نام نویسنده: سونيتا سراب‌پور
حذف سفرهای غیر ضروري، این مزیتی است که همواره مسوولان درباره دلایل ایجاد شهر الکترونیک عنوان مي‌کنند. اما آیا کسی به غیر از ضرورت دلیلی برای یک سفر درون شهری دارد؟ هنوز هیچ سازمان و نهاد آمارگیر، آماری از دلایل سفر شهروندان شهرهای مختلف انجام نداده ا منتشر نکرده؛ اما دیگر مشخص است که اگر خدمات به صورت آنلاین انجام گیرد، نیازی به سفر و به دنبال آن آلودگی و ترافیک و هزینه سوخت و… نخواهد بود.
در شهرهايي مانند سئول در چارچوب پروژه‌هايي مثل شهر الكترونيكي بيش از ٥٠٠ خدمت به صورت آنلاين به شهروندان ارائه مي‌شود. اما در ایران صحبت از شهرهای الکترونیک یادآور پروژه‌های ناموفق یا شکست خورده است. یک نمونه از آنها پروژه شهر الکترونیکی کیش بود که چند سال قبل ناتمام رها شد.
شهر الکترونیکی مشهد نیز در مرحله تدوین سند متوقف ماند. اما در تهران حداقل این پروژه فعلا در حال پیگیری است و برخی از خدمات شهری از طریق سیستم‌های الکترونیکی قابل ارائه است.
شهرداری تهران و خدمات الکترونیکی
آنچه شهرداری تهران در زمینه خدمات الکترونیکی ارائه می‌دهد تنها بخشی از این خدمات و البته قابل‌توجه‌ترین آنها است. خدماتی که از طریق سایت شهرداری تهران (www.tehran.ir) ارائه مي‌شود به سه گروه تقسیم مي‌شود.
شاید به نوعی ساده‌ترین و دم‌دست‌ترين خدمات آنهایی باشد که جنبه اطلاعرسانی دارند مانند طرح‌ها و پروژه‌های در دست اقدام، عملکرد مالی، قوانین و مقررات و…
علی اصغر قائمي، مدیرعامل سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران اما معتقد است که این اطلاعرسانی به تعامل شهرداری و مردم بسیار کمک کرده است. او به دنیای اقتصاد مي‌گوید: «الکترونیکی کردن این قوانین امکان جست‌و‌جو بر اساس کلید واژه را به کاربران مي‌دهد، قوانین و مقرراتی که ندانستن آنها مشکلات فراوانی برای ارباب رجوع فراهم مي‌کرده است.»
اما بخش دیگری از خدمات که شهرداری آنها را خدمات تعاملی مي‌نامد نیز کم و بیش به صورت آنلاین ارائه شده است. خدماتی مانند ثبت نام آرم طرح ترافیک، پرداخت فیش عوارض خودرو، پرداخت عوارض نوسازی. به‌رغم اینکه شهرداری طی سال‌های اخیر توان قابل توجهی برای آنلاین کردن این خدمات ارائه کرده؛ اما این خدمات یکپارچه نیستند و غلب به حضور فیزیکی شهروندان وابسته‌اند. به عنوان مثال ثبت نام آرم طرح ترافیک شامل یک پروسه پیچیده و چند مرحله‌ای است که تنها بخشی از آن از طریق شبکه قابل انجام است و به هر حال وابسته به حضور فیزیکی درخواست‌کننده است.
قائمي در خصوص این دسته از خدمات مي‌گوید: «درست است که خدمات ارائه شده توسط شهرداری تهران تا مرحله الکترونیکی شده آن فاصله چندانی دارد؛ اما این مشکل مربوط به شهرداری نیست و مربوط به مشکلات و محدودیت‌هایي است که در دیگر سازمان‌ها دیده می‌شود. چنانچه اگر امضای دیجیتال در کشور وجود داشت، بسیاری از خدمات به صورت یکپارچه آنلاین ارائه مي‌شد.»
علی اکبرجلالی، کارشناس فناوری اطلاعات، در خصوص خدمات الکترونیکی که هم اکنون از طریق سایت شهرداری تهران در اختیار کاربران قرار گرفته است، می‌گوید: «خدمات ارائه شده از طریق سایت شهرداری در بسیاری از زمینه‌ها با توجه به محدودیت زیرساخت ارتباطی که داریم مناسب به نظر مي‌رسد اگر چه در مقایسه با دیگر کشورها که دارای سیستم‌های ارتباطی با سرعت بالا هستند و می‌توانند خدمات را با کیفیت برتر به صورت مختلف ارائه کنند در حداقل قرار دارد.»
جلالی تصریح می‌کند که درست است که تا ارائه واقعی خدمات الکترونیکی از طریق شهرداری تهران فاصله زیادی وجود دارد، اما به نظر م‌رسد این سازمان در مقایسه با سازمان‌های دیگر توانسته با همین محدودیت‌های موجود نیز در گسترش خدمات الکترونیکی موثر واقع شود.
موانع و مشکلات
بر اساس ماده 44 برنامه چهارم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي كشور، دولت موظف است اقدامات لازم را براي استقرار جامعه اطلاعاتي به انجام رساند. در اين زمينه نخستين اقدام براي راه‌اندازي شهر الكترونيكي در ايران با طرح پروژه شهر الكترونيكي كيش آغاز و با پروژه‌هايي مانند «برنامه كلان فناوري اطلاعات و ارتباطات شهرداري‌هاي كلانشهرهاي كشور» كه 7 كلان شهر كشور يعني اصفهان، اهواز، تبريز، شيراز، كرج، قم و مشهد را شامل مي‌شود، ادامه يافت. اما شواهد نشان می‌دهد که تاكنون هيچ كدام از فعاليت‌هاي صورت گرفته براي راه‌اندازي يك شهر الكترونيكي به سرانجام نرسيده است.
شواهد نشان می‌دهد که اصلی‌ترین موانع موجود بر سر الکترونیکی کردن خدمات شهری، نبود زیرساخت ارتباطی کافی است. در واقع تامين پهناي باند مناسب يك ضرورت براي رسيدن به يك شهر مناسب ديجيتالي با كيفيت بالا نیز هست. به همين دليل، بسياري از كشورها در حال سرمايه‌گذاري‌هاي كلان در جهت ايجاد زيرساخت‌هاي ارتباطي و شبكه‌هاي دسترسي با سرعت بالا و كيفيت مناسب هستند. اما این در حالی است که شبكه زيرساخت و دسترسي ايران، جهت ارائ سرويس‌هاي باند وسيع به شهرهاي الكترونيكي از وضعيت مناسبي برخوردار نيست، و به صورت جدي مانع رشد سرويس‌ها و كاربردهاي باند وسيع مانند ارائه خدمات چند رسانه‌اي و نظارت همگاني الكترونيكي شده است.
علی‌اکبر جلالی، در این خصوص می‌گوید: «در حوزه زيرساخت‌هاي ارتباطي و دسترسي مشكلات فراواني در ايران وجود دارد، اما غير‌قابل حل نيست. اگر عزم و اراده توسعه شهرهاي الكترونيكي در بين مردم و مسوولان كشور بوجود آید مساله ايجاد زيرساخت‌هاي ارتباطي باسيم و بي‌سيم به سرعت قابل حل است.» به گفته وی، با نگاهي به توسعه ارتباطات پر سرعت و با پهناي باند زياد در دنيا متوجه خواهيم شد كه كمبودهاي ارتباطي در ايران در حوزه شبكه‌هاي موردنظر شهرهاي الكترونيكي مانند اينترنت قابل جبران است.
سرعت بیشتر، خدمات آنلاین‌تر
كشورهاي توسعه يافته و در حال توسعه، معيار توسعه يافتگي كشورهايشان را در پذيرش فضاي سايبر و توسعه خدمات الكترونيكي بر بستر شبكه‌هاي جهاني و ملي با پهناي باند زياد مي‌دانند.
به همين دليل، رقابت سنگيني در افزايش پهناي باند در اين كشورها ديده مي‌شود. به عنوان مثال در كره‌جنوبي پروژه‌اي با بودجه 24 ميليارد دلار براي ايجاد شبكه ارتباطي پرسرعت با پهناي باند 1024 مگا بيت در ثانيه تا سال 2012 در حال انجام است. در يكي از شهرهاي ايالت مي‌سي‌سي‌پي آمريكا نيز هم اكنون واگذاري پهناي باند 1024 مگابيت در ثانيه به 100 هزار مشترك در حال انجام است.
در ایران مسوولان وزارت ارتباطات تقریبا در تمامي‌سخنرانی‌ها و خبرهای خود از ارتقای پهنای باند شبکه سخن می‌گویند؛ این در حالی است که با سرعت 128 کیلوبیتی کاربران خانگی عملا توسعه خدمات آنلاین شهری دور از دسترس است.
منبع : دنیای اقتصاد
