نام نویسنده: عاقله ترابی
شما مرده‌اید! این سناریوی فرضی را در نظر بگیرید و حالا با خود فکر کنید که می‌خواهید با اموال و دارایی‌هایتان چه کنید. تا اینجای کار همه‌چیز طبیعی است؛ همه ما دیر یا زود خواهیم مرد و بی‌شک بهترین کار این است که پیش از مرگمان تکلیف دارایی‌هایمان را مشخص کنیم. اما حالا ما پا را فراتر می‌گذاریم و نگاهی هم می‌اندازیم به دارایی‌های دیجیتالمان. با پیشرفت روزافزون تکنولوژی حالا دیگر اغلب ما کمابیش در دنیای مجازی فعالیت داریم. اکانت فیس‌بوک داریم، ویدئو در یوتیوب آپلود کرده‌ایم یا وبلاگی ساخته و در آن مشغول انتشار مطالب هستیم. همه فعالیت‌های ما در فضای مجازی، از شبکه‌های اجتماعی گرفته تا وبلاگ‌‌ها و وب‌سایت‌های شخصی، همه پسوردها و شناسه‌های کاربری و خلاصه همه دارایی‌های دیجیتال، در حالت عادی، پس از مرگ بلاتکلیف باقی می‌مانند.
اما برخی شرکت‌ها این حالت عادی را کنار گذاشته‌اند و با تدابیری، به کاربران خود این امکان را داده‌اند که بتوانند پیش از مرگ تلکیف حساب‌های کاربری خود را روشن کنند. البته مسائل بسیاری پیش آمد که این شرکت‌ها را واداشت که برای این مساله چاره‌ای بیندیشند. یکی از مشهورترین این موارد که سروصدای بسیاری هم کرد داستان پسر جوانی در آمریکا بود که حدود چهار سال پیش خودکشی کرده است. او که ۲۱ سال بیشتر نداشت هیچ نوشته یا اثری مربوط به علت خودکشی‌اش از خود به جا نگذاشته بود. همین امر باعث شد که پدر و مادرش برای یافتن سرنخی از چرایی خودکشی فرزندشان به سراغ اکانت‌های جی‌میل و فیس‌بوک او بروند. اما هر دوی این شرکت‌ها از دادن اطلاعات حساب فرزند به پدر و مادرش سر باز زدند و این کار را خلاف قوانین حقوق شخصی دانستند و نظرشان بر این بود که اگر او می‌خواست پدر و مادرش اطلاعی از چیزی داشته باشند حتما پیش از مرگش با آنها در میان می‌گذاشت. این امر باعث ایجاد کشمکش بین پدر و مادر و شرکت‌های گوگل و فیس‌بوک شد تا جایی که کار به شکایت و دادگاه کشید. به همین ترتیب اغلب سرویس‌دهنده‌های آنلاین اجتماعی همواره با بازماندگان این مشکل را داشتند و نمی‌دانستند به حفظ حریم خصوصی افراد پس از مرگشان پایبند بمانند یا حساب کاربری او را در اختیار دوستان یا خانواده‌اش بگذارند.به دنبال این موضوع و موارد این‌چنینی، شرکت‌ها به فکر یافتن راه‌حلی برای پیشگیری از این مشکلات افتادند. گوگل اولین شرکتی بود که این طرح را راه‌اندازی کرد و به کاربرانش این اختیار را داده که درباره سونوشت اطلاعاتشان تصمیم بگیرند و تعیین کنند که می‌خواهند پس از مرگ، اطلاعات دیجیتالی‌شان پس از یک دوره زمانی مشخص پاک شود یا امکان دسترسی به آنها به فرد یا افراد دیگری منتقل شود.
این شرکت در آوریل ۲۰۱۳ طرح «وارث اینترنتی» را برای Gmail و محتویات فضای ابری خود و بسیاری سرویس‌های دیگر فعال کرد و همچنان نیز کاربران می‌توانند با استفاده از این تنظیمات، ورثه محتویات گوگلی خود را تعیین کنند. این امکان گوگل به‌ترتیبی است که کاربران می‌توانند تعیین کنند پس از ۳، ۶، ۹ یا ۱۲ ماه فعالیت‌نکردن آنلاین اطلاعاتشان پاک شود یا اینکه دسترسی به این اطلاعات به فرد مشخصی واگذار شود. گوگل می‌گوید در موارد نادر ممکن است بتواند محتویات یک حساب گوگل یا حساب جی‌میل را به یک نماینده مجاز از کاربر فوت‌شده ارائه دهد. در حالی که هیچ تضمینی وجود ندارد که شما به حساب کاربری دسترسی داشته باشید، گوگل تضمین می‌کند که برای این نوع درخواست، همه برنامه‌های کاربردی را به دقت بررسی خواهد کرد. شما برای این کار باید لیستی از اسناد و مدارک مورد نیاز را به گوگل بفرستید. گوگل به محض بررسی مدارک، از طریق ایمیل به شما نتیجه را اطلاع می‌دهد.کاربران فیس‌بوک نیز حالا از این امکان برخوردار هستند و می‌توانند درباره سرنوشت حساب کاربری‌شان پس از مرگ تصمیم بگیرند. بر اساس امکان جدید فیس‌بوک، کاربران می‌توانند شخصی را به‌عنوان میراث‌دار حساب کاربری خود تعیین کنند که پس از مرگ، به بخشی از اطلاعات در حساب‌های کاربری‌شان دسترسی داشته باشد. یا اینکه می‌توانند اعلام کنند که پس از مرگشان حساب کاربری‌شان به‌طور کامل حذف شود. این امکان فیس‌بوک که «Legacy Contact» نام دارد به افراد جایگزین، دسترسی ایجاد تغییرات در قسمت‌هایی از اکانت کاربرانی را که مرده‌اند می‌دهد. این افراد همچنین دسترسی ایجاد پست جدید و تغییر تصویر پروفایل را دارند و حتی می‌توانند درخواست‌های دوستی جدید را قبول یا رد کنند.
این اختیارات حتی فراتر از این هم می‌رود و در صورتی‌که کاربر پیش از مرگ خود اجازه دسترسی‌های بیشتر را بدهد، فرد جایگزین می‌تواند یک نسخه کامل از آرشیو پست‌ها و تصاویر او را از فیس‌بوک دانلود کند. البته نکته حائز اهمیت اینجا است که این آرشیو شامل پیام‌های خصوصی نیست. فیس‌بوک محدودیت‌های دیگری هم برای شخص میراث‌دار در نظر گرفته است؛ مثلا او نمی‌تواند پست‌های پیشین را ویرایش یا حذف کند و همچنین نمی‌تواند اکانت را کاملا حذف و غیر فعال یا مسوولیت خود را به شخص دیگری واگذار کند. با همه این احوال فراموش نکنیم که تمام این اتفاقات در صورتی رخ خواهند داد که شما فرد مورد نظر و اختیاراتش را تعیین کرده باشید. در غیر این صورت فیس‌بوک مانند گذشته پس از اطلاع از مرگ کاربرش، اجازه اعمال هیچ‌گونه تغییری در حساب کاربری را نخواهد داد و تنظیمات مربوط به حریم خصوصی نیز به نحوی که کاربر آنها را آخرین بار تنظیم کرده، باقی خواهند ماند.برای دسترسی به این تنظیمات می‌توانید از طریق منوی Settings به بخش Security بروید و گزینه Legacy Contact را انتخاب کنید. در این بخش همه امور از تعیین ورثه تا موارد جزئی در اختیارتان است و در صورت تمایل هم می‌توانید اعلام کنید که پس از مرگ حساب کاربری‌تان کاملا حذف شود. شبکه اجتماعی توییتر نیز درباره وضعیت حساب‌های کاربری افراد پس از مرگشان کمی سختگیرتر است. این شبکه اجتماعی صرف‌نظر از رابطه شما با کاربری که مرده، به شما امکان دسترسی به حساب او را نخواهد داد، اما درخواست‌های غیرفعال کردن حساب کاربر را می‌پذیرد و برایش فرقی ندارد که شما عضو نزدیک خانواده او هستید یا یک فرد مجاز که به نمایندگی از او، این کار را انجام می‌دهید. برای این کار، توییتر از شما می‌خواهد نام کاربری شخصی را که مرده است، یک کپی از گواهی فوت او، یک کپی ازکارت شناسایی خودتان و یک اظهارنامه امضا‌شده با لیستی از اطلاعات اضافه را تهیه و برای توییتر بفرستید. توییتر پس از تایید آنها حساب را غیرفعال خواهد کرد. البته توییتر یک استثنا هم قائل شده و اعلام کرده که اگر وصیت‌نامه‌ای وجود داشته باشد یا کسی بتواند ثابت کند که فامیل درجه یک فرد فوت شده است، توییتر امکان دسترسی به حساب کاربری شخص درگذشته را می‌دهد. در غیر این صورت به‌طور کلی اگر شخصی 6ماه از حساب کاربری خود استفاده نکند، فارغ از مرده و زنده بودن، آن حساب را غیر فعال می‌کند.
و اما بهتر است برویم سراغ سرویس آنلاینی که محققان دانشگاه ام‌آی‌تی آن را خلق کرده‌اند. اترنی. می (Eterni.me) یکی از سرویس‌هایی است که کار را از تعیین ورثه و حدود اختیارات برای او فراتر برده است. بر اساس این سرویس، شما می‌توانید پس از مرگ هم با این دنیا در تماس باشید. درواقع بنا به گفته سازندگانش این سرویس شما را جاودانه می‌کند.«اترنی.می» هرآنچه را که شما در زندگی آنلاین‌تان انجام داده‌اید آنالیز می‌کند و بر اساس آن «شخصیتی مجازی» از شما می‌سازد و به این ترتیب فعالیت دیجیتالی شما جاودانه می‌شود. البته این اطلاعات را شما باید در اختیار این سرویس قرار بدهید؛ اطلاعاتی از قبیل چت‌ها، ایمیل‌ها و هرچیزی که شما اجازه دسترسی به هوش مصنوعی را می‌دهید تا شخصیت دیجیتالی‌تان را بازسازی کند. ماریوس اورساکه، مدیر این پروژه در این باره می‌گوید: «هدف ما از راه‌اندازی این سرویس این است که افراد پس از مرگشان فراموش نشوند.» اترنی.می شعار جذابی را برای این پروژه خود تعریف کرده است؛ «به‌سادگی جاودانه شوید.» به احتمال زیاد با وارد شدن به این سایت و بازدید از آن کمی دلهره به سراغتان می‌آید و به فکر فرومی‌روید که نکند من فردا دیگر در این دنیا نباشم و حساب‌های کاربری‌ام بلاتکلیف در این دنیای سرسام‌آور مجازی رها شوند. در نهایت اینکه اگر با خواندن این مطالب به فکر رفته‌اید که برای حساب‌های کاربری خود ورثه‌ای تعیین کنید یا می‌خواهید پس از مرگتان فعالیت مجازی‌تان همچنان ادامه داشته باشد بهتر است دست به کار شوید و فراموش نکنید که همه ما دیر یا زود خواهیم مرد.
منبع : روزنامه دنیای اقتصاد
