نام نویسنده: فرزاد دانش
شرق – گرچه ديجيتالى شدن داده ها و اطلاعات يكى از بزرگترين موهبت هاى عصر ما است به طورى كه نقل و انتقال و ويرايش اين داده ها به شكل شگفت آورى متحول شده است، از جمله اينكه حجم بسيار زيادى از اطلاعات در حجم بسيار كوچكى قابل ذخيره شده و جابه جايى آن از طريق انواعى از ابزارهاى الكترونيكى از سى دى گرفته تا حافظه هاى قابل حمل كه در ميان مردم به كول ديسك يا فلش ممورى معروف شده يا منشى هاى ديجيتالى شخصى _ معروف به PDA- يا كامپيوترهاى همراه بسيار آسان شده ات اما هر موهبتى در اين دنيا محدوديت هاى خاص خود را دارد.
كمتر كسى هست كه با اين گونه ابزارها سر و كار داشته باشد و به نوعى بعضى از داده ها يا اطلاعات ذخيره شده اش از دست نرفته باشند. قصد نداريم در اين گزارش به اهميت تهيه نسخه پشتيبان بپردازيم چون توصيه به تهيه يك نسخه پشتيبان شباهت زيادى به توصيه براى مسواك زدن دارد. به هرحال بسيارى از مردم يا پشت گوش مى اندازند يا به هرحال به هر دليلى كار از كار گذشته و مجبور به مراجعه به دندانپزشك مى شوند.
گاهى براى ما كه با داده هاى الكترونيكى (ديجيتالى) سر و كار داريم هم شرايطى پيش مى آيد كه مجبور مى شويم به متخصصان بازيافت اطلاعات مراجعه كنيم. اگر عكاس باشيد و با دوربين ديجيتالى عكاسى كنيد ممكن است با اين پديده مواجه شده باشيد كه كارت حافظه تان به اصطلاح باز نمى شود و تمام عكس هايتان كه در آن كارت حافظه قرار داشته غيرقابل استفاده مى شود يا آنكه يك روز كامپيوترتان را روشن مى كنيد و مى بينيد كه به اصطلاح بالا نمى آيد اگر در كامپيوتر خود متن، عكس، صوت يا تصوير بى نهايت باارزشى داشته باشيد چه حالى مى شويد؟ چه كار مى كنيد؟ مقاله اى كه EricA.Taub در ۱۴ ژوئيه (۲۳ تير) ۲۰۰۵ در نيويورك تايمز به چاپ رسانده قصد دارد به اين پرسش پاسخ دهد. ترجمه خلاصه با كمى تغيير از اين قرار است:
«رايان رسيدال» هم از اهميت تهيه نسخه پشتيبان به خوبى اطلاع دارد اما اين كارمند ۳۵ ساله با چهار فرزند و يك همسر بيمار به قدرى مشغله دارد كه وقتى براى تهيه نسخه پشتيبان باقى نمى ماند. ماه اوت همسرش در اثر بيمارى فوت مى كند. وقتى به كامپيوترش مراجعه مى كند تا چند عكس از همسرش براى مراسم تشييع جنازه بردارد كامپيوترش كه هيچ بويى از احساس همدردى نبرده با او همكارى نمى كند. تعميرگاه كامپيوتر محلشان نيز او را جواب مى كند و مى گويد: از عهده ما برنمى آيد. آنها مى گويند با سخت افزارها و نرم افزارهايى كه ما در اختيار داريم بازيافت آن عكس ها غيرممكن است.
جالب اين است كه رسيدال خود يك سوپروايز در بخش تعميرات و نگهدارى در كمپانى «گراس ولى» در كاليفرنيا است. او مى گويد: «شش سال بود كه عكس هاى ديجيتالى را در كامپيوتر ذخيره مى كردم و به تدريج از تهيه پشتيبان غافل شدم.»
كارشناسان حوزه بازيافت اطلاعات و داده ها اعتقاد دارند اكثر كاربران كامپيوتر فكر مى كنند كه به سرنوشت رسيدال دچار نمى شوند اما سخت در اشتباه هستند «تاد جانسون» قائم مقام شركت «بازيافت داده هاى روى قطاع» (به آدرس اينترنتى ontrack.com) كه تخصصش بيرون كشيدن فايل هاى ديجيتالى از روى هارد كامپيوتر است، مى گويد: «بدون ترديد هارد درايوها در كامپيوتر خراب مى شوند. حتى در بعضى موارد عمر آنها به بيشتر از چند ماه قد نمى دهد.»
رسيدال كه آن عكس ها برايش اهميت ويژه اى پيدا كرده بود به پرس و جو پرداخت تا آنكه به او كمپانى «درايو سيورز» (drivesavers.com) را معرفى كردند كه در بازيافت فايل ها و اطلاعات از روى هارد درايو، فلش ممورى، ديسكت و ساير رسانه هاى نورى تخصص داشت. خوشبختانه اين كمپانى از عهده بازيافت همه عكس هاى خانواده رسيدال برآمد.
اگر همه مردم عادت مى كردند مثل مسواك زدن از اطلاعات و داده هاى خود پشتيبان تهيه كنند شركت هايى مثل درايو سيورز هم به وجود نمى آمدند اما هرچه كامپيوترهاى جديدتر به بازار مى آيند گنجايش هارد درايو آنها نيز افزايش مى يابد و در نتيجه خرابى آنها هم روزافزون تر شده است. اكنون كامپيوترها به قدرى گنجايش پيدا كرده اند كه مردم علاوه بر متن، عكس و صوت به حفظ فيلم هاى سينمايى، شوهاى تلويزيونى و ساير داده هاى پرحجم و سنگين مى پردازند. اكنون سرعت ديسك گردان ها ۱۰ هزار دور در دقيقه شده است (۳۰۰ برابر ديسك گردان هاى ويديويى با سرعت LP) يعنى همه اين ديسك گردان ها با سرعت ۱۰۰ كيلومتر در ساعت به عقب و جلو مى رود. كافى است كه اين هد در اثر ضربه يا هر عامل ديگرى روى پلاتر بيفتد يا آنكه گردوغبار روى آن بنشيند ديگر داده هاى روى هارد درايو قابل خواندن نخواهد بود. به همين دليل است كه با قاطعيت و تاكيد مى گوييم انتظار نداشته بشيد كه كمپانى هاى بازيافت اطلاعات بتوانند همه هارد درايوها را تعمير كرده و اطلاعات شما را سالم و صحيح به شما برگردانند.
«اسكات گايدانو» يكى از بنيانگذاران كمپانى درايوسيورز مى گويد: اطلاعات همه هارد درايوها قابل بازگشت نيستند. اما به هر حال آمارهاى برگرداندن اطلاعات از دست رفته رو به بهبود است. هشت سال پيش فقط ۵۰ درصد موارد قابل بازگشت بود. اما امروزه ۹۰ درصد داده ها را مى توان از ۸۵ درصد درايوها بازگرداند.» اما بازگرداندن اين اطلاعات از دست رفته ارزان نيست، هر چه صاحب آن عجله بيشترى داشته باشد هزينه آن بالاتر است. كمپانى درايو سيورز «كلى چسن» را به عنوان پاسخگوى مشتريان انتخاب كرده چون تحصيلات او در روانشناسى است و سابقه اش مشاوره در زمينه پيشگيرى يا جلوگيرى از خودكشى است. اين كمپانى از اين جهت وى را انتخاب كرده كه مى داند مراجعه كنندگان و مشتريان آنها معمولاً افرادى مضطرب هستند كه چيز باارزشى را از دست داده اند و ممكن است هرگز امكان به دست آوردن آن را ديگر نداشته باشند. چسن مى گويد: «اغلب اين مراجعه كنندگان عصبى، خشمگين يا مضطربند. بعضى گريه مى كنند. بعضى از آنها مى ترسند كه شغل خود را از دست بدهند.»
معمولاً كسانى به شركت هايى مثل درايو سيورز مراجعه مى كنند كه از همه تعمير كاران نزديك يا شناخته شده خود نااميد شده اند. وقتى وارد اين شركت مى شويد يك اتاق هست كه مخصوص كار هاى اجرايى است و يك اتاق را به عنوان نمايشگاه اختصاص داده اند و موفقيت هاى شگفت انگيز خود را به نمايش گذاشته اند. درميان هارد درايو هاى به نمايش درآمده آنچه توجه بيننده را جلب مى كند اطلاعات بازگردانده شده از هارد درايو هايى است كه يا آتش گرفته يا در آب نمك غوطه ور شده يا آن كه زير كاميون رفته است.
هزينه بازگرداندن اطلاعات از اينگونه حافظه ها يا هارد درايو ها بستگى به پيچيدگى كار و عجله صاحب آن دارد. در ساده ترين حالت و طولانى ترين مهلت يعنى ۷ يا ۸ روز هزينه بازيافت ۵۰۰ دلار است. اگر صاحب آن اطلاعات بى نهايت عجله داشته باشد متخصصان اين كمپانى از لحظه رسيدن كار را آغاز مى كنند و تا اطلاعات را بازنگردانند دست از كار نمى كشند و ظرف كمتر از ۲۴ ساعت اطلاعات را بيرون مى كشند در آن صورت دستمزد آنان ۸۹۰۰ دلار است. در آن صورت صاحب آن اطلاعات بايد سبك و سنگين كند كه آيا اطلاعاتش اين قدر ارزش دارند كه تا اين حد برايش هزينه صرف شود. براى كسانى كه عجله ندارند و مى توانند يك هفته صبر كنند حداكثر هزينه ۲۷۰۰ دلار تا گنجايش ۶۰۰ گيگابايت است. اگر حتى هيچ يك از فايل ها يا داده هاى از دست رفته بازگردانده نشوند ۲۰۰ دلار هزينه بايد پرداخت شود. به هر حال متخصصان اين كمپانى وقت صرف مى كنند تا اطاعات را كه ديگر از دست رفته دوباره بازگردانند اما گاهى آسيب آنقدر جدى است كه از دست آنان كارى برنمى آيد.
كمپانى درايو سيورز عكس هاى همسر رسيدال را رايگان به او بازگردانده و حتى براى كودكان وى هديه كريسمس هم خريد. اما گاهى بازگرداندن اطلاعات براى بعضى آنقدر حياتى است كه حاضرند پول هاى هنگفت بپردازند. «جان دوريس» مدير كل يك كمپانى فروشنده كالا هاى ورزشى در اوبورن نيويورك مى گويد: «من درس مهمى آموختم و بابت آن هزينه گزافى پرداختم.» در كامپيوتر همراه او اطلاعات بسيار مهم مربوط به سه سال گذشته از جمله متن ۶۰۰ قرارداد، عكس هاى خانوادگى و نامه هاى الكترونيكى تجارى بسيارى حائز اهميت او ذخيره شده بود. «دوريس» مى گويد: «واقعاً وحشت زده شده بودم، احساس كردم پاك از دست رفته ام، همه اطلاعات مهم من در آن كامپيوتر ذخيره شده بود.» او مى دانست كه بايد از مطالب يا اطلاعات مهمش چند نسخه پشتيبان داشته باشد ولى از سر سهل انگارى پشت گوش انداخته بود. حالا با پرداخت ۲۷۰۰ دلار متنبه شده و از اين به بعد مانند مارگزيده از ريسمان سياه و سفيد مى ترسد.
بزرگترين دشمن هارد درايو ها و حافظه هاى مختلف در ابزار هاى الكترونيكى گردوغبار و رطوبت است. براى همين هم وقتى وارد كمپانى هاى مخصوص بازيافت اطلاعات مى شويد با اتاق هاى بسيار تميز و پاكيزه مواجه مى شويد. معمولاً اين كمپانى ها انواعى از سخت افزار ها و نرم افزار هاى مخصوص دارند و سخت افزار هايشان حتى به چند دهه گذشته مربوط مى شود. چون بيشتر اوقات كسانى به آنان مراجعه مى كنند كه كامپيوتر هاى قديمى تر دارند و اكنون در اثر رطوبت يا گرد و غبار مختل شده و ديگر قادر نيست اطلاعات ذخيره شده را به نمايش درآورد. اين كمپانى ها ابتدا اطلاعات را روى شبكه و در سرور هاى خود ضبط مى كنند و تا يك ماه بعد از تحويل آن اطلاعات به صاحبانش روى كامپيوتر هاى خود نگه مى دارند و بعد آن را پاك مى كنند.
آنها به حريم خصوصى مردم احترام گذاشته و اطلاعات خصوصى آنان را در اختيار هيچ كس قرار نمى دهند مگر در يك مورد و آن تصاوير مستهجن سوءاستفاده از كودكان است. يعنى آنها با نيرو هاى انتظامى همكارى مى كنند و در يك مورد به هيچ وجه نه حريم خصوصى مى شناسند و نه حاضرند اطلاعات را محرمانه و سرى حفظ كنند و آن سوءاستفاده از كودكان است.
با اين همه اين سئوال پيش مى آيد كه آيا ارزشش را دارد كه فرد چند هزار دلار براى بازگرداندن اطلاعات از دست رفته اش صرف كند؟ ويليام استوركسون كه خودش از مارگزيده ها است مى گويد: «اگر قرار باشد همان اطلاعاتى را كه در كامپيوترم ذخيره كرده ام دوباره جمع آورى و ذخيره كنم بايد دو ماه يعنى هشت هفته و هفته اى ۴۰ ساعت وقت صرف كنم. ترجيح دادم ۲۳۰۰ دلار بدهم و اين همه وقت صرف نكنم ضمن آنكه اگر اطلاعات بازيافت نمى شد حداكثر ۲۰۰ دلار ضرر كرده بودم.» وقتى صحبت از تهيه نسخه پشتيبان مى شود اكثر مردم نسبت به آن بى تفاوت مى مانند و تا اطلاعات باارزشى را از دست ندهند آن را جدى نمى گيرند. حتى گايدانو كه خود به چشم ديده مردم چه مصيبت هايى مى كشند و چه پول هايى مى پردازند با وجود اين زحمت تهيه نسخه پشتيبان را به خود نمى دهد و مى گويد: «شايد هيچ كس به اندازه من داده يا اطلاعات از دست نداده باشد چون من اهل تهيه نسخه پشتيبان نيستم. شايد وقتى پشتيبان تهيه كنم كه مجبور باشم كمپانى ام را تعطيل كنم.»
