نام نویسنده: شهرام شريف
شرق – تالار بزرگ شيخ راشد مركز تجارت جهانى دبى همه ساله در روزهاى پايانى تابستان و آغازين پاييز شاهد حضور هزاران نفر بازديدكنندگانى است كه از سراسر منطقه و حتى جهان از آنچه كه بزرگترين رويداد آى تى منطقه مى نامند به اين شهر گرم و شرجى مى آيند تا از تازه ترين محصولات و جديدترين خدمات شركت هاى مختلف آگاهى يابند، با شركت هاى جديد و سطح خدمات آنان آشنا شوند و احياناً نمايندگى محصولاتى را براى كشور يا شهر خود كسب كنند.
امسال نمايشگاه جيتكس بيست و پنجمين سال برگزارى خود را در اين شهر بندرى در حالى جشن مى گرفت كه به گفته بسيارى از كارشناسان در بهتين موقعيت اقتصادى خود طى سال هاى اخير قرار داشت و حجم بالاى تبليغات روى آن به همراه فراهم بودن زمينه هاى مختلف ديگر عملاً موقعيت ممتازى را براى اين نمايشگاه در سطح منطقه به وجود آورده بود. هر چند مقامات برگزاركننده معتقدند جيتكس در مقام سومين نمايشگاه بزرگ آى تى جهان قرار دارد اما هستند كسانى هم كه معتقدند در موقعيتى كه نمايشگاه هايى از اين دست (خصوصاً در عرصه فناورى اطلاعات) كم كم جذابيت خود را از دست مى دهند و در واقع حضور جيتكس در مقام سوم يا چهارم و حتى بالاتر از اين چندان موفقيتى به حساب نمى آيد.
به رغم همه اينها جيتكس كه ظاهراً قرار بوده روزى نمادى از برترى اقتصادى و هوشمندى كشور كوچك امارات در زمينه بهره گيرى و رونق فناورى اطلاعات و ارتباطات محسوب شود، امروزه در بالاى جدول ده ها پروژه ديگرى قرار دارد كه قرار است با هم چنين وظيفه اى را براى امارات برعهده بگيرند. پروژه هايى مثل نخيل يا نخل (ساختن سه جزيره نخل مانند روى دريا)، بلندترين برج جهان، بزرگترين مركز فروشگاهى جهان، بزرگترين پيست اسكى سرپوشيده، بزرگترين پارك آبى، بزرگترين مجموعه سينمايى، بزرگترين فرودگاه و… از جمله پروژه هايى هستند كه اماراتى ها با صفت هاى بى شمار«ترين» براى تمايز قائل شدن خود با كشورهاى اطرافشان به آنها دل بسته اند. جيتكس اما پروژه اى است كه حالا به بار نشسته است و به گفته صاحبان آن حاصل سرمايه گذارى هاى گذشته در اين زمينه بوده است.
• • •
جيتكس هر چند كاركردهاى منطقه اى و حتى (به يمن وجود شركت هاى چينى و تايوانى) فرامنطقه اى دارد اما در واقع همچنان نخستين مشتريان آن خود دستگاه هاى خصوصى و دولتى اين كشور هستند. تازه ترين تكنولوژى هاى ارائه شده در اين نمايشگاه عموماً توسط شركت هاى اماراتى خريدارى مى شوند و بعضاً در دوره هاى بعدى جيتكس به عنوان تكنولوژى و خدمات ارائه شده در نمايشگاه ارائه مى شوند. سيستم اسكن كامپيوترى چشم كه امسال براى تشخيص هويت در غرفه پليس اين كشور به نمايش گذاشته شده بود در واقع همان تكنولوژى بود كه دو سال قبل در همين نمايشگاه به نمايش در آمده بود. پورتال هاى متعدد ارائه شده در غرفه دولت الكترونيكى اين كشور نيز عمدتاً سال هاى گذشته از مجموعه محصولات شركت هاى مختلف مورد خريد قرار گرفته بودند. هر چند اماراتى ها نخستين مشتريان محصولات جيتكس به شمار مى روند اما كم نيستند شركت ها و حتى دولت هاى سراسر منطقه كه براى خريدهاى خود به جيتكس سر مى زنند.
حضور مستمر مقامات بلندپايه كشورهاى منطقه در جيتكس در واقع نمادى از اين توجه است. در غياب رويدادى قابل توجه در عرصه فناورى اطلاعات در كشورهاى منطقه عملاً جيتكس موقعيت ويژه اى يافته كه رقابت با آن حداقل در كوتاه مدت بسيار دشوار مى نمايد. نظم و برنامه ريزى جيتكس در واقع يكى از عوامل محبوبيت آن است. تمام غرفه هاى موجود در جيتكس از يك سال قبل و درست قبل از پايان نمايشگاه رزرو مى شوند و ميزان تقاضا براى حضور در آن روز به روز در حال گسترش است و حجم توجه رسانه هاى منطقه در هنگام برگزارى آن نيز بسيار افزايش مى يابد. موفقيت و جايگاه جيتكس باعث شده كه بسيارى تصور كنند رسيدن به چنين جايگاهى بدون توجه به زيرساخت هاى مختلف پيرامون آن كار آسانى است. قبل از نمايشگاه برخى فعالان اين عرصه در كشور ما در زمينه رقابت با جيتكس سخن راندند و در حالى كه به دليل اختلافات به وجود آمده ميان متوليان نمايشگاه الكامپ (تنها نمايشگاه سازماندهى شده و منسجم كامپيوترى كشور) وضعيت آن هنوز نامشخص است، از لزوم تحريم جيتكس به سود الكامپ سخن گفتند و حضور در آن را به نوعى خيانت به كشور قلمداد كردند. جالب آنكه برخى از آنها خود در جيتكس ديده شدند.
• ما بزرگ هستيم
نمايشگاه جيتكس را شيخ محمد حاكم دبى افتتاح كرد و غرفه مايكروسافت جزء معدود غرفه هايى بود كه او از آن بازديد به عمل آورد. مايكروسافت نمادى از برترى و نشانه اى از افتخار حاكمان جيتكس شده است. با توجه به نام مشهور اين شركت عملاً حضور غرفه اين شركت در هر سالنى مى تواند ميزان بازديد از آن غفه را _ هر چند با نامى مهجور – بيمه كند به همين دليل شركت هاى مختلف براى قرار گرفتن در سالنى كه مايكروسافت و يا ديگر شركت هاى مشهور كامپيوترى در آن قرار گرفته اند سر و دست مى شكنند. براى جيتكس مهم نيست مايكروسافت امسال چه چيزى را عرضه مى كند مهم اين است كه آنها به تمام بازديدكنندگان و ديگر كشورها فخر بفروشند كه ما مى توانيم مايكروسافت، اينتل، سان مايكروسيستمز، اف سكيور، سيمانتك و ديگر شركت هاى بزرگ كامپيوترى را به اينجا بكشانيم پس ما بزرگ هستيم. به طور معمول غرفه هاى مشهور معمولاً پربيننده ترين غرفه هاى جيتكس هستند اما برگزاركنندگان اين رويداد از اين غرفه ها و آن ركت ها براى تبليغ و جذب سرمايه گذاران و حضور ديگر شركت ها بهره مى گيرند.
هلال المارى مدير مركز تجارت جهانى دبى و رئيس جوان اين نمايشگاه معتقد است كه حضور قريب به ۸۰۰ شركت كننده در جيتكس آن هم خارج از منطقه خاورميانه نه تنها ديگر يك رويا محسوب نمى شود بلكه نشان از آماده شدن زمينه و علاقه شركت هاى فعال آى تى سراسر دنيا براى حضور در اين منطقه دارد. هلال المارى چنان از جيتكس حرف مى زند و چنان تبليغاتى دور و اطراف آن به راه انداخته كه بسيارى از شركت هاى خارجى تصور كنند دبى مركز آى تى منطقه محسوب مى شود و شركت ها مى توانند از اين طريق به بازارهاى ديگر نيز راه يابند. او مى گويد: با حجم بالاى سرمايه گذارى كشورهاى منطقه خاورميانه در سال ۲۰۰۵ كه رقمى بالغ بر ۵ ميليارد دلار پيش بينى شده است فرصت هاى حضور در اين بازار را شفاف كرده است به همين منظور ما همه ساله علاوه بر شركت هاى قديمى شاهد حضور شركت هاى جديدى نيز هستيم كه به دنبال سرمايه گذارى، يافتن شركاى جديد و يا تجارت مستقيم در اين منطقه هستند. به عنوان مثال او از حضور شركت هاى آمريكايى در طرح هاى آى تى منطقه نام مى برد و مى گويد از سال گذشته نتيجه حضور شركت هاى آمريكايى در شهر اينترنتى دبى (جايى كه بسيارى از شركت هاى بزرگ كامپيوترى در آن سرمايه گذارى انجام داده اند) ملموس شده و آنها در بخش هاى مختلف محلى و منطقه اى سرمايه گذارى هاى متعددى انجام داده اند.
اما به جز كشورهاى غربى، المارى و همكارانش در بخش هاى سياستگزارى و تجارت دبى در انديشه جذب شركت هاى شرقى نيز هستند. در حالى كه جيتكس و دبى به منطقه اى تبديل شده اند كه ضريب نفوذ بازار آى تى در آن روز به روز در حال گسترش است. با اين وجود امارات قصد دارد به دروازه اى فراتر از آى تى نيز تبديل شود و بازارهاى ديگر را نيز توسعه دهد. به گفته مدير جيتكس امروزه شركت هايى از سراسر دنيا در دبى مستقر شده اند و از شمال، جنوب، شرق و غرب آسيا به اين منطقه آمده اند كه برخى از آنها كمتر از چند ساعت با دبى فاصله داند. اين مناطق ۱/۲ ميليارد نفر را در خود جاى داده و توليد ناخالص ملى سالانه آنها ۸/۱ ميليارد دلار است و وقتى صحبت ما به كشورهايى چون پاكستان، هند و روسيه مى رسد متوجه مى شويم كه منطقه و حجم بازار فراتر از سطح منطقه است.
جيتكس در واقع به بار نشستن آرزوهاى سال هاى گذشته حاكمان دبى در عرصه فناورى اطلاعات است. رشد دبى و تبديل آن به مركز تجارت و توريست منطقه به دنبال افزايش سرمايه گذارى ها در بخش آى تى انجام شده است. براى مثال IDC (يك مركز تحقيقات آى تى) براين باور است كه سرمايه گذارى امارات روى بحث آى تى امسال به يك و نيم ميليارد دلار آمريكا بالغ خواهد شد كه عمده اين مبلغ به سخت افزارها بازمى گردد. پيش بينى ها براى سال ۲۰۰۹ افزايش اين رقم به حدود ۲۰ ميليارد دلار است.
• نبض بازار در دست ما
جيتكس فقط جايى براى بازديد از محصولات نيست. بخش فروشگاهى اين نمايشگاه كه چند سالى است فعال شده عملاً و در عين سادگى در نوع برگزارى آن به گونه اى به يك رقيب خود جيتكس تبديل شده است. اين بخش در نزديكى فرودگاه بين المللى دبى قرار دارد و تا روز پايانى قريب به ۱۰۰ هزار نفر از آن بازديد كردند. اين تنها بيست هزار نفر كمتر از ميزان بازديد از نمايشگاه اصلى جيتكس بود و اين نشان مى دهد وجهه اقتصادى و بازارى جيتكس روز به روز بر وجهه اطلاع رسانى و فرنگى آن غلبه مى كند. فضاى بخش نمايشگاهى جيتكس امسال به دو برابر افزايش يافته بود و بسيارى از محصولات جديد را مى شد با قيمت هاى ويژه و پيشنهادهاى مناسب از سوى فروشندگان در آن تهيه كرد. به گفته «پنكاج نادكرانى» مدير جيتكس شاپر امسال برخلاف سال گذشته اگرچه بيشتر بازديدكنندگان از منطقه خاورميانه بودند اما تعداد حاضران از كشورهاى شرق آسيا نيز افزايش قابل توجهى را نشان مى دهد.
قيمت هاى ويژه و تبليغات خاص روى انواع روش هاى پرداخت، سهولت در معاملات، در نظر گرفتن انواع جايزه براى خريداران از جمله دلايل بازديدكنندگان از جيتكس شاپر محسوب مى شود.
براى كشورى مثل ايران كه حجم ساليانه گردش مالى بازار فناورى اطلاعات آن به ۱۵۰۰ ميليارد تومان در سال مى رسد و حال بر سر هر كوچه و خيابان مى توان يك فروشگاه كامپيوتر يا خدمات دهنده سخت افزارى و نرم افزارى را پيدا كرد آسان نيست كه كشورى كوچك چون دبى نبض بازار آن را در دست داشته باشد، با اين حال بزرگترين شركت هاى آى تى ايرانى يا در دبى نمايندگى دارند و يا به نوعى در زمينه خدمات رسانى و پشتيبانى از محصولات با شركت يا شركت هايى در دبى مرتبط هستند. از اين رو دبى و به خصوص جيتكس طى ساليان گذشته به يكى از جذابترين مناطق براى گردشگران فناورى اطلاعات تبديل شده و همه ساله تعداد زيادى از متخصصان و عاقه مندان فناورى اطلاعات براى بازديد از اين رويداد آى تى راهى جنوب خليج فارس مى شوند.
به جز اين حضور پراكنده و عمدتاً غيرمفيد (شايد در حد گرفتن نمايندگى چند محصول و يا قرارداد فروش با واسطه محصولات) امسال براى سومين بار ايران در قالب يك غرفه واحد در نمايشگاه جيتكس حضور يافت و بخشى از توان خود را در بخش نرم افزارى به نمايش گذاشت. هر چند امسال نسبت به دوره هاى قبل و نمايشگاه هاى مشابه حضور ايران با تبليغات و پشتيبانى قبلى مناسب ترى برخوردار بود اما به نظر مى رسد همچنان بخش صادراتى آى تى ايرانى از ضعف هاى كهنه خود رنج مى برد. عدم داشتن تخصص ارائه محصول و بازاريابى شايد يكى از مهمترين ضعف هاى شركت هاى ايرانى در اين زمينه باشد در حالى كه شركت هاى خارجى يك محصول ساده خود را با شيوه هاى ارائه جذابى مى آرايند شركت هاى ايرانى هنوز در زمينه ارائه ضعف هاى بى شمارى دارند. فقدان استاندارد ها و عدم آگاهى از قوانين حقوقى براى پيوستن و ادغام و همكارى با شركت هاى خارجى براى فروش يك محصول نيز عملاً شركت هاى ايرانى را به شكل جزيره هايى درآورده كه قادر به ارتباط برقرار كردن با دنياى اطراف خود نيستند. با اين حال بازار جيتكس آنقدر بزرگ هست كه حتى شركت هاى ايرانى با چنين توانى نيز قادر به جذب توجهات مختلف باشند و در اين راه تفاهم نامه ها و قرارددهاى متعددى امضا شد كه همين موضوع تقاضا براى اين حضور با سوبسيد شركت هاى ايرانى را در نمايشگاهى مثل جيتكس افزايش داده است.
• • •
ترافيك هاى وحشتناك قبل و بعد از نمايشگاه فرصت هاى بى شمارى براى انديشيدن به داشته هاى جيتكس و نداشته هاى ماست.
نمايشگاه جيتكس حتى پس از بيست و پنج سال (كه عمده رشد آن مديون ده سال اخير است) و حتى با وجود زيرساخت هاى مناسب سيستم نمايشگاهى و تبليغات نه آنقدر به راحتى قابل دسترسى و كپى بردارى است و نه آنقدر دور و غيرقابل دسترس. در واقع اين نمايشگاه نمادى از موفقيت در منطقه است و بسيارى از دولت ها و كشورهاى منطقه درمى يابند كه مى توان نمايشگاه بين المللى با حضور بسيارى از قدرت هاى فناورى اطلاعات را در اين منطقه برگزار كرد. پيش از تهديد، به جيتكس بايد به عنوان يك الگوى مناسب نگاه كرد. با اين حال نبايد اين را هم از نظر دور داشت كه جيتكس به تنهايى در امارات معنايى ندارد.
سيستم توريسم و هتل دارى، سيستم حمل و نقل، سيستم هاى نمايشگاهى، رسانه ها و تبليغات و از همه مهمتر فراهم كردن فضا براى سرمايه گذارى هاى خارجى پيش زمينه هاى موفقيت چنين رويدادى هستند. جيتكس به جز دبى در شهرهاى ديگرى هم برگزار مى شود اما در واقع در هيچ كدام از آنها به اندازه اين شهر موفق نبوده است. جيتكس به دبى وابسته و با آن تلفي شده است.
