«حریم خصوصی» اصطلاحی است که در دوران مدرن بیشتر به گوشمان می‌خورد. اما وقتی از حریم خصوصی صحبت می‌کنیم دقیقا از چه حرف می‌زنیم؟ تعریف‌ها و گزاره‌های مختلفی برای حریم خصوصی وجود دارد؛ مرزها و محتوای آنچه خصوصی شناخته می‌شود در میان فرهنگ‌ها و اشخاص متفاوت بوده، ولی درونمایه اصلی آنها مشترک است.
تعریفی که غالبا در مورد آن اجماع وجود دارد این است: حریم خصوصی یعنی یک فرد یا گروه بتواند خود یا اطلاعات مربوط به خود را مجزا کند و در نتیجه بتواند خود یا اطلاعاتش را با انتخاب خویش در برابر دیگران آشکار کند. حریم خصوصی در دنیای دیجیتال امروز نقشی حیاتی دارد. شبکه‌های اجتماعی در کنار وب، پایگاه داده وسیعی را در اختیار سازندگان و گردانندگان آنها گذاشته و بحران‌هایی نظیر کمبریج آنالیتیکا که ماه گذشته دامن‌گیر فیسبوک شد از جمله اتفاق‌هایی است که اهمیت این موضوع را ملموس می‌کند.اما موضوع حریم خصوصی چرا این‌قدر مهم است؟!
چند ماه پیش یکی از کارکنان ارشد سابق شرکت کمبریج آنالیتیکا در مصاحبه‌ای فاش کرد که چگونه این شرکت اطلاعات مربوط به میلیون‌ها کاربر فیسبوک را برای استفاده در کارزار انتخاباتی دونالد ترامپ جمع کرده بود. با وجود آن که فیسبوک متوجه این داده‌کاوی عظیم و گردآوری کم‌سابقه اطلاعات کاربران شده بود، مدت‌ها اقدامی برای اطلاع‌رسانی به کاربران، محدودیت دسترسی کمبریج آنالیتیکا به داده‌ها و اطمینان از نابودی داده‌ها از طرف آن شرکت نکرد.
همین موضوع باعث شد تا موسس و مدیرعامل فیسبوک، مارک زاکربرگ، به کنگره ایالات متحده احضار شود و طی یک جلسه طولانی در برابر خبرنگاران به سوالات نمایندگان پاسخ دهد.
مثال فیسبوک نمونه‌ای از نقض حریم خصوصی است که باعث افت قیمت سهام این شرکت و بی‌اعتمادی گسترده کاربران در سراسر جهان به این رسانه اجتماعی و در نهایت منجر به تعجیل در اجرای قوانین جدیدی برای حریم خصوصی در اروپا موسوم به جی‌دی‌پی‌آر (GDPR) شد.
حریم خصوصی در مرز فراموشی
تعریف حریم خصوصی در دنیای واقعی با چیزی که در دنیای مجازی سراغ داریم متفاوت است. هر یک از ما به محض عضویت در یکی از شبکه‌های اجتماعی، اجازه دسترسی‌هایی به حریم شخصی‌مان را در اختیار سرویس‌دهنده قرار می‌دهیم. از اطلاعاتی همچون سن، تحصیلات و غیره که توسط کاربر داده می‌شود گرفته تا نوع دیگری از داده‌ها که با اشتراک گذاشتن هر پست، زدن لایک، نوشتن کامنت و تحلیل نوع رفتارمان در اینترنت و وبگاه‌ها و محتوایی که بیشتر برای آن وقت می‌گذاریم در سرورهای آن شبکه اجتماعی انباشته می‌شود. کاربر می‌تواند در مورد اطلاعاتی که به اشتراک می‌گذارد کنترل داشته باشد، اما در روند رصد و ثبت رفتار و عاداتش در دنیای مجازی کنترلی ندارد یا اگر هم باشد سطحی است. این مورد یکی از چالش‌های مهم حریم خصوصی در دنیای امروز است و این پرسش را یادآور می‌شود که آیا اصلا داشتن حریم خصوصی این روزها معنی دارد یا خیر؟!
داده‌پژوهان با استفاده از اطلاعات میلیون‌ها کاربر، می‌توانند آنها را بسته به ویژگی‌هایی طبقه‌بندی کنند و در میان‌شان الگوهای رفتاری را بیابند که جامعه آماری، یا شبکه ارتباطات کاربران را به گروه‌های مختلف تقسیم می‌کند. بر همین اساس است که برخی شبکه‌های اجتماعی ادعا می‌کنند بر اساس رفتار کاربر وی را بهتر از همسر یا اعضای خانواده‌اش می‌شناسند! به کمک همین داده‌های جمع‌آوری شده است که شرکت‌هایی نظیر فیسبوک در کارزار انتخاباتی از آن بهره جستند؛ با همین داده‌ها شرکت‌ها محصولات‌شان را هدفمند تبلیغ می‌کنند و پیش از ارائه آگهی بخوبی سلایق مشتری را می‌شناسند و می‌دانند وی به‌دنبال چیست.
تلاش اروپا برای ارتقای حریم خصوصی
مجموعه قوانین جی‌دی‌پی‌آر (GDPR) در آوریل 2016 تصویب شد و اتحادیه اروپا دو سال به شرکت‌های فناوری مهلت داد تا قوانین خود را براساس آن تطبیق دهند. جی‌دی‌پی‌آر مجموعه قوانینی است که توسط اتحادیه اروپا وضع شده و سرواژه عبارت The General Data Protection Regulation به معنی مقررات حفظ اطلاعات عمومی است.
هدف از تصویب این قانون این است که کاربران نسبت به اطلاعات شخصی‌شان که توسط شرکت‌های فناوری جمع می‌شود کنترل بیشتری داشته باشند. الزام اجرای این قوانین نه‌تنها شرکت‌های درون اتحادیه اروپا، بلکه شرکت‌های خارجی را هم شامل می‌شود. این قوانین شرکت‌ها را ملزم می‌کند تا به‌صورت صریح در مورد قوانین حریم خصوصی‌شان صحبت کنند و از جمله‌های کلی یا مبهم استفاده نکنند. رضایت کاربر نیز در این میان نقش کلیدی دارد. قوانین حریم خصوصی باید به‌گونه‌ای باشد که کاربر بتواند به‌آسانی آنها را مطالعه کرده و متوجه شود و قبول یا رد کند. این مجموعه قوانین به قانونگذار اختیارات بیشتری می‌دهد و در صورت نقض آن، شرکت نقض‌کننده تا 4درصد درآمد سالانه خود یا 20 میلیون یورو جریمه می‌شود که برای شرکت‌های بزرگ‌تر و با درآمد بیشتر این درصد رقم هنگفتی خواهد بود.
اجرای این قوانین پس از ماجرای فیسبوک به تعجیل افتاد و از جمعه چهارم خرداد 1397 رسما آغاز شد. پایگاه اینترنتی فوربز از این قانون با عنوان بزرگ‌ترین تغییر در ساختار حقوقی حریم خصوصی در 20 سال گذشته یاد می‌کند. تبلیغات اینترنتی یکی از حوزه‌هایی است که مستقیما با این قانون تحت تاثیر قرار می‌گیرد. با این حال فوربز می‌نویسد شرکت‌های تبلیغات اینترنتی روش‌های جایگزین جدیدی برای ردیابی کاربر ابداع کرده‌اند که در واقع می‌تواند جی‌دی‌پی‌آر را دور بزند.
مرتبط :
– GDPR چیست و چگونه از حرم کاربران حفاظت می‌کند؟
