اهمیت دسترسی کسب‌و‌کارها به داده‌های عمومی

در چهارمین نشست انجمن تجارت الکترونیک تهران، موضوع «تسهیل دسترسی شرکت‌های دانش‌بنیان به داده‌های عمومی» مورد بحث قرار گرفت و محمد امین آقا میری، درباره تغییر نوع نگاه در داده‌رسانی نکاتی را بیان کرد.

به گزارش روابط عمومی انجمن تجارت الکترونیک تهران، چهارمین نشست انجمن با موضوع «تسهیل دسترسی شرکت‌های دانش‌بنیان به داده‌های عمومی» عصر روز دوشنبه، ۱۲ تیرماه در کارخانه نوآوری با حضور محمدامین آقامیری، دبیر شورای عالی فضای مجازی، رضا باقری اصل، دبیر کارگروه ویژه اقتصاد دیجیتال، حامد منکرسی، معاون سیاست‌گذاری و اعتباربخشی فناوری اطلاعات، اعضای انجمن تجارت الکترونیک تهران و تعدادی از مدیران ارشد شرکت‌های حوزه اقتصاد دیجیتال برگزار شد.

در ابتدای این نشست نیما قاضی رئیس انجمن، گزارشی کوتاه از فعالیت‌های انجمن تجارت الکترونیک بیان کرد.

سپس روح‌الله رهبرپور، رئیس کمسیون قوانین و مقررات عمومی انجمن تجارت الکترونیک، ضمن خوش‌آمدگویی به حاضران، با بیان اینکه قانون‌گذار درباره این موضوع قوانینی را وضع کرده است، گفت: قانون مدیریت داده‌ها و اطلاعات ملی، موادی را بیان می‌کند که در بعضی از آن‌ها درباره تبادل اطلاعات و تسهیل دسترسی به داده‌ها صحبت می‌کند.

وی در ادامه ماده ۲، ۳ و ۷ از این قانون را ارائه کرد و بخشی از قانون بودجه ۱۴۰۲ که به صورت جزئی درباره رسیدگی به داده‌ها است نیز خوانده شد.

عدم همکاری سازمان‌های مسئول

در ادامه، اشکان میرآرمندهی، مدیر عامل «دیوار» گفت: همه ما الزام نیاز شرکت‌های خصوصی به دسترسی داده‌های عمومی را می‌دانیم اما در واقعیت این موضوع به آسانی رخ نمی‌دهد. ما اولین استارت‌آپی بودیم که توانستیم به سامانه «شاهکار» که برای احراز هویت است دسترسی داشته باشیم. این کار برای ما با چالش‌های بسیاری همراه بود. یکی از معضلات دسترسی به سامانه‌ها و دیگری قیمت بالای استفاده از آن‌ها است.

او ادامه داد: یکی از چالش‌های ما در کسب و کارمان در بخش‌هایی چون املاک و خودرو، آگهی‌های تقلبی است و برای رفع آن نیازمند داده‌های عمومی هستیم. میرآرمندهی با بیان اینکه ما در بخش‌های مختلف نیاز به دسترسی به سامانه‌هایی برای صحت‌سنجی داریم تا آگهی درج شده در وب‌سایت اعتبارستجی شود و اعتماد بیشتری صورت گرفته و سهم بیشتری از اقتصاد در حوزه تجارت الکترونیک شکل بگیرد اظهار کرد: متاسفانه با وجود داشتن مصوبه قانونی در این حوزه، سازمان‌های مسئول برای این موضوع همکاری زیادی نمی‌کنند.

چالش اصلی کسب‌وکارهای سلامت دیجیتال

در ادامه برنامه، گلرخ داوران، مدیرعامل «اسنپ‌دکتر» به حوزه سلامت دیجیتال پرداخت و تصریح کرد: در حوزه سلامت دیجیتال، در جایگاه‌یابی قانونی و به رسمیت شناختن کسب‌و‌کارهای سلامت دیجیتال، با چالش‌های بسیاری روبه‌رو هستیم. 

وی با اشاره به اینکه عدم قانون‌گذاری عامدانه وزارت بهداشت در این حوزه برای پیشرفت، سنگ‌اندازی می‌کند، ادامه داد: ما نیازمند توجه ویژه در تحقق عدالت در کشوری به وسعت ایران هستیم و برای فراهم آوردن چنین امکانی نیازمند حمایت هستیم. دسترسی داده‌های کلان که در اختیار شرکت‌های بیمه است، برای پزشکان و افراد حقیقی و حقوقی برای کسب‌کارهای حوزه سلامت نه تنها کمک‌کننده، بلکه ضروری است.

داوران اضافه کرد: یکی از مهم‌ترین مواردی که در این حوزه هست بحث حفظ حریم خصوصی و احقاق حق نسبت به آن است. غافل شدن از این موضوع باعث پاک شدن صورت مسئله می‌شود و تصمیم به این سمت می‌رود که اطلاعاتی در اختیار کسب‌و‌کارها قرار نگیرد.

محمدرضا فرحی، رئیس هیات مدیره «بیمه بازار» در ادامه این نشست، بیان کرد: صنعت بیمه، یکی از مستعدترین صنایع برای تحلیل و پردازش داده‌ها است. در صنعت بیمه درباره داده‌ها حساسیت عجیبی وجود دارد. جالب است بدانید در بیمه بدنه ضریب خسارت ۷۰ درصد است و نکته قابل تامل در ضریب واریانس در بین شرکت‌های بیمه فعال در این حوزه است که دامنه‌ای بسیار گسترده دارد. ما از چند شرکت بیمه داده‌ها را گرفته و تحلیل کردیم و نتایج چشم‌گیری به دست آوردیم.

وی تصریح کرد: یکی از نکته‌های عجیب در بحث داده‌های عمومی این است که حتی دادن داده به حاکمیت نیز حساسیت‌هایی دارد. قرار بود پیشتر داده‌هایی را به وزارت صمت تحویل دهیم اما بعدها از ما سوال پرسیده شد که به چه دلیل داده‌ها را تحویل دادید. به نظر من، راه‌حل همه این مشکلات، تصویب قانونی مدون در این حوزه است.

چالش رقابت با تنظیم‌گرها

سپس مهدی شریعتمدار، مدیرعامل «جیبیت» که حامی مالی چهارمین نشست انجمن تجارت الکترونیک بود، با اشاره به اینکه پروژه‌ای از سال گذشته در انجمن تجارت الکترونیک درباره مقوله داده‌ها تصویب شد، عنوان کرد: من در جیبیت تولیدکننده داده‌هایی هستم که یا می‌توانند حاکمیتی باشند یا حساس تلقی شوند. در پروژه تصویب شده، تطبیق اطلاعات، تبدیل اطلاعات یا حتی اطلاعات خام و استنتاج از آن‌ها که رایج‌ترین شیوه استفاده از داده است، به کار می‌رود.

او با تاکید بر اینکه داده‌هایی هستند که زمینه صحت‌سنجی و اعتبارسنجی را فراهم می‌آورند، گفت: برای مثال، استعلام بیمه تامین اجتماعی به اعتبارسنجی شخص کمک می‌کند یا استعلام بیمه شخص ثالث یا پلاک خودرو و وسیله نقلیه و دارایی‌های منقول و غیرمنقول یک شخص، همگی حائز اهمیت هستند.

مدیرعامل جیبیت با بیان اینکه ما در جایگاه کسب و کار خیلی وقت‌ها درباره داشتن سوپیشینه در برخی افراد توبیخ می‌شویم، در حالی که امکانی برای فهمیدن این موضوع وجود ندارد، تاکید کرد: به شدت نگران این هستم که وضعیت فعلی حوزه من قرار است چگونه باشد. در بخش خصوصی، ما داده‌های جذابی به دست آوردیم اما هیچ‌گاه نشر داده نداشتیم. باید بگویم که تعریف مشخصی از تنظیم‌گری در ذهن نهاد‌ها وجود ندارد. اکثر نهادهای تنظیم‌گر در بازار خود رقابت می‌کنند و اگر توانایی رقابت نداشته باشند رقیب را حذف می‌کنند که درباره همه این‌ها باید تمهیداتی اندیشیده شود.

در ادامه مراسم محمدامین آقا میری، دبیر شورای عالی فضای مجازی، به عنوان سخنران اصلی برنامه، با اشاره به اینکه مساله اصلی این است که نظام سنتی در یک زیست‌بوم متفاوتی مشغول به کار بوده است. اما روش‌های نوین ناگهان وارد بازارکار شده و تعادل به هم می‌ریزد و بر هم زدن تعادل باعث نارضایتی شده و مقاومت شکل می‌گیرد، خاطرنشان کرد: در این حالت یا به این جمع‌بندی می‌رسیم که نیازمند تغییر نوع نگاه‌مان برای برقراری تعادل هستیم یا به نقطه سنتی پایبند می‌مانیم و مقاومت‌هایی شکل می‌گیرد. در چنین حالتی تنش شکل گرفته و کسب و کار دچار مشکل می‌شود.

او بیان اینکه نبود تنظیم‌گر باعث می‌شود که ندانیم رفتار سیستم در مقابل ما چگونه است، عنوان کرد: یکی از بحث‌های ما تنظیم‌گری سکوها و پلتفرم‌ها است. مقاومت‌هایی جدی هم در این حوزه به چشم می‌خورد و ممکن است افراد فکر کنند حوزه فعالیت‌شان تضعیف شده است اما در حال تدوین ساز وکاری هستیم تا تعامل رفت و برگشتی که موجب رشد و بلوغ سیستمی می‌شود شکل بگیرد و کسب‌و‌کارها بدانند طرف حساب‌شان چه کسی هستند.

آقامیری با تاکید بر اینکه بحث داده، حقوق کاربر و پلتفرم، شفاف‌سازی خواهد شد، اظهار کرد: هرچه مشخص شدن این شفافیت بیشتر شود تعارض‌های نهادی با کسب‌و‌کارها به همان نسبت کمتر خواهد شد. 

او گفت: کارآفرینی یکی از سخت‌ترین کارها برای کسب درآمد است و انگیزه کارآفرینان فراتر از چیزهای مرسوم است. خلق یک محصول جذاب کاری شیرین است و حضور کارآفرینان در مسیر و پیاده‌سازی مسیر و انجام اصلاحات آن ضروری است.

دبیر شورای عالی فضای مجازی ادامه داد: تک تک کسب و کارها برای ما ارزشمند هستند و باید تقویت شوند. برای توسعه این فضا کمک و حضور کارآفرینان حائز اهمیت است. حضور و کمک بخش‌های فعال می‌تواند مسیر را برایمان تسهیل کند.

به بلوغ لازم نرسیده‌ایم

در ادامه رضا باقری اصل باقر اصل، دبیر کارگروه ویژه اقتصاد دیجیتال، درباره توسعه اقتصاد دیجیتال از مسیر حکمرانی داده گفت: بازیگران این حوزه چه حاکمیت، چه تنظیم‌گر، چه بخش خصوصی و حتی پایگاه‌های داده، هنوز به بلوغ لازم نرسیده‌اند. 

او افزود: وقتی درباره مقوله داده صحبت می‌شود بعضی از داده‌ها باز و عمومی هستند. برای مثال بعضی از کسب‌و‌کارهای مکان‌محور، نیاز به اطلاعات تقسیمات کشوری دارند اما کیفیت داده‌های مصوب گاهی با کیفیت مورد نیاز برای کار همسان نیست. نظم و انضباط خاصی روی داده‌ها به چشم می‌خورد و قواعد متفاوتی روی یک داده واحد می‌تواند اعمال شود.

دبیر کارگروه ویژه اقتصاد دیجیتال با اشاره به اینکه در بحث اثرات مهم «قانون مدیریت داده و اطلاعات ملی» در رفع خلاهای قانونی، به کارگیری فناوری اطلاعات در دستگاه‌های اجرایی و توسعه دولت هوشمند، قوانینی وضع شد، بیان کرد: در حوزه رسمیت یافتن حکمرانی داده در قوانین کشور، تعریف داده و اطلاعات ملی، برای اولین بار در قوانین کشور، حذف برخی مواد قانونی معارض در تبادل داده‌ها برای توسعه دولت هوشمند و تبادل اطلاعات بین دستگاهی، نظریه‌هایی مطرح و قوانینی وضع شد.

باقری اصل گفت: باید تلاش ما این باشد که سرویس‌ها را به صورت رقابتی در اختیار قرار دهیم تا بازدهی بیشتری وجود داشته باشد و شاید کسب و کارها موفق شوند سهم از بازار بیشتری به دست بیاورند که در این زمینه هر کمکی نیاز باشد به کسب‌وکارها صورت خواهد گرفت.

سپس حامد منکرسی، معاون سیاست‌گذاری و اعتباربخشی سازمان فناوری اطلاعات، با اشاره به اینکه پروژه‌ای برای جمع‌آوری داده‌های عمومی و ارائه آن در سامانه‌هایی برای استفاده کسب و کارها فراهم شده است، گفت: قطعا در اهمیت دسترسی به داده بر کسب و کارها شکی وجود ندارد. ضعف‌های سامانه فعلی شناسایی شد و با تغییر فرایندها در حال طرح‌ریزی سامانه جدید هستیم که تا پایان شهریور ماه، از نقشه راه جدید رونمایی خواهد شد.

او در پایان تاکید کرد: در بحث استانداردسازی داده‌ها، این سامانه کیفیت داده‌ها را در سطوح مختلف بررسی می‌کند. هدف نهایی ما خودکار کردن این فرآیند‌های داده‌ای است.

گفتنی است نشست‌های انجمن تجارت الکترونیک تهران، با موضوعات مختلف جهت بررسی مشکلات شرکت‌های عضو انجمن و فعالان حوزه اقتصاد دیجیتال برگزار می‌شود که در آن، مدیران و تصمیم‌گیران دولتی، اعضای انجمن و مدیران شرکت‌های فعال در این حوزه حضور دارند که چهارمین نشست انجمن با موضوع «تسهیل دسترسی شرکت‌های دانش‌بنیان به داده‌های عمومی» با حمایت «جیبیت»، برگزار شد.