برای اولین بار، دولت زمان مشخصی برای رفع فیلترینگ اعلام کرد و وعده داد که تا پایان سال جاری، دسترسی به برخی پلتفرمها آزاد خواهد شد. اما این وعده طولی نکشید که به همان مسیر گذشته بازگشت؛ چرا که شرط قدیمی ایجاد نمایندگی پلتفرمهای خارجی در ایران بار دیگر مطرح شد. شرطی که با توجه به تحریمهای موجود و عدم امکان اجرای آن، از نگاه بسیاری تنها بهانهای برای ادامه محدودیتها محسوب میشود.
چند روز پیش، سیدمهدی طباطبایی، معاون اطلاعرسانی دفتر رئیسجمهور، در اظهارنظری جدید اعلام کرد که تا پایان سال جاری فیلترینگ بسیاری از پلتفرمها رفع خواهد شد. اماخیلی زود و شب گذشته محسن حاجیمیرزایی، رئیس دفتر رئیسجمهور، در یک برنامه تلویزیونی شرطهای قدیمی را دوباره مطرح کرد: پلتفرمهای خارجی باید قوانین داخلی ایران را بپذیرند و در کشور نمایندگی رسمی ایجاد کنند.
طی سالهای اخیر، رفع فیلترینگ پلتفرمهای محبوب جهانی به یک معضل تکراری در سیاست داخلی ایران تبدیل شده است. هرچند دولتهای مختلف بارها وعدههایی برای بازگشایی فضای مجازی دادهاند، اما این وعدهها عموما در حد شعار باقی مانده و هیچگاه به مرحله اجرا نرسیده است. این در حالی است که همه میدانند فرآیند رفع فیلترینگ از نظر فنی میتواند به سادگی با یک دستور انجام شود، اما پیچیدگیهای مدیریتی و سیاسی بهانهای برای تعویق آن شده است.
این شرط که پیشتر در دولتهای قبلی و حتی در طرح بحثبرانگیز صیانت از فضای مجازی نیز مطرح شده بود، از همان ابتدا مورد انتقاد جدی کارشناسان قرار گرفت. بسیاری معتقدند که ایجاد نمایندگی در ایران برای پلتفرمهای بینالمللی به دلایلی همچون تحریمهای گسترده علیه کشور و موانع اقتصادی و سیاسی، عملاً غیرممکن است. با این حال، تکرار این شرط به باور بسیاری از کاربران و تحلیلگران تنها بهانهای برای ادامه فیلترینگ و فرار از مسئولیتپذیری است.
کارشناسان بر این باورند که مسئولان با آگاهی از عدم امکان تحقق چنین شرطی، بهجای پذیرش مسئولیت و اقدام مؤثر، توپ را به زمین پلتفرمهای خارجی میاندازند. این در حالی است که رفع فیلترینگ میتواند با یک تصمیم ساده و فوری ممکن شود، اما چنین شرطهایی تنها بهانهای برای حفظ وضعیت موجود است. این روند نه تنها کاربران را دلسرد کرده، بلکه آسیبهای جبرانناپذیری به کسبوکارهای آنلاین، تولید محتوا و حتی اقتصاد دیجیتال وارد کرده است.
در نهایت به نظر میرسد وعده جدید رفع فیلترینگ دولت نیز مانند نمونههای چند سال اخیر٬ در جد همان وعده باقی بماند و در نهایت با خریدن زمان و انداختن مسئولیت بر گردن پلتفرمها٬ نتجیه مثبتی حاصل نشود.