سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی یا به اختصار همان «ساترا» از زیر مجموعه‌های سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران است که با هدف تنظیمگری رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر از سال ۹۴ فعالیت خود را آغاز کرده است.
این گزارش بخشی از پرونده اینترنت ایران است که توسط آی‌تی‌ایران گردآوری و منتشر شده است.
دانلود گزارش اینترنت ایرانآنطور که در وبسایت ساترا اعلام شده، این سازمان در راستای اصل ۴۴ قانون اساسی و نظریه تفسیری شورای نگهبان از این اصل، با دستور رییس سازمان صدا وسیما، بر اساس ابلاغیه مورخ ۹۴/۰۶/۲۲ رییس جمهور (به عنوان ریاست شورای عالی فضای مجازی) تشکیل شده است.
همچنین در وبسایت ساترا مأموریت این سازمان ارتقای سلامت و کیفیت خدمات رسانهای صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی، تقویت و ارتقای جایگاه صنعت رسانهای صوتی تصویری جمهوری اسلامی ایران در رقابت‌های سنگین جهانی، حفاظت از مرزهای رسانهای کشور و کاهش آسیب‌پذیری جامعه در مقابل هجمه‌های فرهنگی بیگانگان، جلوگیری از انحصار و تضمین رقابت سالم و در نهایت زمینه‌سازی تحقق الگوی رسانهای در تمدن نوین اسلامی عنوان شده است.
افزون بر این، براساس آنچه در وبسایت ساترا اعلام شده، این سازمان ۶ وظیفه ساماندهی حوزه صوت و تصویر فراگیر در راستای حمایت از خدمات دهندگان و تأمین حقوق کاربران، تسریع، تسهیل و شفافسازی روند و فرآیند اعطای مجوز به ارائه‌کنندگان خدمات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی، افزایش کسب و کار و زمینه سازی تسهیل‌گری برای فعالان حوزه صوت و تصویر فراگیر، رسیدگی به شکایات و تخلفات گزارش شده از سوی مردم در فضای مجازی تهیه، تنظیم و تصویب نظام‌نامه‌ها، روشهای اجرای دستورالعمل‌های کاربردی، حمایت و تحرک بخشی به حوزه تولید محتوا و خدماتریال ایجاد نشاط اجتماعی برای افزایش تبادل اطلاعات ترافیک داخلی و کاهش ترافیک بین‌المللی، افزایش مراجعه کاربران بین‌المللی و استفاده هرچه بیشتر کاربران ایرانی از برترین محتواهای جهان را بر عهده دارد.
استنادهای قانونی ایجاد ساترا
حسین مسیح‌پور، معاون تنظیم بازار و توسعه کسب‌وکار ساترا در گفتگو با جام جم از چند استناد قانونی برای ساترا یاد کرده است: »یک استناد قانونی برای ساترا ابلاغیه شورای عالی فضای مجازی است که سال ۹۴ صورت گرفته و آنجا مسئولیت تنظیم مقررات و صدور مجوز رسانه‌های صوتی و تصویری در فضای مجازی به سازمان صداوسیما واگذار شده است که ساترا بر این مبنا سال ۹۷ شکل گرفت. دو مبنای قانونی دیگر هم هست؛ یکی بخشنامه رئیس قوه قضاییه در سال ۹۸ که این هم بخشنامه دقیقی است و از سازمان تنظیم مقررات اسم می‌آورد.
او همچنین در این مورد به حکم رهبری که می‌گوید «مسئولیت صدور مجوز و تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی و نظارت بر آن منحصرا بر عهده سازمان صداوسیماست» اشاره و بیان می‌کند: در حکم رهبری به صورت کلی می‌گوید این به سازمان صداوسیما واگذار می‌شود و ذیل آن سال ۹۷ ساترا شکل می‌گیرد. اما سال ۹۸ بخشنامه رئیس قوه قضاییه دقیقا از سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر نام می‌برد. به گفته معاون تنظیم بازار و توسعه کسب‌وکار ساترا، این سازمان یک مبنای قانونی دیگر هم دارد و آن رای دیوان عدالت اداری در حوزه صدور مجوز و تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر به نفع ساترا در قبال وزارت ارشاد است.
در حال حاضر تنظیمگری و نظارت بر تلویزیون‌های اینترنتی و VODها توسط ساترا صورت می‌گیرد و دستورالعمل‌های از سوی این نهاد برای» صدور مجوز برای رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی «،» موافقت‌نامه کلی انتشار محتوا در رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر «و» مسابقات برخط در رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر «ابلاغ شده است. افزون بر این لوگوی ۱۶۳ رسانه که از این سازمان مجوز دریافت کرده‌اند در بخش رسانه‌های دارای مجوز وبسایت ساترا نمایش داده می‌شود که از آنها می‌توان به بازیگران بزرگ این صنعت نظیر آپارات، فیلیمو و نماوا اشاره کرد.
آنطور که در بخش نشریات سایت ساترا اعلام شده، سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی دارای دو نشریه با عنوان‌های مدیابوم (بولتن حکمرانی رسانهای در عصر دیجیتال) و نشریه خبری – تحلیلی کد (نظریه خبری-تحلیلی تنظیمگری رسانه) است. افزون بر این ساترا با هدف گسترش سواد رسانهای و ارتقای سطح دانش و مهارت افراد جامعه در تعامل با رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر اقدام به راه‌اندازی باشگاه سواد رسانهای کرده است. آنطور که در وبسایت این سازمان اعلام شده، باشگاه سواد رسانهای ساترا در نظر دارد با تولیدات رسانهای، برگزاری دوره‌های آموزشی و جشنواره‌ها و همچنین با بهره‌گیری از تجربه پژوهشگران و صاحب‌نظران این حوزه، سواد رسانهای را در سطح کشور گسترش دهد.
ساترا فقط تنظیمگر محتوا نیست
همچنین برای روشن‌تر شدن حوزه‌هایی که توسط ساترا رگولاتوری می‌شوند و همچنین برنامه‌های پیش روی این سازمان می‌توان به گفت‌وگوی معاون تنظیم بازار و توسعه کسب‌وکار ساترا با جام جم اشاره کرد که او در آن تنظیمگری ساترا را محدود به حوزه محتوا ندانسته است: «تنظیم‌گرها در حوزه رسانه فقط محتوایی عمل نمی‌کنند، بلکه خدمات رسانهای وجوه مختلفی ازجمله مالکیت، اطلاعات شخصی و… دارد، بنابراین ما فقط تنظیمگر محتوا نیستیم. البته در دنیای امروز فیک نیوز، تبلیغات سیاسی، قطبی سازی جهان و… مطرح می‌شود و اگر نیاز باشد مقررات جدید خواهیم داشت. »
با این حال همه چیز در رابطه با ساترا آنطور که در وبسایت این سازمان اعلام شده شفاف و دور از ابهام نیست. موضوعی که در برهه‌های زمانی مختلف سبب شکل‌گیری چالش‌های متعدد بین این سازمان تازه تأسیس و نهادهای ریشه داری در بخش دولتی ایران نظیر وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان سینمایی و امور صمعی و بصری از یک سو و بازیگران بخش خصوصی نظیر VODها از سوی دیگر شده است.
دانلود گزارش اینترنت ایرانجدال مجلس با وزارت ارتباطات برای تخصیص بودجه به ساترا
به جرات می‌توان گفت قانون بودجه سال ۱۴۰۰ یکی از خبرسازترین موارد رویارویی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران با صداوسیما و ساترا بوده که سازوکار تخصیص بودجه به ساترا را نیز مشخص می‌کند. براساس مصوبه کمیسیون تلفیق مجلس در لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ که توسط نمایندگان یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی تصویب شد، حق‌الامتیاز و حق‌السهم دولت از اپراتورهای ارائه دهنده خدمات مخابراتی، ۱۰ درصد افزایش یافته و بخشی از منابع حاصل از این افزایش صرف نظارت بر تولید محتوا می‌شود. بدین ترتیب که مسئولیت صدور مجوز و تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر و نظارت بر آن، منحصرا بر عهده سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر (ساترا) سازمان صداوسیما است. سازمان صداوسیما موظف است در راستای حفظ ارزشهای ایرانی اسلامی و نظام خانواده بر تمام مراحل تولید آثار حرفه‌ای در فضای مجازی نظارت کند و ضمن ارتقای کیفی تولیدات از اثرات سوء آن در جامعه جلوگیری به عمل آورد.
این موضوع انتقاد شدید محمد جواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران را در پی داشت. به گزارش ایسنا، محمدجواد آذری جهرمی در یک اتاق گفت‌وگو در شبکه اجتماعی کلاب‌هاوس در تاریخ ۹ اردیبهشت ۱۴۰۰ در این رابطه گفت: «مقام معظم رهبری حکمی دادند که مدیریت صوت و تصویر فراگیر در لایه صدور مجوز و نظارت با صداوسیما باشد. البته ما به شکل‌گیری ساترا هم اعتراض داریم، بودجه‌ای به ساترا تخصیص یافته در حالی که این سازمان نه اساسنامه‌ای دارد، نه تشکیلاتی دارد، مشخص نیست که ابعاد این سازمان چیست و قانونی برای آن وجود ندارد. در این شرایط، صداوسیما با حکم قانون، در قانون بودجه که یک ساله است و نه در قانون عمومی، متولی نظارت و صدور مجوز شده است. ۱۵۰۰ میلیارد تومان برای حوزه تولید محتوای فضای مجازی اختصاص یافته که قرار است به بخش خصوصی داده شود، اما مکانیزمش چیست؟ در کجای قانون ذکر شده است؟ هیچ شفافیتی در این بخش وجود ندارد و نتیجه‌اش مشخص نیست. »
در همین راستا ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای عالی فضای مجازی، در تاریخ ۲۹ اسفند ۱۴۰۰ به ایسنا گفت: «نظارت بر حوزه فضای مجازی بر عهده مرکز ملی و دبیرخانه شورای عالی فضای مجازی است. هزینه‌ای که به صداوسیما داده می‌شود هم فقط برای نظارت نیست، بلکه برای تولید محتواست و به تولید محتوا کمک می‌کند. » فیروزآبادی همچنین درباره نقش ساترا در حوزه تولید محتوای فضای مجازی، گفت: »فکر نمیکنم ساترا به حوزه تولید محتوا وارد شود، این سازمان برای تنظیم مقررات و صدور مجوز است. البته مجلس اگر مصوبه‌ای داشته باشد، قانون و برای همه لازم‌الاجراست و باید اجرایی شود و اما اگر مشکلاتی وجود دارد، باید بررسی شود. »
در این خلال با توجه به گفتگوی محمد صادق امامیان، رئیس ساترا با روزنامه شرق در تاریخ ۱۶ اردیبهشت ۹۹ که امامیان در آن فلسفه وجود شوراهای عالی را هماهنگی و ستادی قلمداد کرده بود و مسئولیت تصدی‌گری، اجرا و تنظیمگری را با شورای عالی فضای مجازی ندانسته بود، به نظر می‌رسد حتی مرزهای شورای عالی فضای مجازی و ساترا به عنوان حکمرانان این فضا نیز به خوبی مشخص نیست.
تعارض وظایف ساترا و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
پرده دیگر ابهامات حوزه فعالیت ساترا در چالش‌های این سازمان با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خودنمائی می‌کند. این جدال میان سازمان سینمای وزارت ارشاد و سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی بر سر شبکه نمایش خانگی صورت گرفته است و مواردی نظیر صدور پروانه و نظارت بر شبکه نمایش خانگی را در بر می‌گیرد.
در همین راستا ایسنا از تلاش برخی از نمایندگان مجلس یازدهم برای محول شدن ارائه مجوز شبکه نمایش خانگی به صداوسیما در پاییز ۹۹ گزارش داده که براساس آن تکلیف ساختارهایی چون مستند، انیمیشن و سریال از سینما جدا شده بود و در ادامه نامه‌ای از سوی معاونت حقوقی وزارت ارشاد رسانهای شد که دلایل مخالفت با طرح نظارت سازمان صداوسیما بر شبکه نمایش خانگی را توضیح می‌داد و آن را غیرقانونی عنوان کرده بود. در این نامه هشدار داده شده بود که »فربه کردن صداوسیما هزینه‌ای سنگین برای حاکمیت خواهد داشت» و «اگر به هر دلیلی نظارت بر محتوای غیر فراگیر صوت و تصویر از دولت گرفته شود این معنا را لزوما در پی ندارد که تولیدکنندگان و سرمایه گذاران به تلویزیون گرایش پیدا خواهند کرد؛ زیرا سرمایه ماهیتا از ریسک وخطرپذیری خود را دور می‌کند و به سمتی نخواهد رفت که با ضوابط و ملاحظات آن هم‌خوانی و هم‌راهی ندارد. » همچنین معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی در آذر ۹۹ در نشستی مجازی با موضوع نهادهای مقررات گذار شبکه‌های نمایش خانگی و تلویزیون‌های اینترنتی در ایران تاکید کرد، بهتر است در این حوزه نهاد تنظیمگر و رگولاتور غیر از نهادی باشد که خود در این زمینه ذی‌نفع است.
در همین مدت اخیر ساترا در مواردی با پاره‌ای از سنگ اندازی‌ها، مانع تولید و پخش برخی برنامه‌ها بر بستر پلتفرم‌های اینترنتی شده است؛ نمونه‌ای بر این ادعا، برنامه ۹۹ عادل فردوسی پور است که در نهایت ساخته نشد.
افزون بر این، وجود نهادهای موازی برای صدور مجوز تولید و پخش برنامه‌ها در حوزه صوت و تصویر فراگیر سبب شده دست‌اندرکاران تولید یک برنامه که از شورای پروانه ساخت آثار غیرسینمایی به صورت رسمی مجوز ساخت دریافت کرده‌اند، دوباره برای پخش این برنامه از طریق پلتفرم‌های VOD به دنبال دریافت مجوز از ساترا نیز باشند. به این معنی که مسیری که برای دریافت مجوز ساخت به صورت معمول باید یک بار سپری شود به دلیل کشمکش میان صداوسیما و سازمان سینمایی باید دو مرتبه پیموده شود.
حسین مسیح‌پور معاون تنظیم بازار و توسعه کسب‌وکار ساترا در گفتگو با جام جم در این رابطه توضیح داده: «درباره مجوزها هر نهاد حاکمیتی و هر نهاد قانونی در کشور که مسئولیت صدور مجوز محتوا را داشته باشد، به رسمیت شناخته می‌شود. ممکن است یک زمانی وزارت ارشاد باشد و بعد از مدتی به بخش دیگری منتقل شود. ساترا به‌عنوان رگولاتور رسانه، آن نهادی که به‌طور قانونی دارد این کار را انجام می‌دهد به رسمیت می‌شناسد و با آن همکاری می‌کند. همانطور که در دو سال اخیر (۹۷ تا ۹۹) اینگونه بوده است و سریال‌هایی که در این حوزه پخش شدند براساس مجوزهای نهاد قانونی مربوط لبه تولید و بر همان اساس پخش شدند، ولی در مورد برنامه‌های ترکیبی و تلویزیونی مثل جنگ‌ها، مسابقات و برنامه‌های گفت‌وگو محور که معمولا توسط خود رسانه تولید می‌شوند و فاصله تولید تا پخش بازه زمانی کوتاهی است، ساترا مستقلا ورود کرده و به رسانه‌ها هم به‌صورت دستورالعمل ابلاغ شده که اینها نیاز به مجوز ساترا دارند. حالا اینکه قبلش از جای دیگر مجوز گرفته باشد یا نه، فرقی نمی‌کند. ممکن است برخی نهادها اقداماتی انجام دهند که مجبور به مجوز دوباره باشند ولی ما اعلام کردیم اینجا برای پخش برنامه‌ها روی رسانه‌های صوت و تصویر مجوز ساترا کفایت می‌کند.»
اما صحبت‌های اخیر قائم مقام رئیس و معاون تدوین مقررات و امور حقوقی ساترا در رابطه با چالش آن سازمان با وزارت ارشاد در مورد مجوز به تولیدات نمایش خانگی جای شک و تردیدی باقی نمی‌گذارد که ساترا خود را تنها مسئول مجوزدهی به بخش نمایش خانگی می‌داند. وحید فرهمند در گفتگو با مهر به صراحت اعلام کرده که ساترا دیگر وزارت ارشاد را برای ارائه مجوز به تولیدات نمایش خانگی به رسمیت نمی‌شناسد. او در پاسخ به این سؤال که الان شما دیگر مجوز ارشاد را به رسمیت نمی‌شناسید؟ می‌گوید: «از یک تاریخی به بعد، به رسمیت نمی‌شناسیم. ما برای اینکه به سرمایه گذاری بخش خصوصی و حتی تصمیمات وزارت ارشاد احترام بگذاریم، همان مجوزها را مد نظر قرار می‌دادیم ولی الان دیگر مجوز تولید یا همان پروانه ساخت صادر شده توسط وزارت ارشاد کارکرد ندارد.»
دانلود گزارش اینترنت ایرانصداوسیما (ساترا) ؛ رقیب در قامت رگولاتور
به نوشته جام جم، مهدی یزدانی رئیس هیات مدیره سامانه نمایشی نماوا در شهریور ۹۹ رقابت صداوسیما با دیگر رسانه‌ها را عاملی بازدارنده برای نگاه یکسان و بها دادن به همه آثار تولیدی در بخش‌های مختلف دانسته است. او گفته: «سازمان صداوسیما هم مصرف کننده و هم تولیدکننده سریال است پس قاعدتا در قامت رقیب وارد می‌شود و آنچه را که خودش نمی‌پسندد و در این دایره رقابت نمی‌تواند تحمل کند طبیعی است که حذف کند، بنابراین نگرانی دست‌اندرکاران، بحث سرمایه‌گذاری در فرهنگ است. صداوسیما باید صریح بگوید از افزایش تعداد مخاطب ما خوشحال می‌شود یا نه. به نظر می‌آید خوشحال نمی‌شود. مثال آن به هفت هشت ماه اخیر برمی‌گردد که نشان می‌دهد چرا نمی‌توانیم به صداوسیما اعتماد کنیم. از ابتدای امسال تاکنون ۱۵ فیلم پخش کرده‌ایم که صداوسیما تبلیغ آنها را پخش نکرده است درحالی که اصلا لازم نبود پلتفرم‌ها را تبلیغ کند بلکه خود فیلم‌ها مهم بودند. »
رئیس هیات مدیره نماوا در شهریور ۹۹ در پنجاه و چهارمین جلسه از سلسله نشست‌های نقد و اندیشه وزارت ارتباطات و فناوری با بیان اینکه VODها برای حفظ حیات خود در سال باید حداقل ۷۰۰ ساعت تولید محتوای داخلی داشته باشند، گفت: «تولید محتوا با این حجم درسال به برنامه ریزی وسرمایه‌گذاری نیازدارد و حالا صداوسیما وارد شده و چند ابهام به وجود آمده است؛ که اگر زیر نظر صدا و سیما قرار گرفتیم چه اتفاقی از نظر سرمایه‌گذاری برای ما خواهد افتاد؟ سرمایه ترسو است و اگر در جایی ابهام وجود داشته باشد سریع از آن خارج می‌شود. »
با این حال حسین مسیح‌پور معاون تنظیم بازار و توسعه کسب‌وکار ساترا در گفتگو با جام جم رسانه‌های صوت و تصویر را مکمل رسانه ملی می‌داند. از نظر او حوزه فعالیت رسانه‌های صوت و تصویر با صداوسیما لزوما با یکدیگر تداخل ندارد؛ یعنی در همه جای دنیا هر کدام از اینها چه در بخش خصوصی و چه در بخش‌هایی که با دولت یا نهادهای ناظر یا نهادهای حاکمیتی همکاری دارند، در جایی از زنجیره ارزش نقش ایفا می‌کنند.
نبود تعریف جامع و مانع از صوت و تصویر فراگیر
افزون بر این ابهام‌ها در رابطه با فعالیت ساترا تنها در رویارویی با نهادها و بازیگران دولتی و خصوصی علنی نمی‌شود و بعضا شامل مواردی بنیادی‌تر نظیر تعریف »صوت و تصویر فراگیر «می‌شود. موردی که هنوز تعریف مشخصی برای آن وجود ندارد و به دنبال آن مرزهای قلمرو حکمرانی ساترا بر صوت و تصویر منتشره بر بستر اینترنت مشخص نیست.
محمد جواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در توییت دیگری درباره تعریف صوت و تصویر فراگیر نوشته بود: «اگر ویدئو خانگی را با سی دی بفروشند باید از وزارت ارشاد مجوز بگیرد ولی اگر بخواهد همان را در فضای مجازی منتشر کند باید از صدا و سیما مجوز بگیرد؟ ما این موضوع را قبول نداریم و پیگیری می‌کنیم. اگر کسی بخواهد تلویزیون اینترنتی راه بیندازد، بله از صدا و سیما مجوز بگیرد ولی هر پادکست را نمی‌توان صوت و تصویر فراگیر تعریف کرد.»
با این وجود کارشناسان مرکز ملی فضای مجازی صوت و تصویر فراگیر را صدا و تصویری تعریف کرده‌اند که بدون شناخت مخاطب، او را در بر بگیرد و دارای کنداکتور پخش زنده و دارای یک تعداد مخاطب خاص به بالا باشد. هر چند این تعریف نیز هنوز هم به تصویب شورای عالی فضای مجازی نرسیده است.
در همین راستا محمد صادق امامیان، رئیس سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی در تاریخ ۱۶ اردیبهشت ۹۹ در گفتگو با شرق در رابطه با شاخصه رسانه صوت و تصویر گفته است: «اگر شما صاحب یک رسانه هستید، من با شما به عنوان روزنامه‌نگار کاری ندارم. من با رسانه طرف حساب هستم؛ یعنی مجموعه‌ای که اصلش محتوای صوتی و تصویری است. اگر متن باشد به من ربطی ندارد. ممکن است شما وسط یک کانال خبری و تلگرامی که بیشترش محتوای متنی دارد دوتا فیلم هم بگذارید. کسی به شما نمی‌گوید رسانه تصویری. اما اگر روزی ۵۰ ویدئو منتشر کنید، مثل رسانه عمل می‌کنید. شاخص دوم این است که محتوای صوتی و تصویری که شما می‌گذارید از یکی از این شاخص‌ها برخوردار یا محتوای حرفه‌ای داشته باشد؛ یعنی شما پول بدهید برایتان بسازند، کسی که محتوایش حرفه‌ای است به احتمال زیاد رسانه است. یا محتوایتان ممکن است حرفه‌ای نباشد، اما به صورت منظم و مداوم محتوا می‌گذارید و کسانی هستند که کانال شما را به خاطر محتوای ویدئویی مرتب می‌بینند. این می‌شود رسانه. یا اینکه شما تبلیغات می‌گیرید و منفعت جابه‌جا می‌شود. طرف حساب من کسب‌وکار رسانهای است. من با خبرنگار یا ویدئوی سرگردان کار ندارم. من با رسانه کار دارم. اگر شما صاحب رسانه شدید می‌گویم برای رسانه‌ات مجوز بگیر. مثل اینکه شما کانالی دارید که عین تلویزیون مرتب ویدیو می‌گذارید، تبلیغ می‌گیرید و تعداد زیادی مردم عضو هستند. پس نقش یک رسانه را دارد و افکار عمومی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.»
صداوسیما و سودای حکمرانی بر فضای مجازی
از نقش آفرینی صداوسیما در عرصه حکمرانی اینترنت ایران می‌توان از عضویت رئیس این سازمان در شورای عالی اطلاع‌رسانی یاد کرد. تنظیم مقررات فرهنگی، اخلاقی و دینی مربوط به چگونگی بهره‌گیری از شبکه‌های بین‌المللی اطلاع‌رسانی و تصویب آن یا پیشنهاد تصویب به مراجع ذی‌ربط یکی از وظایف شورای عالی اطلاع رسانی بود که در سال ۷۷ و براساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی تأسیس شد.
هر چند پس از آن در سال ۹۵ شورای عالی اطلاع‌رسانی به شورای عالی فضای مجازی که در سال ۹۰ با حکم رهبر تشکیل شده بود، ملحق شد ولی با نیم نگاهی به اعضای حقیقی و حقوقی شورای عالی فضای مجازی می‌توان به پررنگ‌تر شدن نقش سازمان صداوسیما در حکمرانی اینترنت ایران پی برد. آنطور که در وبسایت شورای عالی فضای مجازی اعلام شده، عبدالعی علی عسکری، رئیس سازمان صداوسیما یکی از اعضای حقوقی شورای عالی فضای مجازی است. تناسب میزان تاثیرگذاری سازمان صداوسیما در حکمرانی اینترنت ایران در شورای عالی اطلاع‌رسانی و شورای عالی فضای مجازی آنجا بهم می‌ریزد که به ترکیب اعضای حقیقی شورای عالی فضای مجازی نگاه می‌کنیم. اسامی محمد سرافراز و عزت الله ضرغامی که هر دو پیش از این ریاست صداوسیما را بر عهده داشتند در بین اعضای حقیقی شورای عالی فضای مجازی دیده می‌شود. از این رو به نظر می‌رسد رفته رفته وزن تأثیرگذاری صداوسیما در سیاست‌گذاری‌های حوزه حکمرانی اینترنت ایران افزایش پیدا کرده است.
نقش آفرینی سازمان صداوسیما محدود به عضویت اعضای حقیقی و حقوقی مرتبط با آن در شورای عالی فضای مجازی و یا شکل‌گیری ساترا ذیل این سازمان نیست. بلکه رئیس سازمان صداوسیما همچنین یکی از اعضای کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه است که بر اساس ماده ۷۵۰ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات تشکیل شده و مسئولیت نظارت بر فضای مجازی و پالایش تارنماهای حاوی محتوای مجرمانه و رسیدگی به شکایات مردمی را به عهده دارد.
آ ینده مطلوب رسانه ملی در فضای اینترنت
در بهار سال ۱۳۹۳ مقاله‌ای در فصلنامه پژوهش‌های ارتباطی با موضوع »تدوین آینده‌های محتمل و مطلوب رسانه ملی در فضای اینترنت «منتشر شد که عبدالعلی علی عسکری، رئیس فعلی سازمان صداوسیما یکی از نویسندگان آن بود. در این پژوهش آینده‌های محتمل رسانه ملی در فضای اینترنت با توجه به روندهای محیطی و محاطی اثرگذار بر این رسانه، به ترتیب، حضور موازی در فضای اینترنت با ۸۶.۳۵ درصد در رده اول، حضور مکمل در فضای اینترنت با ۶۴.۵۹درصد در رده دوم، حضور مطلق در فضای اینترنت با ۶۰.۳۱ درصد در رده سوم و حضور سایه‌ای در فضای اینترنت با ۳۷.۲۳ درصد در رده چهارم اولویت بندی شده است. در بحث» آینده مطلوب» از نظر خبرگان پژوهش نیز، در میان آینده های محتمل در ده سال آینده، حضور موازی در فضای اینترنت برای رسانه ملی با امتیاز ۹۴.۴۴ انتخاب شده است.
علی عسکری تنها ۲ سال پس از انتشار این مقاله یعنی در ۲۲ اردیبهشت ۹۵ رئیس سازمان صداوسیما شد و اآنچه در این ۵ سال از کارنامه او بر می‌آید، گواه حضور موازی سازمان صداوسیما با فضای اینترنت نیست. با قدرت‌گیری ساترا و جو سیاسی حاکم بر ایران که موانع پیشروی صداوسیما را به حداقل می‌رساند، به نظر می‌رسد سازمان صداوسیما در حال حرکت به سمت حضور مطلق در فضای اینترنت ایران است.
دانلود گزارش اینترنت ایران
