نام نویسنده: عليرضا شيرازی
آی تی ایران – در سالهاى گذشته و زمانى که بحث فيلتر کردن اينترنت از طرف دولت مطرح شد دلايلى مبتنى بر وجود سايتها و تصاوير غير اخلاقى در وب و لزوم کنترل دسترسى جوانان به اينترنت مطرح بود و در پاسخ به نگرانيها و پيامدهاى احتمالى برخى از مسئولين به صراحت به عدم فيلترينگ سايتهاى سياسى و خبرى اشاره داشتند.
اما دور از انتظار نبود و البته چه زود اثبات شد که مهمترين و نخستين قربانيان سايتهاى سياسى بودند و اين نه فقط شامل سايتهاى اصلى گروهکها و سازمانهاى مخالف نظام بلکه سايتهاى خبرى پربيينده نيز شامل شد.
حلقه محاصره هر روز تنگ تر ميشود ابتدا سايتهاى حاوى تصاوير و مطالب غير اخلاقى ، بعد سايتهاى سياسى و خبرى و در نهايت سايتهاى دوست يابى و حتى سايتهاى شبکه هاى اجتماعى نيز به فهرست سايتهاى مضر اضافه شده اند.
اگر در ابتدا اين مسئوليت بر عهده تامين کنندگان نقاط تماس و ICP بود بعدها ISP ها نيز مسئول اجراى فيلترينگ شدند و البته در اين ميان نبرد سختى نيز با سايتهاى ضد فيلتر آغاز شد بطوريکه گاهى از زمان معرفى يک ضد فيلتر تا زمان فيلتر شدن آن کمتر از دو روز سپرى مى شود.اين اواخر نيز با شکست فيلترينگ ايرانى از پراکسيها محدوديتها شکل جدى ترى پيدا کرده و حتى بسيارى از پورتها و IP ها بسته شده اند و چندين شرکت نيز به فکر خريد سيستمهاى فيلترينگ قوى تر براى مبارزه با تمامى روشهاى عبور از فيلتر افتاده اند.من براستى نمى توانم اين حرص و رقابت شرکتهاى سرويس دهنده اينترنت را براى
محدود کردن کاربران خود درک کنم .
بسيارى از سرويس دهندگان خصوصى حتى پا را از محدوده فيلترينگ شبکه اينترنت دولتى
نيز فراتر گذاشته اند و روشهاى بيشترى را براى ايجاد محدوديها اعمال ميکنند.
يکى از نگرانيهاى اهل فن در همان ابتداى کار نحوه تصميم گيرى و سياست گذارى در مورد فيلترينگ بود که به نظر ميرسيد
حداقل اين نگرانى با در نظر گرفتن کميته خاصى براى تصميم گيرى برطرف شود اما زمان نشان داد که اين راه حل نيز خالى از اشکال نيست. در بسيارى از موارد تشخيص و فيلتر کردن سايتها بر عهده خود ICP و يا ISP ميباشد. در عين حال مواردى مثل فيلتر کردن سايت اورکات ثابت کرد که تصميم گيرندگان مى تواند از بخشهاى مختلفى از حکومت باشند و حتى در عين
مخالف کميته خاص باز هم فيلتر کردن سايتها ادامه داشت.
با جدى شدن فيلترينگ هر روز بر جنبه هاى آزار دهنده آن افزوده ميشود از طرفى سرعت دسترسى به وب با وجود کنترلهاى چندگانه کندتر شده است و از طرفى بى قاعدگى در تصميم گيرى و فيلترينگ دسترسى کاربران را حتى به بخشهاى خوب وب نيز سخت ميکند.تنها کافيست از چند ISP کارت اينترنت تهيه کنيد و وضعيت فيلترينگ را در آنها بررسى کند. با توجه به ISP و بخصوص با توجه به ICP شاهد شکل منحصر به فردى از فيلترينگ خواهيد بود.گويى هر شرکت ساز خود را مى نوازد.در بسيارى از شبکه ها دسترسى به سايتهايى چون برخى سايتهاى آمارى، تبليغاتى و گاهى حتى برخى موتورهاى جستجوى ممنوع است.در بسيارى از شبکه ها فيلترينگ بر کلمات جستجو شده در موتورهاى جستجو نيز اعمال ميشود و اين درحالى در برخى از شبکه هاى دولتى اينچنين نيست.در اين ميان دسترسى سايتهاى مهمى نيز به خاطر اين شيوه فيلترينگ مسدود شده اند براى مثال سايت Overture.com و يا بخشى از آن مانند Content.Overture.com در بسيارى از شبکه هاى پايتخت مسدود است جالب آنکه اين شبکه ها عموما توجهى به نوع مشکلات پيش آمده ندارند و تجربه شخصى من در چندين مورد نشان داده است که تنها با پيگيرى ممتد تلفنى و چند روزه ميتوان مشکل عدم دسترسى به سايتى را که اشتباه فيلتر شده را برطرف کرد و ميتوانيد حدس بزنيد که اينکار ر مورد صدها سايت و در چندين شبکه چقدر سخت خواهد بود.
در اين ميان شرکتهاى سرويس دهنده حتى به سايتهاى شناسنامه دار ايرانى نيز رحم نميکنند و عمدا يا سهوا آنها را فيلتر ميکنند و اگر مدير سايت متوجه شود که بايد با پيگرى تلفنى مشکل را برطرف کند و گرنه ممکن است تا ابد از کاربران آن شرکت خاص محروم بماند و باز تجربه شخصى نگارنده در تماس با مديران شبکه اى که دسترسى به سايتى ايرانى را به
اشتباه مسدود کرده اند دريافت پاسخهايى چون از بالا دستور داده اند ميباشد و وقتى ثابت ميکنيد که اصولا سايت مذکور شامل بى مهرى مسئولان نيست و پس چند روز تماس و پيگيرى در آخر با گذشتن منتى فراوان مشکل را حل ميکنند. گويى در حق ما لطف کرده اند.
فيلترينگ اينترنت هر روز شديد تر و دسترسى آزاد به وب سخت تر مى شود.از همه آزار دهنده تر اين بى قاعدگى و آشفتگى حاکم بر آن است.به عنوان سرمايه گذار يا يک متخصص اگر تاسيس يک سايت خبرى، شبکه اجتماعى يا حتى سرويس وبلاگ را در نظر داشته باشيد بايد اينرا بپذيريد که ممکن است سايت شما به دائقه چند مدير شبکه خصوصى خوش نيايد و از کاربران آنها محروم شويد و بايد بدانيد که هيچ کس پاسخگو نيست . اگر براى سايت خود ميليونها تومان نيز خرج کنيد و اگر حتى يک روز مشکل در دسترسى کاربران به سايت شما هزاران تومان ضرر به همراه داشته باشد ايد بدانيد که هيچ کس پاسخگوى ضرر و سرمايه از دست داده شما نيست.بسيارى از ما خوب مى دانيم که حتى يک هفته عدم دسترسى به يک سايت آنهم از طرف يک ICP بزرگ تا چه ميزان ميتواند از کاربران يک سايت و براى بلند مدت بکاهد اما ايکاش آن مسئولينى که دم از سرمايه گذارى در IT مى زنند نيز آنرا درک کنند. خواسته بزرگى نيست که بخواهيم اين فيلترينگ چه منصفانه و چه غير منصفانه از مرکزى مسئوليت پذير و صد البته بصورت متمرکز اعمال شود و ياز خواسته اى دور از عدالت نيست که بخواهيم شرکتها، سرويس دهندگان و مسئولين درباره ضررهاى فيلترينگ هاى اشتباهى و سهوى سايتها پاسخگو باشند.فهرستهاى محرمانه ، سپردن مسئوليت فيلتر به ICP و ISP و جاهايى که اصولا در بعد فنى ميتوانند مسئوليت پذير باشند و نه در بعد تشخيص سالم بودن يا مضر بودن سايتها و عدم پاسخگويى و گزارشات روشن قطعا از نقضهاى سياستهاى نظام در مورد اينترنت است و قطعا روشن شدن مشکلات و سعى در برطرف کردن آنها کمک بزرگى به جريان آزاد اطلاعات و سرمايه گذارى در وب فارسى است.
