سرانجام پس از چند هفته اجرای آزمایشی و دقیقا یک سال پس از آغاز پروژه ترابردپذیری (طرح جابه جایی اپراتور با حفظ سیم‌کارت) این پروژه کار خود را به‌طور رسمی آغاز کرد و از امروز باید شاهد رقابت اپراتورها در این زمینه برای جلب مشترکان دیگر اپراتورها باشیم. پروژه ترابردپذیری (Mobile Portability Number) تقریبا در دیرترین زمان ممکن در ایران به اجرا گذاشته می‌شود. این پروژه بیش از دو دهه قبل نخستین بار در سنگاپور اجرا شد و به تدریج همه کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه برای بهبود فضای رقابتی در بازار اپراتورهای موبایل خود آن را به اجرا گذاشتند. امروزه در برخی کشورها مانند فنلاند حدود 60 درصد مشترکان حداقل یک بار به اپراتور دیگری ترابرد کرده‌اند و موضوع مهاجرت مشترکان به کاری عادی تبدیل شده است. به بیان دیگر مشترکان اپراتورها مرتبا در حال جابه جایی هستند و این به دلیل اعلام بسته‌ها و پروموشن‌های جدید و جذاب از سوی اپراتورهای مختلف است. به همین دلیل نتایج طرح ترابردپذیری که هدف آن رقابتی کردن بازار است به نفع مشترکان تمام می‌شود، چراکه یک رقابت بر سر تعرفه‌ها و بسته‌ها و پروموشن به وجود می‌آید. در مرحله بعد برنده اصلی در ترابرد اپراتور یا اپراتورهایی است که خدمات متنوع و متمایزتری ارائه کند و به نحوی بتواند مشترکان را به سمت خود جلب کند.
رابطه واعظی و مدیران اپراتورها
وزیر ارتباطات در مراسم افتتاح رسمی پروژه ترابردپذیری به دو نکته در مورد این پروژه اشاره کرد اول اینکه جنگ آینده، جنگ تعرفه‌ها است و از این پس اپراتورها روی تعرفه سرویس‌های اینترنتی رقابت خواهند کرد نکته دوم اینکه تنوع بسته‌ها در ایران بسیار پایین است، در حالی که در کشورهای دیگر تنوع بسیاری در این زمینه وجود دارد.
واعظی و همکارانش در وزارت ارتباطات که در عین تشویق به اجرای ترابرد بسیار تلاش کرده‌اند که موضوع ترابرد را از یک بازی رقابتی صرف خارج کنند و به همین دلیل حتی آماری از میزان ترابردهای انجام شده به تفکیک اپراتورها اعلام نکردند (هرچند مدیرعامل رایتل اعلام کرد که طی دوره آزمایشی بیشترین ترابرد به این اپراتور انجام شده است). وزیر ارتباطات در این جلسه تلاش کرد در عین اعلام شروع رقابت، اپراتورها را به رقابتی منصفانه و به دور از تخریب دعوت کند او خطاب به مدیران اپراتورها که در جلسه حاضر بودند گفت که حرف و عملشان در این زمینه یکی باشد هر سه مدیر اپراتورهای حاضر در طرح با خوش‌بینی از اجرای این طرح سخن گفتند. مدیرعامل همراه اول ترابردپذیری را فرصتی برای این اپراتور و مشترکان آن دانست. مدیرعامل ایرانسل با انتقاد از تاخیر راه‌اندازی این طرح از افراد داخل سالن هم خواست که به این اپراتور ترابرد کنند. مدیرعامل رایتل هم درحالی که بخش عمده صحبت‌هایش را به تقدیر از مدیران وزارت ارتباطات برای اجرای این پروژه اختصاص داده بود از اجرای آن ابراز خوش‌بینی کرد. حالا از امروز و با آغاز تبلیغات ترابردپذیری (که طی دوره آزمایشی ممنوع بود) باید منتظر طرح‌های جدید و متنوع اپراتورها در این زمینه باشیم. هر چند مدیران وزارت ارتباطات و رگولاتوری عمدتا از ایجاد موجی از رقابت منفی و تخریبی در بازار ابراز نگرانی می‌کردند.
مشکلات ترابردپذیری
به گفته رگولاتوری تاکنون 4658 درخواست سیم‌کارت دائمی و 6336 درخواست سیم‌کارت اعتباری برای ترابرد ثبت شده که در این میان 1178 (یعنی حدود یک چهارم) سیم‌کارت دائمی و 1872 سیم‌کارت اعتباری موفق به ترابرد شده‌اند. اما آنچه در این دوره آزمایشی باعث شده که بخش قابل توجهی از درخواست‌ها رد یا انجام نشوند مشکلات متعدد فنی بوده که در این پروژه وجود داشته است. برخی از این دلایل به گفته رگولاتوری عدم ارتباط صحیح اپراتورها با سیستم هویت و قطع سیم‌کارت مشترک بوده و بخش دیگری نیز به عدم تحویل به موقع سیم‌کارت جدید به مشترک مرتبط می‌شده است. همچنین در برخی موارد رد درخواست از سوی اپراتور فرستنده به دلایل غیر قابل قبول و برداشت‌های متفاوت بوده است.
رگولاتوری همچنین عدم امکان لغو فرآیند ترابرد از سوی مشترک و تبلیغات پیش از ترابرد و عدم اطلاع‌رسانی دقیق به مشترک را نیز از جمله مشکلات ترابردپذیری در دوره آزمایشی اعلام کرده است. اما به جز اینها مشکلات دیگری نیز در این دوره وجود داشته که مشترکان هر سه اپراتور را درگیر کرده است. از جمله آنها گذاشتن پیغام خروج از اپراتور روی تمام سیم‌کارت‌های ترابرد شده است به این معنی که اگر کسی با سیم‌کارت ترابردشده تماس بگیرد هر بار به او هشدار داده می‌شود که تعرفه مکالمه او با نرخ دیگری انجام می‌گیرد. به نظر می‌رسد این پیغام طی روزهای پیش رو با گزارش‌های بیشتری از سوی مشترکان روبه رو شود، چراکه هربار تماس دیگران را با تاخیر قابل توجه مواجه می‌کند. همچنین ادامه پیداکردن پیامک‌های تبلیغاتی از اپراتور قبلی هم جز موارد گزارش شده است. به جز اینها با توجه به اینکه ترابردپذیری تنها دو بار در سال امکان امکان‌پذیر است، بنابراین مشترکان فرصت کاملی برای تست همه اپراتورها ندارند (حداقل امکان سه ترابرد در سال برای آزمایش اپراتورهای دیگر و احتمالا بازگشت به اپراتور مبدا ضروری به نظر می‌رسد) به این ترتیب این موضوع امکان ریسک ترابرد و ایجاد دردسر برای مشترک را بالا می‌برد. نکته اصلی که در اجرای طرح ترابرد وجود دارد این است که برای نخستین بار مرکز ترابرد زیر نظر رگولاتوری تجهیز و راه‌اندازی شده و به نوعی سازمان تنظیم مقررات به‌طور عملیاتی وارد کار اجرایی در این پروژه شده است و این در حالی است که تاکنون این سازمان که در زمینه مقررات‌گذاری و حفاظت از بازار فعالیت می‌کند، تجربه مشابه فنی به این شکل نداشته است؛ هر چند مدیران رگولاتوری در این جلسه با نمایش تعدادی کلیپ به حاضران این اطمینان را دادند که این پروژه را با کمترین مشکلات و در مدت زمان بسیار کمی اجرا کرده‌اند.
ترابرد کردن یا نکردن
در حالی که پیش از این تصور می‌شد طرح ترابردپذیری روی سیم‌کارت‌های دائمی بیشترین تاثیر را دارد؛ اما آمارهای دوره آزمایشی این طرح نشان می‌دهد که تعداد درخواست‌های ترابرد از سمت سیم‌کارت‌های اعتباری بیشتر است. هر چند آمارهای دوره آزمایشی احتمالا مبنای مناسبی برای پیش‌بینی آینده ترابرد نیستند؛ اما این پرسش به وجود می‌آید که دلایل ترابرد چیست. هر سه اپراتور موبایل در ایران تقریبا خدماتی یکسان (قطعا از نظر کیفیت و وسعت خدمات در یک رده قرار نمی‌گیرند) ارائه می‌دهند. بنابراین آنچه با اجرای طرح ترابرد می‌تواند برای مشترکان جذابیت ایجاد کند ارائه طرح‌های جدید و تخفیف‌ها و امکاناتی است که تاکنون از سوی اپراتورها ارائه نشده است. به بیان دیگر سطح خدمات یکسان اپراتورها آنها را مجبور خواهد کرد به سمت پیشنهادهای مطلوبی به مشترکان اپراتورهای دیگر پیش بروند. نکته دیگر اینکه اپراتورهای فعلی نیز تمام تلاش خود را برای ایجاد رابطه مطلوب‌تر و بهتر با مشترکان فعلی به کار خواهند بست. به این ترتیب ترابرد موضوعی نخواهد بود که با یک بار ترابرد و مهاجرت به پایان برسد و به تدریج می‌تواند تغییرات شگرفی را در بازار موبایل ایران ایجاد کند.
این اتفاقی است که هم اکنون در بازارهایی چون استرالیا رخ داده و مشترکان به دلیل خدمات یکسان اپراتورها تنها به پیشنهادهای جدید و بسته‌های تازه اپراتورها توجه نشان می‌دهند و مرتبا در حال جابه‌جا شدن هستند. البته ترابردپذیری در برخی کشورها نیز تجربه ناموفق داشته است از جمله در نیجریه که حتی آمار بالای ترابردپذیری در این کشور ناشی از عدم رضایت مشترکان از اپراتورها تعبیر شده است. حتی کمیسیون ارتباطات نیجریه اخیرا اعلام کرده که طرح ترابردپذیری باعث ایجاد بهبود کیفیت اپراتورها در این کشورنشده است.
در مورد بازار ایران وضعیت اپراتورها به نحوی متفاوت است که به سختی می‌توان وضعیت آینده این طرح و تاثیر آن روی فضای ارتباطی کشور را تخمین زد. به هر حال هم اکنون طرح ترابردپذیری در حالی در کشور اجرایی می‌شود که دیگر سیم‌کارت‌های هر سه اپراتور به قیمت ناچیز در دسترس همگان قرار دارد و حتی موبایل‌های دوسیم‌کارته نیز به شکل وسیعی در بازار وجود دارند. به این ترتیب عملا امکان استفاده از سرویس‌های اپراتورهای مختلف فراهم شده است. همچنین هر سه اپراتور نیز از آزادی عمل قابل توجهی در ارائه سرویس‌های جدید خود برخوردار شدند. بنابراین، این فرصت را داشته‌اند که حتی جدا از طرح ترابردپذیری سرویس‌های متنوعی را پیش از این هم عرضه کنند. در مجموع می‌توان گفت اینکه انتظار داشته باشیم در کوتاه مدت تغییرات شگرفی در بازار موبایل ایران بر اثر ترابردپذیری ایجاد شود، خوش‌بینی زیادی می‌خواهد؛ اما قطعا به تدریج و در صورت تغییر اپراتورها در مدل‌های تجاری فعلی خود و نگاه به مشتری‌مداری و ارائه سرویس‌های کیفی‌تر و بسته‌های متنوع‌تر می‌توان اتفاقات بزرگی را در این زمینه دید.
منبع : دنیای اقتصاد
