نام نویسنده: مريم عسگري
بازار كامپيوتر به ويژه لپ‌تاپ اين اواخر مملو از اجناس ارزان قيمتي شده است كه اگر چه طبق اعلام فروشندگان آنها از لحاظ كيفيت و قابليت چيزي از نمونه‌هاي گران قيمت موجود در بازار كم ندارند، اما برخي ….
از فعالان بازار معتقدند اين كالاها اجناس ايرادداري هستند كه به كارخانه سازنده مرجوع شده و كمپاني مادر پس از رفع عيب، آنها را مجدد با قيمت بسيار پايين به بازار عرضه مي‌كند. اين كالاها كه اصطلاحا REFUR BISHED ناميده مي‌شوند در بازار كشورهاي در حال توسعه به وفور يافت مي‌شوند و بسياري از كاربران لپ‌تاپ در اين كشورها از لپ‌تاپ‌هاي REFUR BISHED استفاده مي‌كنند.
اين اواخر اين لپ‌تاپ‌ها وارد بازار داخلي نيز شده‌اند، اما از آنجا كه شناسايي لپ‌تاپ‌هاي مرجوعي براي مصرف كننده ايراني مشكل است و از طرفي برخي از مصرف كنندگان اصلا از وجود چنين لپ‌تاپ‌هايي در بازار بي اطلاعند، اين كالاها به اسم كالاي آكبند و بدون ايراد به فروش مي‌رسند.
مرجوعي‌هاي يك بار مصرف
اين اواخر اگر سري به بازار كامپيوتر زده باشيد، حتما عرضه لپ‌تاپ‌هايي با قيمت 300 تا 400هزار تومان كه تا پيش از اين با قيمت‌هاي بالاي 800 تا 900 هزار به فروش مي‌رسيدند توجه شما رابه خود جلب كرده است.
اين لپ‌تاپ‌ها كه اكثرا به پردازنده‌هاي core 2 duo و صفحه نمايش‌هاي14 تا 15 اينچ مجهزند، به عنوان مدل‌هاي قديمي در بازار به فروش مي‌رسند، در حالي‌كه اگر نگاهي دقيق به قابلت‌هاي آنها بيندازيم، متوجه مي‌شويم لپ‌تاپ‌هاي مذكور چندان هم قديمي‌نيستند. از طرفي از لپ‌تاپ‌هايي كه به پردازنده‌هاي خانواده core 2 duo مجهزند معمولا بعيد است قيمتي پايين تر از 600 تا 700هزار تومان داشته باشند.
مطلق، يك فروشنده در اين زمينه مي‌گويد: متاسفانه به اين دليل كه فروشندگان در بازار داخلي تنها در پي كسب سود خود هستند و همچنين نظارت چنداني بر عملكرد برخي از فروشندگان نمي‌شود، لپ‌تاپ‌هاي مرجوعي وارد بازار و به اسم لپ‌تاپ آكبند به فروش مي‌رسند. رهبر، مسوول فروش شركت ابزار پيشرو، عرضه كننده لپ‌تاپ‌هاي DELL و HP نيز در اين زمينه ادعا مي‌كند كه در حال حاضر 90در‌صد لپ‌تاپ‌هاي سوني كه در بازار داخلي به فروش مي‌رسند، مرجوعي هستند و به همين دليل شاهد افت شديد قيمت لپ‌تاپ‌هاي اين برند طي ماه اخير بوده‌ايم. به گفته وي، به غير از سوني، شاهد عرضه لپ‌تاپ‌هاي مرجوعي DELL، برخي از سري‌هاي لپ‌تاپ‌هاي HP و… د ر بازار هستيم.
وي معتقد است، به طور كلي شركت‌هايي كه دستگاه‌هاي آنها در اروپا و آمريكا گارانتي تعويض ندارند، بيشتر به ارسال كالاي مرجوعي به بازار كشورهاي در حال توسعه مي‌پردازند و در كشور ما اداره استاندارد كه مسوول پيگيري اين موضوع است دانش كافي در زمينه تكنولوژي‌هاي روز ندارد؛ به همين دليل در اين زمينه با مشكل مواجه هستيم.
اما در اين باره پورعباس، سرپرست فروش شركت زيگورات، يكي از عرضه‌كنندگان لپ‌تاپ‌هاي DELL در بازار داخلي مي‌گويد: اين ادعا كه علت قيمت پايين لپ‌تاپ‌هاي DELL به طور حتم REFUR BISHED بودن آنها است، صحت ندارد و اين شركت با توجه به خواست و نياز مصرف‌كنندگان و همچنين كاهش جهاني قيمت‌ها و ركود حاكم بر بازار قيمت لپ‌تاپ‌هاي خود را كاهش داده است و اين اقدامي است كه اكثر فعالان بازار لپ‌تاپ انجام داده‌اند.
به گفته وي، اصولا پشت لپ‌تاپ‌هاي REFUR BISHED يك ليبل قرمز رنگ وجود دارد كه مشخص مي‌كند اين لپ‌تاپ مرجوعي است؛ ولي در ايران برخي از افراد اين ليبل را از بين مي‌برند و آن را به اسم لپ‌تاپ آكبند به فروش مي‌رسانند. فيضي، مديرعامل شركت ايران رهجو، عرضه كننده محصولات IT سوني در ايران نيز در ارتباط با ادعاي برخي از فعالان بازار مبني بر عرضه لپ‌تاپ‌هاي مرجوعي سوني به بازار مي‌گويد: اين ادعا به هيچ وجه صحت ندارد و به نظر من اين ادعا براي خدشه دار كردن سابقه ايران رهجو در بازار است. همچنين آن تعداد لپ‌تاپي كه طي چند ماه اخير به ايران رهجو بازگردانده شدند همان جا تعمير و به مشتري تحويل داده شدند و اصلا هيچ لپ‌تاپي به شركت توليدكننده مرجوع نشد.
وي علت كاهش شديد قيمت لپ‌تاپ‌هاي اين برند را همسويي با بازارهاي جهني عنوان كرد و گفت: ما در راستاي برنامه‌هاي دولت و به منظور عرضه كالا با قيمت پايين به مصرف‌كننده عمل مي‌كنيم. از طرفي تمام برندها با كاهش قيمت مواجه شده‌اند و اين تنها مربوط به سوني نيست.
خليلي، يكي از مسوولان فروشگاه موبايل رسا در پاساژ پايتخت نيز در اين رابطه مي‌گويد: كالاهاي مرجوعي موجود در بازار بيشتر شامل لپ‌تاپ است و در زمينه محصولات ديگر با چنين موضوعي مواجه نشده‌ايم.
به گفته وي، بسياري از كالاهايي كه در حال حاضر در بازار موجودند قاچاق هستند و كالاهاي قاچاق از فيلتر اداره استاندارد نمي‌گذرند. پس چگونه مي‌توان REFUR BISHED بودن يا نبودن آنها را مشخص كرد؟
بيگي، از اعضاي هيات مديره پاساژ پايتخت نيز در اين باره مي‌گويد: ورود كالاهاي REFUR BISHED به بازار اتفاق عجيبي نيست و در اكثر كشورها به ويژه كشورهاي جهان سوم شاهد عرضه اين كالاها به بازار هستيم؛ اما نكته اي كه ذكر آن لازم به نظر مي‌رسد اين است كه در بازارهاي جهاني كالاهاي مرجوعي با مهر و ليبل خاصي به فروش مي‌رسند و هنگام فروش به خريدار اعلام مي‌شود كه كالاي مذكور مرجوعي است؛ لذا با قيمت پايين به فروش مي‌رسد؛ اما در كشور ما، اين كالاها به اسم كالاي آكبند و با قيمت كالاي نو به فروش مي‌رسد و مصرف‌كننده اطلاعي از اين موضوع ندارد.
گذر از فيلتر اداره استاندارد
در حالي‌كه اكثر فروشندگان بازار معتقدند لپ‌تاپ‌هايي كه دچار مشكل هستند و به كمپاني مادر مرجوع مي‌شوند پس از رفع عيب وارد بازار ايران و ساير كشورهاي در حال توسعه مي‌شوند، نمايندگي‌هاي فروش به شدت اين موضوع را انكار مي‌كنند و معتقدند لپ‌تاپ‌هايي كه از اين طريق وارد بازار مي‌شوند، قاچاقي هستند و از فيلتر اداره استاندارد نمي‌گذرند. طبق ادعاي واردكنندگان، لپ‌تاپ‌هايي كه از مجاري قانوني وارد كشور مي‌شوند علاوه بر پرداخت حقوق گمركي هزينه‌اي به اداره استاندارد براي بررسي لپ‌تاپ‌ها مي‌پردازند و لپ‌تاپ‌هايي كه دچار مشكل باشند، وارد بازار نمي‌شوند.
اما فروشندگان بر اين باورند كه اين لپ‌تاپ‌ها از راه‌هاي قانوني و با پرداخت حقوق گمركي وارد بازار داخلي مي‌شوند و اين اداره استاندارد است كه از دانش كافي براي شناسايي لپ‌تاپ‌هاي معيوب برخوردار نيست.
يكي از نمايندگي‌هاي فروش نيز در اين رابطه ادعا كرده است، اداره استاندارد لپ‌تاپ‌هاي معيوب را كه در انبار گمركات كشور مانده است به سازمان اموال تمليكي واگذار و اين سازمان اين كالاها را بدون بررسي كارشناسانه به فروش مي‌رساند.
طبق ادعاي يكي ديگر از عرضه‌كنندگان تجهيزات كامپيوتري، زمانی که کالاهای غیراستاندارد از سوی سازمان استاندارد مرجوع ی‌شوند، واردکنندگان این کالاها مهر مرجوعی را به گمرک تحویل نمي‌دهند و این کالاها پس از چند ماه ماندن در گمرک توسط سازمان جمع‌آوری و فروش اموال تملیکی تصاحب مي‌شوند و سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی اقدام به فروش این کالاها از طریق مزایده می‌کند و جالب اینجا است که در بعضی موارد، همان واردکنندگان اولیه در این مزایده‌ها برنده مي‌شوند و اين كالاها با قيمت پايين و برخي موارد با قيمت كالاي بدون عيب وارد بازار مي‌شوند.
پاسخ اداره استاندارد
به‌رغم ادعاي واردكنندگان لپ‌تاپ در زمينه بررسي تخصصي لپ‌تاپ‌هاي وارداتي توسط اداره استاندارد، وحيد مرندي مدم، مدير كل نظارت بر اجراي اداره استاندارد مي‌گويد: در حال حاضر حدود 550 قلم كالا مشمول استاندارد اجباري است كه لپ‌تاپ از دسته كالاهايي است كه مشمول استاندارد اجباري نيست. اما هيات وزيران مصوبه‌اي ارائه كرده است كه طبق آن برخي از كالاهايي كه مشمول استاندارد اجباري نيستند، بايد مورد كنترل اداره استاندارد قرار گيرند كه لپ‌تاپ از دسته اين كالاها است و به اين ترتيب اداره استاندارد با وجودي كه لپ‌تاپ مشمول استاندارد اجباري نيست آن را بررسي مي‌كند.
به گفته وي، ممكن است لپ‌تاپ‌هاي REFUR BISHED از طريق قاچاق وارد كشور شده باشند يا اينكه به عنوان كالاي مسافري وارد كشر شده باشند. وي افزود: ما به هيچ وجه عرضه چنين لپ‌تاپ‌هايي را به بازار منكر نمي‌شويم.
مدير كل نظارت بر اجراي اداره استاندارد در مورد فروش لپ‌تاپ‌هاي مرجوعي توسط سازمان جمع آوري و فروش اموال تمليكي گفت: ممكن است برخي از لپ‌تاپ‌هاي مرجوعي كه وارد بازار مي‌شوند از طريق اين سازمان وارد بازار شوند؛ چرا كه سازمان جمع آوري و فروش اموال تمليكي كالاهايي را كه به هر دليل در انبار گمرك مي‌مانند؛ از طريق مزايده به فروش مي‌رساند؛ اما نحوه كار به اين صورت است كه استان‌ها اين كالاها را به اداره استاندارد معرفي و در صورت سالم بودن آنها به بازار عرضه مي‌شوند؛ اما برخي از استان‌ها اين كار را نمي‌كنند و كالاها را به اداره استاندارد معرفي نكرده و به اين ترتيب كالاهاي مرجوعي وارد بازار مي‌شوند.
وي همچنين در رابطه با ادعاي برخي از فعالان بازار مبني بر عدم آگاهي كارشناسان اداره استاندارد از تكنولوژي روز و تخصص كافي در زمينه شناخت كالاها گفت: اين موضوع به هيچ وجه صحت ندارد و كارشناسان اداره استاندارد تبحر كافي را در زمينه شناسايي محصولات دارند.
