمی توانم در این خصوص اطلاعاتی بدهم اما تجهیزات بخش PASSIVEشبکه مانند کابل، دکل، آنتن و کافوهای نوری را از تولید کنندگان داخلی تهیه می کنیم و تجهیزات بخش ACTIVEمانند سویچ‌ها، نرم‌افزار را از شرکتهای اروپایی و چینی خریداری می‌کنیم.»
در همین زمینه داوود زارعیان، سخنگوی شرکت مخابرات اعلام می‌کند که این شرکت پیوسته در راستای حمایت از تولیدات داخلی قدم برداشته است. وی تاکید می‌کند که به دلیل گستردگی فعالیت‌های مخابرات تجهیزات گسترده‌ای در شبکه این شرکت به کار می‌رود به همین خاطر هرچند میزان تولیدات تجهیزات مخابراتی در کشور محدود است اما مخابرات حاضر است تولیدات داخلی را که از نظر کیفیت، 10 تا 20 درصد پایین تر از کیفیت نمونه‌های خارجی تولید می‌شوند را با قیمت 10تا 20 درصد گرانتر از مشابه خارجی خریداری کند .
وی در ادامه می افزاید:« به دلایلی از جمله راحتی خرید، عدم پرداخت ارز و حمایت از تولیدکنندگان، شرکت مخابرات تمایل زیادی به خرید تولیدات داخلی این بخش دارد اما گاهی اوقات تجهیزاتی مورد نیاز است که شرکتهای ایرانی امکان تولید آن را ندارند که در این صورت مخابرات مجبور به استفاده از نمونه‌های خارجی است.»
براساس اظهارات وی در حال حاضر 95 درصد از تجهیزات شبکه مخابرات در بخش PASSIVEتوسط تولیدکنندگان داخلی تامین می‌شود. همچنین در بخش ACTIVEنیز مخابرات از کشورهای اروپایی و چینی تجهیزات لازم را خریداری می کند .
تولید‌کنندگانی که دیگر نیستند
دوسال‌پیش و به دنبال تحریم‌های بین‌المللی در بخش مخابرات، مسوولان مختلف اعلام کردند که این تهدیدات می تواند به فرصتی برای تولیدکنندگان تجهیزات مخابراتی داخلی تبدیل شود در همان زمان تولیدکنندگان این بازار که شاید تا این زمان از بازار خارج شده باشند، اعلام کردند که این صحبتها نمیتوان ضرباتی که طی این سالها به تولید کنندگان این بازار وارد شده است را جبران کرد چرا که شرکتهای تولیدکننده تجهیزات داخلی مانند گلدان گلی هستند که سالهاست به آنها آب نرسیده است. حالا هم و با اعلام تفاهم‌نامه حمایتی از سوی وزارت ارتباطات این گروه همین نظر را دارند. برای مثال ، یکی از تولیدکنندگان تجهیزات مخابراتی که خواست نامش محفوظ بماند با اعلام اینکه این طرح به نتیجه‌ای نخواهد رسید می‌گوید:« در طرح جدید وزارت ارتباطات قرار است شرکتهای تولید کننده داخلی به شرکتهای تولید کننده تجهیزات خارجی معرفی شوند تا آنها تجهیزات خود را در اختیار گروه ایرانی بگذارند اما این ایده به نتیجه نخواهد رسید.»
وی علت این ادعای خود را به راغب نبودن تولیدکنندگان خارجی برای انتقال تکنولوژی و دانش خود به شرکتهای ایرانی ارتباط می دهد و می‌افزاید:« شرکتهای خارجی برای وابسته کردن بیشتر اپراتورهای ایرانی و همچنین کسب سود بیشتر هیچ‌گاه مایل به انتقال دانش خود به فعالان داخلی نیستند . در واقع به نفع آن‌هاست که به صورت مستقیم با خود اپراتورها وارد مذاکره شوند نه شرکتهای تولید کننده تجهیزات داخلی.» براساس اظهارات وی طی سالهای اخیر تصمیمگیریهای نادرست و حضور چینیها در بازار باعث شده که بیش از صد شرکت فعال در این حوزه یا ورشکست شوند یا فعالیتشان را متوقف کنند و یا دست به تعدیل نیرو بزنند. بنابراین در چنین شرایطی نمیتوان انتظار داشت یکشبه تولیدکنندگان تجهیزات مخابراتی داخلی وارد میدان شده و نیاز اپراتورهای ارتباطی را برطرف کنند.
در همین زمینه شاهرخ شیبانی، بازنشسته فعال در این حوزه، با اعلام اینکه قضاوت در خصوص طرح جدید وزارت ارتباطات کمی زود است می گوید:« اجرای چنین طرح‌هایی به سیاست‌های دولت و جدیت او در اجرای وعدهایش باز می‌گردد. برای مثال در زمان ریاست محمد غرضی بر وزارت پست و تلگراف سابق، ایشان به دلیل برنامه‌ها و سیاست‌های خوبی که داشتند توانستند 50 شرکت تولید کننده تجهیزات مخابراتی را راه بی‌اندازند شرکت‌هایی که بخش عظیمی از تجهیزات شبکه مخابراتی آن زمان را تامین می‌کردند و توانستند باعث رشد پیشرفت مملکت شوند.» وی در ادامه می افزاید:« اما متاسفانه روند پیشرفت در این حوزه با روی کار آمد دولت نهم و دهم و سیاست‌های اشتباه متوقف شد. تا جایی که در حال حاضر تعداد فعالان این حوزه بسیار کم شده و آن‌هایی هم که باقی‌مانده اند به کارهای دیگری مشغول هستند.»
شیبانی تصریح می‌کند که برای تولید تجهیزات مخابراتی باکیفیت نیاز به تکنولوژیهای روز است و از آنجا که زمانی در حدود 8 سال، فعالان این عرصه دست به تولیدات چنین تجهیزاتی نزده‌اند، نمی‌توانند به سرعت خود را به این بازار برسانند.
منبع : ایران
