نام نویسنده: شهرام شريف
آی تی ایران – در ميهمانى افطارى که نصرالله جهانگرد چند هفته قبل برگزار کرد به ميهمانان يکسرى مجله و کتاب و سى دى اهدا شد که يکى از آن کتاب ها “چالش هاى حقوقى اخلاقى واجتماعى فضاى رايانه اى” است که در حقيقت خلاصه اى از ترجمه مقالات ارايه شده در يک سمينار ترتيب داده شده توسط يونسکو با عنوان infothics است که در سال هاى 1997 و 1998 درباره چالش هاى ضاى ديجيتال برگزار شد.فضاى مقالات مربوط به حداقل شش هفت سال قبل و نسبتا موضوعات مطرح شده اى در جامعه اطلاعاتى امروز است اما چالش هاى مطرح شده در آن مقالات امروزه بسيار پررنگ تر و ملموس تر به چشم مى آيند.
در نتيجه گيرى يکى از مقالات آمده است:”دنياى اطلاعات و اطلاع رسانى رقمى به آهستگى به سمت و سوى تمرکز عمده پايگاه هاى قدرت تغيير مسير داده است …” و يا ” بعد مهم ديگر از دست رفتن اطلاعات ارزشمند به ويژه در حوزه هاى فنى ، علمى و فرهنگى است که سودآور تلقى نمى شوند…”
جهانگرد در آن شب قبل از افطار روى پرده بزرگى تمام کارهايى که طى سه سال گذشته در قالب طرح تکفا شده بود را براى ميهمانان که همه به نوعى به اين طرح متصل بودند تشريح کرد اما به اعتراف خودش کمترين کار در تکفا در مورد چالش هاى فرهنگى و حقوقى فضاى ديجيتالى صورت گرفته است. دليل آن هم مشخص است تکفا خود ماموريت يک سازمان ديگر را در توسعه آى تى در کشور بازى کرده است.
چند سال قبل از رييس سازمان ترافيک تهران مى پرسيدم چرا تاکسى هاى ما به جاى يک نفر چهارنفر سفر مى کنند جواب داد چون تاکسى ها دارند کار اتوبوس را انجام مى دهند و آژانس ها دارند کار تاکسى ها را انجام مى دهند و اتوبوس کار مترو را انجام مى دهد و مترو … تکفا مثل يک تاکسى وظيفه حمل يک عده مسافر را از جايى به جاى ديگرب عهده داشته و خود ماموريت يک مترو را برعهده گرفته بود بنابراين ديگر نمى توانسته در مورد کيفيت نشستن مسافران هم چندان دخالت کند. مشکل اين طرح دادن پول بى حساب و کتاب به شرکت ها و پروژه ها نيست تکفا توانسته واقعا تحولى را در برخى از بخش هاى دولتى ايجاد کند مثلا به زودى هر کار گمرکى که داشته باشيد از طريق اينترنت قابل انجام است و …اما نقطه ضعف تکفا در نداشتن برنامه جامع فناورى اطلاعات و ارتباطات براى پياده سازى ابزارهاى کامپيوترى و ديجيتالى درهمه سطوح کشور است که به نظرم جهانگرد به خوبى آن را مى داند براى همين شوراى عالى اطلاع رسانى ديگر نمى تواند براى اجراى ماموري جديد مناسب باشد و احتمالا به زودى کارها به جاى ديگرى شيف مى شود.
تعيين برنامه جامع فناورى اطلاعات تا زمانى که جهانگرد در وزارت پست سابق بود در دستور کار اين وزارتخانه قرار داشت حتى اندک زمانى بعد از حضور او در شوراى عالى اطلاع رسانى هم وزير آى سى تى هم به صرافت انجام آن افتاد اما ديگر بعد از آن خبرى نشد. تکفا به هيچ صورتى نمى توانست جاى يک برنامه جامع فناورى اطلاعات را در کشور پر کند چراکه اولا ناظر به اجراى پروژه هايى در بدنه دولت بود و دوما حتى براى آن پروژه ها نيز برنامه ها را از خود سازمان ها ونهادها مى گرفت. تکفا يک منبع مالى بود که مى گفت ايده را بياور و پول را ببر.
نميدانم شايد براى سيستمى مثل ايران که معمولا هيچ کار با حساب و کتابى در آن به راحتى انجام نمى گيرد اساسا بايد فکر ساختن از پايين به بالا بود تا طرح ريزى از بالا براى پايين اما تکفا حداقل دررونق بخشيدن به حرکت به سمت فضاى ديجيتالى موفق بوده و حالا به جايى رسيده که ديگر خارج از قدرت آن است.قطعا در چنين سيستمى مشکلات مالى وجود داشته وکسانى هم از آن به خوبى منتفع شده اند اما الان فکر مى کنم حتى پياده سازى طرح جامع هم يک زيرساخت مى خواهد. به يکى از آى اس پى هايى که چند ماه قبل پلمپ شده بود گفته بودند مجرمى گفته بود جرمم چيه گفته بودند : تو ICP از پهناى باند گرفتى و اين غيرقانونى بود! طرف مى گفت آخه من در چنين سيستمى که هنوز مفاهيم اوليه را نمى دانند برم از چى دفاع کنم؟ جهانگرد و تکفا غير سياسى ترين افراد و برنامه هايى هستند که تا به حال ديده ايم اما تاثيرات توسعه آى تى در کشور حتى حوزه سياست را هم در مى نوردد.يک زمانى بحث درباره وجود يا حذف اينترنت بود. حالا کسى از حذف صحبت نمى کند و نمى تواند هم بکند.اين دستاورد کمى نيست.
از اخلاق در فضاى ديجيتال شروع کردم به کجا رسيدم.درسته، من هم براى اين يادداشت طرح جامعى نداشتم!
