کارشناسان: تغییر در سیستم فیلترینگ باعث اختلال روی اینترنت شده است

اواخر هفته گذشته برخی کاربران و البته فعالان اینترنتی خبری را در شبکه‌های اجتماعی منتشر کردند که احتمال تصمیم دولت برای قطع همیشگی اینترنت را تقویت می‌کرد. شدیدتر ‌شدن اختلال‌های اینترنت از روز گذشته احتمال از دسترس خارج شدن اینترنت برای همیشه را تقویت کرد. با افزایش خبرها در شبکه‌های اجتماعی در مورد قطع همیشگی اینترنت،  صبح امروز 22 آبان احسان خرامید، در توییتی انتشار این خبرها را کذب دانست. او با استفاده از هشتگ فکت چک نوشت: « فکت چکت در این مورد نوشته است: «منشأ اولین خبر کذب قطعی اینترنت بین الملل ایران کجاست؟»

اگر چه که همین توییت روابط عمومی وزارت ارتباطات با انتقاد تند کاربران مواجه شد. برخی کاربران در کامنت‌هایی مشابه نوشته‌اند «سرویسی که حالا به اسم اینترنت در اختیار مردم قرار گرفته است، اصلا شبیه اینترنت نیست.» یا برخی دیگر با اعلام اینکه نام درست وزارت ارتباطات وزارت قطع ارتباطات است اعلام کردند که درست است که اینترنت قطع نیست؛ اما آنقدر همرا با اختلال است که امکان استفاده از آن وجود ندارد. همچنین برخی دیگر از کاربران نیز به استفاده از لفظ  «اینترنت بین‌الملل ایران» از سوی روابط عمومی وزارت ارتباطات انتقاد کرده‌اند و نوشتند که اینترنت اینترنت است بین‌المل و غیر بین‌الملل ندارد. 

اختلال‌های ادامه‌دار

اینترنت در بیش از ۶ هفته گذشته بارها در ساعاتی از روز قطع یا همراه با اختلال‌های شدید بوده، اختلال‌هایی که همچنان هم دادمه دارد. با این حال در برابر شکایت کاربران و کسب‌وکارها به ادامه‌دار بودن محدودیت روی اینترنت مقامات دولتی اعلام می‌کنند که اینترنت در شرایط عادی است. برای نمونه هفته گذشته سخنگوی دولت گفت که اینترنت بدون محدودیت در اختیار کاربران است و اینترنت در کشور فیلتر نیست. به گفته او تنها دو پلتفرم خارجی ( اینستاگرام و واتساپ) به دلیل مسائل امنیتی فیلتر شده‌اند. 

با این حال تجربه کاربران در استفاده از اینترنت چیز دیگری خلاف ادعای مسئولان دولت را نشان می‌دهد. حتی از روز گذشته اختلال روی اینترنت شدید‌تر از چند هفته گذشته شده است. شدت گرفتن این اختلال‌ها هم به خبرهای مختلف در مورد قطع همیشگی اینترنت دامن زد، اگر چه وزارت ارتباطات این خبرها را تکذیب و اعلام می‌کند محدودیت جدیدی رو شبکه اعمال نشده است.

در مقابل این اظهارات برخی اپراتورها در اظهارات غیررسمی از شدت گرفتن اجرای فیلترینگ روی شبکه اینترنت کشور خبر می‌دهند. 

تغییر در سیستم فیلترینگ

در همین زمینه سعید سوزنگر کارشناس امنیت سایبری، در گفت‌وگو با راه‌پرداخت تاکید کرده که از دو روز گذشته تغییراتی در سیستم فیلترینگ کشور اعمال شده و همین تغییرات اختلال شدیدی روی دسترسی به اینترنت ایجاد کرده است.

او در توضیح بیشتر این تغییرات گفت: «بسیاری از پروتکل‌هایی که امکان تشخیص آنها وجود نداشت و امکان استفاده از اینترنت بدون فیلتر را فراهم می‌کرد، حالا توسط سیستم فیلترینگ قابل تشخیص شده و این پروتکل‌ها یا آی پی ها مرتبط با این پروتکل ها بسته شده‌اند. 

او با پیچیده‌تر شدن سیستم فیلترینگ کشور ادامه داد: «نوع فیلترینگی که حالا دارد روی شبکه پیاده می‌شود بسیار پیچیده‌تر از گذشته است و فکر می‌کنیم یا روش تشخیص را ارتقاء داده‌اند یا ابزارهای جدیدی برای اعمال فیلترینگ بیشتر روی شبکه نصب کرده‌اند.»

براساس اظهارات او فیلترینگ از اوایل امسال رشد چشمگیری داشته و روز به روز در حال پیشرفت است، تا جایی که امروز روش‌های پیچیده‌تر گذشته هم از دسترس خارج شده‌اند. 

او در این مورد توضیح می‌داهد: «تا همین چند روز گذشته شما می‌توانستید با یک سرور داخلی به شبکه داخل کشور وصل شوید و از داخل به دیتاسنتر خارجی متصل شوید؛ ولی الان این اتفاق تا حد زیادی جلویش گرفته شده است. بسیاری از سرورها و پروتکل‌هایی که تا به امروز قابل تشخیص سیستم فیلترینگ نبوده‌اند بسته شدند و امکان ارتباط گرفتن با آنها وجود ندارد. حتی پروتکل‌هایی که برای ارتباط بین دو شبکه به صورت امن استفاده می‌شد نیز محدود شده است. »

به گفته او در ایران سعی شده از راه‌های دور زدن فیلترینگ در چین استفاده شود. او در مورد سیستم دور زدن فیلترینگ چین گفت: «مدل فیلترینگ چین به این صورت است که یک سری پروتکل از نظر آنها قانونی است و یکسری غیرقانونی. در چین آمدند و پروتکل‌ها یا ترافیک غیرقانونی را در قالب بسته‌هایی که حق عبور داشت تغییر دادند و پنهان‌سازی و پیچیده سازی کردند تا سیستم فیلترینگ آن را کشف نکند و به این صورت ترافیک را عبور می‌دادند.»

او برای درک بهتر این موضوع با ذکر مثالی ادامه داد: «مثلا ترافیک وب یا DNS می‌تواند از شبکه عبور کند؛ اما ترافیکی مانند SSTP حق عبور نداشت. می‌آمدند ترافیک این پروتکل‌های غیر قابل عبور را هم به شکلی تغییر می‌دادند که سیستم فیلترینگ تشخیص ندهد که ترافیک وب است و اجازه عبور بدهد.»

سوزنگر تاکید می‌کند که حالا چند روزی است که این نوع روش دور زدن فیلترینگ که از چینی‌ها تقلید شده است نیز توسط سیستم فیلترینگ تشخیص داده می‌شود و جلویش گرفته می‌شود.

به باور او شرایط حال‌حاضر اینترنت، استفاده از این سرویس را در کشور غیرممکن کرده‌ است و مشخص نیست که تا چند روز دیگر قرار است چه محدودیت‌های شدیدی دیگری روی این سرویس اعمال شود. این کارشناس امنیت شبکه معتقد است ادامه این وضعیت فرقی با قطع اینترنت ندارد.