بحث درباره ارزشگذاری استارت‌آپ‌های ایرانی مدتهاست در فضای اینترنت در جریان است سالها قبل اعلام ارزش 150 میلیون دلاری دیجی‌کالا در نشریه اکونومیست موجی از انتقادها را به وجود آورد. طی سال‌های اخیر اما ارزشهایی به مراتب فراتر از آن درباره استارت‌آپ‌های ایرانی به میان آمده و رقابتی برای بالا بردن ارزش به راه افتاده است. از صحبت و سخنرانی گرفته تا خبر تبلیغاتی و تحلیل‌های تلگرامی و برگزاری جلسه مطبوعاتی برندهای استارت‌آپی ایران را به رقابت برای اعلام ارزش بالاتر و رسیدن به 1 میلیارد مورد استفاده قرار است.
بحث درباره اسنپ اما آنجا جالب می‌شود که آخرین باری که این شرکت خبر از سرمایه‌گذاری در این شرکت داد مهرماه 95 بود در آن زمان مدیر عامل شرکت در گفت و گویی با تک کرانچ اعلام کرد که چندین شرکت وابسته به راکت اینترنت در ایران 20 میلیون یورو سرمایه‌گذاری جذب کرده‌اند. در آن زمان هیچ گاه اعلام نشد که ارزش این شرکت چقدر است اطلاعاتی که معمولا در هنگام سرمایه‌گذاری جدید توسط شرکتها به طور شفاف اعلام می‌شود اما شرکت MTN در پاسخ به آی تی ایران اعلام کرد که 50 درصد از مالکیت گروه اینترنت ایرانیان (IIG) را برعهده دارد . مالک اصلی بعدی شرکت راکت اینترنت آلمان است هرچند بعدا ایرانسل هم اعلام کرد که مالک بخشی از سهام اسنپ و دیگر شرکتهای مربوط به IIG شده است.
بحث درباره ارزش جدید شرکت اسنپ از پرزنتیشن یکی از مدیران اسنپ در جلسه مطبوعاتی ایرانسل در برابر وزیر ارتباطات شروع شد. این مدیر اسنپ اعلام کرد که شرکتش حالا نخستین یونیکورن ایرانی است و بین 1.4 تا 1.7 میلیارد دلار ارزش دارد و هفتمین شرکت حمل و نقل جهان است! این اعلام ارزش در جلسه مطبوعاتی با استقبال وزیر ارتباطات روبه رو شد. جهرمی طی چند ماه اخیر همواره بر ایجاد چند یونیکورن ( استارت‌آپ با ارزش بالای یک میلیارد دلار ) در کشور تاکید کرده بود بلافاصله از این ارزشگذاری ابراز خشنودی کرد و در سخنرانی همان جلسه گفت : «از اینکه یونیکورن شدید از شما بیشتر خوشحالم. »
ستاری دیگر مدیر دولتی نیز حتی پا را از این فراتر گذاشت و در مقایسه‌ای با عملکرد اوبر در نیویورک گفت : « اوبر در نیویورک 200 هزارسفر روزانه دارد استارت آپ‌های ایرانی 850 هزار سفر. »
جدا از تعارفات و تشویق‌های دولتی اما طی روزهای اخیرا افراد مختلفی نسبت به مدل ارزشگذاری اسنپ ایراد وارد کرده‌اند. از جمله آن‌ها حسام آرمندهی موسس کافه بازار بود که در توییتر نوشت : « یونیکورن شدن در جلسه مطبوعاتی و با ضرب و تقسیم ناقص روش رایج دنیا نیست. من سالها پیش دروغ‌های بزرگی را از مدیرعامل راکت اینترنت ( سرمایه‌گذار آلمانی اول اسنپ ) شنیدم و امیدوارم آخرین آن دیروز باشد.»
اما یکی از انتقادهای اصلی به اسنپ مدل ارزشگذاری این شرکت است. میثاق محمدی زاده در مطلبی که در یک پزشک نوشت با این عنوان: «چرا هیچ‌کس باور نکرد اسنپ اولین استارتاپ یونیکورن ایران است؟» او در این مطلب نوشت: « مدیرعامل اسنپ معیار ارزشگذاری این شرکت را مقایسه تعداد سفرهای این شرکت با همتایان خود در منطقه اعلام کرده است. در حقیقت، ارزشگذاری اسنپ براساس ارزش شرکتهای با الگوی اسنپ در جهان صورت گرفته است.مثلا چون شرکت «کریم» در امارات روزی ۸۰۰ هزار سفر دارد و ارزش آن حدود ۱ میلیارد دلار است و شرکت «Ola» در هند با ۱.۸ میلیون سفر روزانه، ارزشی ۴ میلیارد دلاری دارد؛ پس با یک محاسبه ساده اسنپ هم باید ارزشی ۱.۷ میلیارد دلاری داشته باشد.»
محمدرضا فرحی در مطلبی در کانال تلگرامی‌اش چرخ و در چند توییت به تفصیل توضیح داد که چرا ارزشگذاری اسنپ واقعی نیست او ارزش فعلی اسنپ را بین 350 تا حداکثر 750 میلیون دلار برآورد کرد و نوشت: « سنگ بنای اصلی اکوسیستم استارتاپی در دنیا بر این منطق گذاشته شده است. خروج که معمولا به یکی از طرق عرضه سهام استارتاپ در بورس، ادغام و فروش آن به یک شرکت بزرگتر و یا فروش از محل سود تجمیعی اتفاق میافتد در ایران فعلا منحصر به سهامی عام شدن استارتاپ است. این در حالی است که عرضه سهام استارتاپ‌ها در بورس تا به حال سابقه نداشته‌است. حتی استارتاپ‌های با سابقه‌ای مثل دیجی‌کالا که زمان عرضه عمومی آن ها فرا رسیده‌است، پشت در سازمان بورس مانده‌اند.»
نحوه ارزشگذاری از روی تعداد سفر باعث شد بعضی مثال‌هایی را به طعنه و طنز برای اشتباه بودن این مدل بزنند. سامان فائق در بلاگ خودش نوشت « اگر با معیار تعداد سفر ارزش فعلی اسنپ را قبول کنیم پس باید این موارد را نیز بپذیریم: سرعت نهایی پراید نصف سرعت نهایی بوگاتی است پس نصف بوگاتی می ارزد یا پسر خاله من ۵۰۰ تا روپایی میزند پس ارزش خرید او به عنوان بازیکن فوتبال ۲ برابر رونالدو است که فقط ۲۵۰ روپایی میزند.»
ناصرغانم زاده مدیرشرکت سرمایه‌گذاری اپاتان نیز بدون اشاره به نام اسنپ به طعنه در مورد تعیین ارزش یک فلافلی آنلاین نوشت:« تصمیم گرفتم یک فلافلی بزنم و ارزش آن را 3.5 میلیارد دلار اعلام می‌کنم!»
در همین حال حسین هزارجریبی از مدیران اسنپ هم در توییتر خودش نوشته «ارزش بین 1.4 تا 1.7 میلیارد دلار تا دو روز پیش بوده و با اتفاقات جدید خیلی چیزها تغییر میکنه.»
مرتبط:
– بحثی درباره ارزشگذاری استارت‌آپ‌ها
منبع : آی تی ایران
