نام نویسنده: علی اصلان شهلا
سه‌شنبه هفته پیش یک مقام مسوول در وزارت صنایع از مذاکره با چند برند “معروف جهانی” برای تولید اختصاصی مدل‌هایی از گوشی موبایل در ایران خبر داد (متن کامل خبر در روزنامه فناوران اطلاعات روز چهارشنبه و در صفحه 3 منتشر شد).
همین یک خط خبر ما را به یاد روزهایی می‌اندازد که وزیر پیشین صنایع با افتخار از ایجاد صنعتی جدید سخن می‌گفت و در عين تعجب کارشناسان و اهالی فن، نوید گوشی‌ساز شدن ایران سر می‌داد. امروز هم با وجود هزینه‌های بی‌شماری که صرف این طرح شکست خورده شد، با وقفه‌ای چند ماهه، انگار فیل مدیران وزارتخانه یاد بازار وسوسه‌برانگیز گوشی تلفن همراه کرده و دوباره به دنبال گوشی‌ساز شدن هستند، بدون آن که به مسایل مهم پیرامون آن توجه کنند.
به نظر می‌رسد در این هوس دوباره گوشی‌ساز شدن، نه تنها پژوهش جامع و کاملی صورت نگرفته و به سوالات اساسی کارشناسان پاسخ داده نشده است که همان راه اشتباه قبل پیش گرفته شده و قرار است از سر دلسوزی به پای طرحی محکوم به شکست، دوباره هزینه هنگفتی صرف شود. چه آنکه همان طور که از متن مصاحبه مقام مسوول بر می‌آید، اشکال طرح پیشین، قاچاق گوشی و راه حل هم تولید چند مدل اختصاصی گوشی فقط در ایران است. اولا مگر ما تا به حال مدلی گوشی با برندی معروف را به بازار عرضه کرده‌ایم که هم‌زمان همان مدل قاچاق شود و حالا با تولید اختصاصی یک مدل، مشکل حل شود. دوم این که وقتی خودمان به گران تمام شدن تولید گوشی در ایران معترفیم، چه اصراری داریم، یا روی چه اصلی معتقدیم که یک شرکت خارجی حاضر به سرمایه‌گذاری برای تولید در ایران می‌شود. چرا برندهای معروف باید چین و هند را رها کنند و در کشوری سرمایه‌گذاری کنند که هنوز نتوانسته مشکلات نهادی را به صورت نهادی (قوانین سخت و دست و پا گیر، ریسک بالا و…) حل کند؟ آن هم زمانی که ثابت شده تنها روشی که ما برای حمایت از تولید داخل بلدیم، حمایت‌های تعرفه‌ای اس که عملا آن را بارها در صنایع مختلف مانند خودروسازی و نساجی و کشاورزی آزموده‌ایم و از آن طرفی نبسته‌ایم.
از همه این موارد مهم‌تر، چرا می‌خواهیم زحمت فکر کردن، زحمت برنامه‌ریزی، زحمت طراحی و حتی تولید و برندسازی را به دیگران بدهیم، در حالی که صنایعی نوپا و پیشرو در کشور وجود دارد که می‌تواند با حمایت‌ها و تبیین استراتژی‌های اصولی، آینده‌ای موفقیت‌آمیز داشته باشد؟ در مقابل چه امتیازی انتظار داریم یک شرکت بزرگ کارخانه‌ای در ایران احداث کند تا ما “گوشی‌ساز” شویم؟ اگر قدری تحقیق کنیم، متوجه می‌شویم در ایران و در باقی نقاط دنیا احداث صنایع به صورت مونتاژ و Turn-Key نه تنها نجات دهنده صنایع کشور نبوده که نتایج تکان دهنده‌ای داشته و تنها دستاوردشان تبلیغات پر سر و صدا برای مسوولان بوده که البته فقط مدت کوتاهی دوام داشته است.
اگر دلسوز صنایع و اقتصاد کشور هستیم، باید پیش از سرمایه‌گذاری در چنین صنایعی، با کارشناسان و خبرگان مشورت و مدتی را صرف تحقیق و پژوهش كنيم. در این صورت، حتما اهالی فن خواهند گفت که بنا بر پژوهش‌های مستند و فراوانی که برای توسعه کشورهای جهان سوم انجام شده، یکی از بهترین راه‌ها برای توسعه، “خودکارآموزی” (Self-Training) با توجه به امکانات انسانی و فنی محدود یک جامعه است. برای مثال، به جای هدر دان نیروی انسانی، وقت و دلارهای نفتی بر روی صنعتی که هیچ سابقه‌ای در ایران ندارد، می‌توان روی صنعت نرم‌افزار سرمایه‌گذاری کرد؛ صنعتی که گرچه انتقاداتی به آن وارد است، اما خودش راه را پیدا کرده و حتی به صادرات می‌پردازد. در این راه می‌توان با مشارکت دادن شرکت‌های نرم‌افزاری در پروژه‌های بزرگی مانند طرح نظام جامع مالیاتی و یا ERP برای صنایع بزرگ و نیمه دولتی کشور، آنان را آماده حضور قدرتمندتر در آوردگاه‌های بزرگ کشور کرد.
منبع : فناوران
