تغییر آرایش در خط مقدم بازار سوپرمارکت‌های آنلاین؛ بررسی یک جنگ چندصد هزار سفارشی

وقتی شفافیت در اکوسیستم استارتاپی قربانی رقابت می‌شود، تنها راه برای روشن شدن وضعیت بازار، کنار هم گذاشتن تکه‌های پازل است. بررسی‌های دیجیاتو با استناد به آمارهای اعلامی و تحلیل صورت‌های مالی نشان می‌دهد تنور رقابت سوپرمارکت‌های آنلاین در ایران داغ‌تر از قبل شده است. داده‌ها حاکی از آن است که اُکالا با ثبت رکورد ۲۴۶ هزار سفارش در روز، از نظر حداکثر سفارش از اسنپ‌مارکت پیشی گرفته است. این در حالی است که سال گذشته، سوپرمارکت اسنپ از نظر فروش ناخالص، جایگاه بالاتری از اُکالا داشت.

اعدادی که در ادامه می‌خوانید، حاصل کنار هم گذاشتن تکه‌های پازل از رکوردهای فروش روزانه و عملکرد ماهانه شرکت‌هاست. از آنجا که این ارقام مربوط به بازه‌های زمانی خاص (کمپین‌ها) هستند، نباید آن‌ها را به کل سال تعمیم داد. با این حال، همین داده‌ها نیز در فضای غیرشفاف فعلی، بهترین شاخص برای درک شدت رقابت و جابه‌جایی احتمالی جایگاه بازیگران بزرگ سوپرمارکت آنلاین محسوب می‌شوند.

ثبت رکورد فروش بالاتر توسط اُکالا

اُکالا و اسنپ‌مارکت در کمپین‌های مختلف خود و در کمتر از یک هفته، رکوردهای جدیدی در زمینه پردازش سفارش‌ها ثبت کردند.

اُکالا اواخر آبان ماه امسال و در راستای کمپین «رایگان می‌رسونمش» اعلام کرد توانسته در یک روز ۲۴۶ هزار سفارش را پردازش کند.

اسنپ‌مارکت هم اعلام کرد در آذر ماه و هم‌زمان با کمپین بلک‌فرایدی خود در ۶ و ۷ آذر ماه ۴۵۰ هزار سفارش داشت. اگر این رقم را تقسیم بر ۲ کنیم، یعنی در یک روز ۲۲۵ هزار سفارش ثبت کرده است.

دیگر بازیگر این حوزه یعنی دیجی‌کالا جت به طور رسمی داده‌ای از کمپین بلک‌فرایدی خود منتشر نکرده، اما براساس اطلاعاتی که به دست دیجیاتو رسیده می‌توان تخمینی از وضعیت رقابت این سه بازیگر اصلی در حوزه فروش آنلاین سوپرمارکتی داشته باشیم.

اگر مجموع سفارش‌های پردازش شده در روزهای اوج رقابت (پیک کمپین‌ها) را به عنوان شاخصی از ظرفیت کل بازار در نظر بگیریم، تخمین زده می‌شود که حدود ۵۰۰ تا ۵۵۰ هزار سفارش آنلاین سوپرمارکتی در روز رکوردشکنی‌ها پردازش شده است. با این فرض، اُکالا با پردازش حدود ۲۴۶ هزار سفارش، سهم بازاری نزدیک به ۴۷ درصد را در روزهای کمپین از آن خود کرده و اسنپ‌مارکت با سهم تقریبی ۴۴ درصدی در تعقیب آن است. دیجی‌کالا جت هم سهم باقی‌مانده (کمتر از ۱۰ درصد) را در اختیار دارد.

مجددا یادآور می‌شود مقایسه حداکثر سفارش‌های پردازش شده در روزهای اوج رقابت، دید خوبی برای ارزیابی ظرفیت عملیاتی و شدت رقابت بازیگران اصلی می‌دهد. این ارقام در واقع به عنوان بهترین معیار موجود برای سنجش رقابت در بازار تلقی می‌شوند و نباید آن را به عنوان سهم بازار در نظر گرفت.

سهم بازار براساس فروش ناخالص

در زمینه فروش ناخالص، داده‌های موجود به سال ۱۴۰۳ باز می‌گردد که آن هم براساس رکورد فروش است نه داده کل سال.

براساس گزارش سال ۱۴۰۳ اسنپ، بیشترین میزان فروش ماهانه اسنپ‌مارکت در بهمن ماه با ثبت رقم بیش از ۱۵۰۰ میلیارد تومان رقم خورد.

حال باید فروش ناخالص (GMV) اُکالا در ماهی که رکوردشکنی کرده را محاسبه کنیم. گزارش سال این شرکت نیز نشان می‌دهد اُکالا در یک ماه به رکورد بیش از ۳ میلیون و ۵۰۴ هزار سفارش دست پیدا کرده بود. اما اطلاعاتی درباره رقم فروش منتشر نشده است. برای محاسبه آن باید از اطلاعات جدید این شرکت استفاده کنیم.

در جریان رکوردشکنی امسال اکالا، ارزش هر سبد خرید به طور میانگین حدود ۵۷۰ هزار تومان بود. با توجه به نرخ تورم ۴۶ درصدی سالانه مواد غذایی که توسط مرکز آمار ایران اعلام شده، میانگین هر سبد خرید برای سال گذشته را ۳۹۰ هزار تومان تخمین زدیم.

حال با ضرب میانگین ارزش هر سبد خرید در کل سفارش‌های ماه، به فروش ناخالص حدود ۱۳۶۵ میلیارد تومانی می‌رسیم که ۱۰ درصد کمتر از GMV اعلامی اسنپ‌مارکت در ماه رکوردزنی‌شان است.

برای اینکه ببینیم این تخمین فروش ناخالص ۱۳۶۵ میلیارد تومانی چقدر درست است، آن را با GMV کل سال اکالا مقایسه می‌کنیم. آنطور که در صورت‌های مالی حسابرسی شده اکالا آمده، سهم این شرکت از هر فروش آنلاین (کارمزد) ۷ درصد است. این شرکت در سال گذشته بیش از ۶۲۱ میلیارد تومان درآمد عملیاتی داشت، بنابراین فروش ناخالص آن (۶۲۱ ضربدر ۱۰۰ تقسیم بر ۷) در سال ۱۴۰۳ حدود ۸۸۷۱ میلیارد تومان بود. بنابراین تخمین ما چندان دور از ذهن نیست.

تنور رقابت داغ شد

محاسبات نشان می‌دهد اسنپ‌مارکت در سال گذشته از نظر ارزش ریالی فروش (GMV) دست بالا را داشت، اما اُکالا توانسته امسال در بحث حداکثر سفارش روزانه از رقیب قدیمی خود عبور کند و به سهم بازار بیشتری دست یابد.

احتمالا در آینده شاهد رقابت جذاب‌تری در این حوزه باشیم. رقابتی که در نهایت به سود مصرف کننده خواهد بود، چراکه با گسترش این حوزه، فعالیت فروشگاه‌ها برای فروش آنلاین منظم‌تر و دقیق‌تر شده و این امر خرید اینترنتی سوپرمارکتی را برای مردم راحت‌تر می‌کند.