اینترنت در ایران مسیر پر پیچ و خمی را تا به امروز طی کرده و به رغم آنکه دسترسی برای بخش عمده شهروندان فراهم شده اما از نظر سرعت و کیفیت اینترنت ثابت در جایگاه ۱۳۴ جهان قرار دارد. در زمینه اینترنت همراه هم به دلایل مختلف اعم از تحریم و شرایط اقتصادی، توسعه برای دسترسی از طریق تکنولوژی‌های سطح بالاتر انجام نشده است. با توجه به نبود سرمایه‌گذاری در این عرصه این بیم وجود دارد که دستاوردهای به دست آمده در روند رشد روزافزون تقاضای خدمات دیجیتالی و از رده خارج شدن تکنولوژی‌های موجود به سرعت از دست برود.
این گزارش بخشی از پرونده اینترنت ایران است که توسط آی‌تی‌ایران گردآوری و منتشر شده است.
دانلود گزارش اینترنت ایرانطی سالهای اخیر سیاستگذاریهای مختلف، متولیان متعدد در بخش حاکمیتی و نبود نقشه راه اقتصادی برای توسعه دیجیتال باعث رشد نامتوازن اینترنت شده است. با همه این ها، اقتصاد دیجیتال ایران به لطف دسترسی پیشین ایجاد شده در سطح کشور حتی در شرایط تحریم و کرونا رشد خود را حفظ کرده به طوری که حتی در شرایط رکود اقتصادی شاهد رشد ۴ درصدی اقتصاد دیجیتال بوده‌ایم.
به رغم این شناخت دقیق و کامل از شبکه، قابلیت‌ها و چگونگی کارکردهای آن نه از سوی حاکمیت و نه حتی از سوی کاربران وجود ندارد و همین باعث شده گاه گمانه‌ها و تحلیل‌های غلط از چگونگی کارکرد و نقاط ضعف و قوت اینترنت ایران، بر تحلیل‌های جامعه و سیاستگذاران سایه بیندازد . قوانین مشخص و مناسبی با هدف توسعه اقتصادی در این حوزه تدوین نشده و نهادهای متعددی به شکل‌های گوناگون در این فضا مشغول به فعالیتند و قوانین جدید محدودکننده‌ای هم در راه است. وعده‌های زیادی برای دخالت حاکمیتی در توسعه اقتصادی داده شده و نهادهای نظارتی و رگولاتوری جدیدی شکل گرفته‌اند که گاه بر سر نوع نظارت با یکدیگر هم به نزاع می‌‍‍‌پردازند. این‌ها پالس‌های مثبتی برای نیروی انسانی و سرمایه این عرصه نیستند. در لایه کاربری محدودیت‌های گوناگون باعث بی اعتمادی شهروندان به طرح‌های توسعه‌ای مثل شبکه ملی اطلاعات شده و سیاست‌های فیلترینگ سختگیرانه باعث گسترش روزافزون فیلترشکن‌ها و بدافزارهاروی دستگاه‌های شهروندان شده است. از سوی دیگر نبود رقابت و وجود انحصار در بخش‌هایی از ساختار اینترنت ایران باعث رکود توسعه و خروج سرمایه خصوصی از عرصه زیرساختی شده است.
در حوزه خدمات اما وضعیت متفاوت است. استارتاپهای این حوزه با رشد سریع خود در طی سالهای اخیر سهم قابل توجهی از ترافیک شبکه را به خود اختصاص داده‌اند و برخی از آنها به قطب‌های اقتصادی بزرگی در حوزه خود تبدیل شده‌اند؛ هرچند سیاستگذاریهای جدید و قوانینی چون صیانت آنها را هم تهدید می‌کند.
اینترنت ایران در لابه‌لای مجموعه‌ای از بیم و امیدها همچنان نقطه اتکای میلیون‌ها شهروند، هزاران کسب و کار و صدها هزار شغل مجازی است که سهم خود را از اقتصاد ایران آرام آرام بالا می‌برند.
در طرح اخیر مجلس که با هدف «ساماندهی فضای مجازی و حمایت از کاربران» و از سوی کمیسیون فرهنگی مجلس طراحی و ارائه شده است، قرار است اندک اختیارات نهادهایی مانند وزارت ارتباطات، سازمان فناوری اطلاعات، رگولاتوری و… که همگی از بازیگران اصلی اینترنت در سالهای اخیر بودند سلب و به کمیسیون ویژه‌ای که ساختار و اعضای آن تشابه زیادی با شورای عالی فضای مجازی فعلی دارد سپرده شود.
گذشته از سابقه نه چندان درخشان اعضای این شورا در تدوین سیاست‌های کارآمد، مفاد ارائه شده از این طرح نیز نشان می‌دهد قرار است به بهانه مدیریت و ساماندهی، کنترل و محدودیت حداکثری بر فضای اینترنت کشور حاکم شود. علیرغم انکار این مساله از سوی طراحان طرح و رییس مجلس، ابهامات بسیاری که در این طرح وجود دارد، نگرانی کسب و کارهای اینترنتی و شهروندان را برانگیخته و می‌توان گفت اکنون نه تنها فعالان حوزه امیدی به بهبود شرایط ندارند، بلکه از وخیم‌تر شدن اوضاع بیمناکند. تداوم این جو و بی‌اعتمادی شهروندان به سیاست‌های حاکمیتی، راه را بر توسعه این حوزه بسته و شرایط فعالیت را برای فعالان روز به روز دشوارتر خواهد کرد.
دانلود گزارش اینترنت ایران
