دنياي اقتصاد : در ۲۰روز گذشته قطعی اینترنت و فیلترینگ گسترده، مشکلات مختلفی را برای کسب‌وکارها ایجاد و زندگی روزمره افراد را مختل کرده است؛ موضوعی که به خوبی نشان می‌دهد نگرانی‌های مردم از تصویب و اجرای طرح صیانت چندان بی‌راه نبود. در واقع چنان اراده جدی برای اجرای صیانت وجود داشت که یک ماه پیش و حتی قبل از شروع ناآرامی‌ها و قطع اینترنت، بخش مهمی از این طرح جنجالی در شورای عالی فضای مجازی تصویب و برای اجرا ابلاغ شد.
اظهارنظرهای اخیر بعضی مسوولان و نمایندگان مجلس هم نشان می‌دهد که شرایط این روزهای اینترنت و فضای مجازی، هدف مطلوب طراحان و مدافعان طرح صیانت است و آنها انتظار دارند فضای مجازی تحت قوانین و ضوابط مورد نظرشان مدیریت شود. در همین راستا روز گذشته سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی اعلام کرد که مجلس منتظر نظر شورای عالی فضای مجازی درباره طرح صیانت است. از طرفی وزیر ارتباطات هم در روزهای اخیر بارها اعلام کرده است که پلتفرم‌ها ملزم به تبعیت از قوانین کشور هستند و در غیر این صورت با محدودیت روبه‌رو می‌شوند.
پیش‌شرط‌هایی برای وصل اینترنت
دسترسی به اینترنت آزاد در ایران حالا گویا به همکاری کشورهای اروپایی برای جلوگیری از فعالیت شبکه‌های مخالف دولت، گره خورده است. گواه این موضوع اظهارنظر اخیر رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس است که از ارسال نامه‌ای درباره وصل اینترنت در ایران در آینده نزدیک به همتایانش در اروپا خبر داده است. به گزارش «ایسنا»، وحید جلال‌زاده در دومین جلسه هماهنگی ستاد یوم‌الله ۱۳ آبان و به عنوان رئیس این ستاد، گفته است: «بنده به زودی نامه‌ای را به همتایان خود در اروپا می‌فرستم مبنی بر اینکه شما شبکه‌های معاند علیه ایران در فضای مجازی را قطع کنید تا اینترنت در ایران وصل شود. در اروپا دست زدن به کوکتل مولوتوف مصداق اقدام غیرقانونی و تروریستی است، اما در شبکه‌های مجازی آن را برای استفاده علیه ملت و کشور ما آموزش می‌دهند. از این روست که ما تاکید داریم دشمن درجه اول ایران، آمریکاست و نباید این را به هیچ‌وجه فراموش کنیم.»
این در حالی است که عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در روزهای اخیر بارها و بارها تاکید کرده است که محدودیت‌های اینترنتی به دستور نهادهای امنیتی بوده و رفع این محدودیت‌ها هم به تصمیم مراجع ذی‌صلاح بستگی دارد. زارع‌پور روز شنبه گذشته در حاشیه مراسم افتتاح مرکز کنترل و عملیات ماهواره‌های سنجش تاکید کرد که محدودیت‌های اعمال شده بر اینترنت بین‌الملل برطرف شده است و در حال حاضر هیچ محدودیتی به جز فیلترینگ دو پلتفرم آمریکایی وجود ندارد. او در ادامه گفت: «تصمیم‌گیری در رابطه با رفع محدودیت اینستاگرام و واتساپ هم به تصمیم مراجع ذی‌صلاح بستگی دارد و چون این پلتفرم‌ها از قواعد تبعیت نکردند، در سیاست‌های پیشین تجدیدنظر شده است.» وزیر ارتباطات در پاسخ به این سوال که رئیس‌جمهور در وعده‌های انتخاباتی خود گفته بود اینستاگرام را نمی‌بندیم، گفت: «وقتی پلتفرم قواعد را رعایت نمی‌کند، در سیاست‌ها تجدیدنظر می‌کنیم. اینستاگرام اگر به قواعد ما و خودش درباره تجارت اسلحه و دعوت به خشونت پایبند باشد، مشکلی برای فعالیت ندارد.» زارع‌پور که در روزهای اخیر بارها به فرصت ایجاد شده برای پلتفرم‌های داخلی و نقاط قوت آنها اشاره کرده و کسب‌وکارها را برای مهاجرت به پلتفرم‌های بومی دعوت کرده است، در این مراسم گفت: «پلتفرمی که قوانین جمهوری اسلامی را به رسمیت نمی‌شناسد، بستر مناسبی برای کسب‌وکارها نیست.» او در هفته‌های اخیر خطاب به صاحبان کسب‌وکارها گفته بود: «پیشنهاد می‌کنم که کاسبان، برای کسب‌وکار خود روی پلتفرم‌هایی که پایبند به قوانین جمهوری اسلامی نیستند، سرمایه‌گذاری نکنند؛ ولو اینکه مجددا این پلتفرم‌ها باز شوند. این پلتفرم‌ها در هر بزنگاهی آن مسوولیت‌های بین‌المللی خود را هم ایفا نمی‌کنند و طبیعتا ممکن است با محدودیت‌هایی روبه‌رو شوند.»
عیسی زارع‌پور در حاشیه جلسه هیات دولت چهارشنبه ششم مهرماه هم درباره رفع محدودیت‌های اینترنتی گفته بود: «شورای عالی فضای مجازی در این مدت جلسه‌ای نداشته است که بخواهد درباره اینستاگرام نظری ارائه دهد. مرجع تصمیم‌گیری در این زمینه وزارت ارتباطات نیست و این محدودیت بنا به شرایط کشور ایجاد شده است.» وزیر ارتباطات پیش‌تر اظهار کرده بود که برخی پلتفرم‌های بعضا آمریکایی بستری برای اغتشاشات شده‌اند که محدودیت‌هایی بر آنها اعمال شده است و تا وقتی این پلتفرم‌ها موجب آسیب به کشور شوند، محدودیت آنها ادامه پیدا می‌کند.»
مجتبی توانگر، نماینده مردم تهران و رئیس کمیته اقتصاد دیجیتال مجلس هم که یکی از مخالفان تصویب و اجرای طرح صیانت بود، روز گذشته و در نطق میان دستور خود در جلسه علنی مجلس سوءاستفاده از فضای مجازی را بخشی از جورچین ایجاد و ارتقای تصاعدی بحران امنیتی خواند و گفت: «علاوه بر استفاده عوامل آشوب از سلبریتی‌ها، ما شاهد رفتارهای مشابه از برخی از مدیران و آموزش‌دهندگان کسب‌وکار در فضای مجازی بودیم. امیدوارم نهادهای امنیتی با این افراد برخورد جدی کنند تا رفتارهای غیرقانونی برخی از افراد، مانع فعالیت کسب‌وکارهای کوچک در فضای مجازی نشود و این اکوسیستم همچنان در مسیر تولید ملی و مبادلات اقتصادی گام بردارد.» این در حالی است که او قبلا درباره اعمال قانون بر فضای مجازی به «ایسنا» گفته بود که دوره قانون‌نویسی از بالا به پایین و پشت درهای بسته گذشته و قانون‌نویسی برای فضای مجازی که حالا در تمام دنیا با اقتصاد ممزوج شده، باید در یک نهاد تخصصی صورت گیرد.
پافشاری بر توسعه اینترنت ملی
بسیاری از مسوولان و نمایندگان مجلس در روزهای اخیر بر تهدیدآمیز بودن فضای مجازی پافشاری کرده‌اند و همین موضوع را دلیلی موجه برای مدیریت و در واقع اعمال محدودیت بر آن دانسته‌اند. سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی روز گذشته در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر اعلام کرد که باید قانون بر فضای مجازی حاکم باشد و هیچ فردی تایید نمی‌کند که در بستر آن، اغتشاش و آشوب ایجاد شود. احمد راستینه با تاکید بر اینکه فضای مجازی بر بستر خلأ قانونی منجر به ایجاد اغتشاش و آشوب می‌شود، گفت: «همه ما معتقد هستیم که باید قانون بر فضای مجازی حاکم باشد. در بستر فضای مجازی اجازه داده می‌شود که هر نوع دروغ و اتهامی بازنشر شود و با خلأ قانونی در برخورد با ارائه‌دهندگان نظرات خلاف قانون روبه‌رو هستیم، در این شرایط با هیجانی شدن جامعه بسیاری از افراد دچار خطا در محاسبات خود می‌شوند و اشتباه می‌کنند.» سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی درباره آخرین وضعیت طرح تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی موسوم به طرح صیانت، گفت: «مجلس شورای اسلامی گامی در جهت بررسی طرح تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی برداشت. شورای عالی فضای مجازی باید نظرات خود را درباره طرح مذکور اعلام کند و مجلس منتظر نظر شورای عالی فضای مجازی است.»
رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس هم در هفته گذشته با تاکید بر اینکه پیام‌رسان داخلی ایتا را پنج طلبه راه‌اندازی کردند، گفته است که باید پلتفرمی بهتر از واتساپ ارائه شود تا مردم خودشان انتخاب کنند. به گزارش خبرگزاری فارس، مرتضی آقاتهرانی در نشست بررسی مسائل فرهنگی کشور با بررسی چالش‌ها و فرصت‌های فرهنگی، گفت: «هشدار دادیم اگر فضای مجازی مدیریت نشود، مشکلات بسیاری را شاهد خواهیم بود. دو سال است برخی نمایندگان نمی‌گذارند که فضای مجازی را مدیریت کنیم، ضمن اینکه برخی نیز از بیرون فشار آوردند. باید خطر فضای مجازی رها شده را درک کرد و میدان را با فضای مجازی به دست دشمن نداد.» آقاتهرانی با اشاره به اینکه مجلس امروز قابل مقایسه با مجلس‌های قبلی نیست و باید پای مدیریت فضای مجازی بایستد، گفت: «فیلتر کردن جواب نمی‌دهد و باید مدیریت فضای مجازی را در کشور به دست بگیریم، البته باید این کار زودتر انجام می‌شد. ایتا را ۵ طلبه راه‌اندازی کردند؛ آقای جهرمی حاضر نبود با اینها بنشیند، اما با خارجی‌ها معامله می‌کرد چون برایش پول داشت.»
دادستان کل کشور هم در هفته گذشته با اشاره به توییت محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر سابق ارتباطات گفت: «امروز فردی که در گذشته مسوولیت ایجاد این شبکه را برعهده داشته است، در توییتی فیلتر کردن اینترنت را زیر سوال برده است.» به گزارش «ایلنا»، محمدجعفر منتظری در همایش بررسی نقش نخبگان در جهاد تبیین گفت: «باید آن زمان که هنوز کسب‌وکار مردم در فضای مجازی نبود، دوراندیشی می‌کردیم تا به جای استفاده از برنامه خارجی و با کمک فکر و اندیشه جوانان، شبکه داخلی ایجاد می‌کردیم. این کوتاهی‌ها، تقصیرها و تعمد در توجه نکردن به تاکید مقام معظم رهبری، امروز ما را به اینجا رسانده که در واتساپ و اینستاگرام شاهد برگزاری کلاس‌هایی برای جرم و جنایت، بی‌عفتی و هرزگی باشیم. »
