معاون تجاری و امور مشتریان شرکت مخابرات ایران به تازگی در مصاحبه‌ای ضمن انتقاد از همکاری نداشتن کافی دولت پیشین برای توسعه زیرساختهای ارتباطی، از تخصیص بودجه ۶۰۰ میلیارد تومانی دولت سیزدهم به این شرکت خصوصی‌شده خبر داد تا در زمینه توسعه زیرساختهای مخابراتی به کار گرفته شود. زارعیان در صحبتهای خود تاکید کرده است، نخستین بار است پس از خصوصی‌سازی شرکت مخابرات، که دولت چنین مبلغی را برای نوسازی زیرساختهای ارتباطی مخابرات تخصیص داده است.
هیئت وزیران دولت محمود احمدی‌نژاد در سال ۱۳۸۵ تصویب کرد که شرکت مخابرات ایران خصوصی شود. قرار شد این واگذاری از طریق بازار بورس انجام شود. سال ۸۷ این کار با واگذاری پنج درصد سهام آغاز شد و تا سال ۸۸ این مقدار به ۵۰ درصد رسید. علاوه بر دولت دو مجموعه با نام‌های «کنسرسیوم توسعه اعتماد مبین»، زیرمجموعه‌ی بنیاد تعاون سپاه و شرکت «گسترش الکترونیک مبین ایران» وابسته به ستاد اجرایی فرمان امام در لیست سهامداران عمده این شرکت وجود دارند.
در سالهای اخیر و حتی پس از خصوصی‌سازی شرکت مخابرات، مدل سیاستگذاری و نحوه دخالت دولت در امور این شرکت خصوصی شده، چالشی جدی بوده است. زیرا با وجود خصوصی شدن، این شرکت همچنان مالکیت بخش عظیمی از زیرساختهای ارتباطی را در اختیار دارد. حالا در جدیدترین اقدام، معاون تجاری و امور مشتریان شرکت مخابرات، از تخصیص بودجه‌ای توسط دولت برای توسعه زیرساختهای این شرکت خبر داده است.
«داوود زارعیان» در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا، از عملکرد دولت پیش در تعامل با این شرکت انتقاد کرده و بخشی از عقب‌ماندگی‌ها در زمینه توسعه زیرساختی اینترنت ثابت را متوجه این بخش دانسته است.
انتقاد مخابرات از سیاست‌گذاری‌های نادرست
زارعیان درباره عدم توسعه اینترنت در دولت گذشته گفت: در ۱۰ سال گذشته، توسعه اینترنت ثابت در کشور به طرز مطلوبی پیش نرفته است. دلیل اصلی این است که با ورود تلفن همراه به کشور بسیاری از سیاست‌گذاران فکر می‌کردند، می‌توان تنها با توسعه تلفن همراه، به‌طورکلی ارتباطات را توسعه داد.
زارعیان: سیاست‌گذاران فکر می‌کردند، می‌توان تنها با توسعه تلفن همراه، به‌طورکلی ارتباطات را توسعه داد.
وی افزود: اما آن‌ها فراموش کرده بودند که توسعه تلفن همراه و نیز شبکه انتقال تلفن همراه به تلفن ثابت وابسته است، اینترنت سیار ظرفیتی دارد که نسبت به تلفن ثابت محدود است. به طور مثال اگر فیبر نوری توسعه پیدا کند می‌توان اینترنت با سرعت بیشتر از ۵۰۰ مگابیت به مشتریان واگذار کرد این قابلیت در اینترنت سیار وجود ندارد. البته اینترنت سیار از نظر مزایا و مزیت‌هایی که دارد همیشه جایگاه خود را حفظ خواهد کرد.
زارعیان با تأکید بر اینکه چندین عامل در عدم توسعه اینترنت ثابت در ۱۳ سال گذشته نقش داشته است، خاطرنشان کرد: یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین دلایل عدم توسعه، سیاست‌گذاری‌های نادرست در بخش‌های مختلف تصمیم‌گیری کشور بوده و مهم‌ترین آن سیاست‌هایی بوده که سازمان تنظیم مقررات در دولت قبل به‌ویژه در سرکوب تعرفه تلفن ثابت و اینترنت ثابت دنبال کرده است.
معاون شرکت مخابرات ادامه داد: نمی‌توان در شرایطی که تورم در کشوری حداقل ۴۰ درصد است، تعرفه ثابت در یک بخش از کشور را برای ۲۰ سال ثابت نگه داشت. تعرفه تلفن ثابت در این سال‌ها به‌قدری سرکوب شده که شرکت مخابرات ایران در سال ۱۴۰۰ رسماً اعلام کرد حاضر است به تعرفه ۱۸ سال قبل بازگردد. سرکوب تعرفه‌ای به این شکل، شرکت مخابرات را از سرمایه‌گذاری در بخش ارتباطات ثابت دور کرد.
وی تأکید کرد: نکته دیگر، تعدد ساختار سیاستگذاری در این بخش است. شورای‌عالی فضای مجازی، کارگروه فیلترینگ، وزارت ارتباطات و ده‌ها نهاد دیگر به شکل موازی در حوزه سیاستگذاری ارتباطات فعال هستند و هرکدام تصمیماتی می‌گیرند که می‌تواند مانع بزرگی بر سر راه توسعه زیرساختهای کشور باشد و به نظر می‌رسد که همچنان نیز برخی از این موانع مرتفع نشده‌اند.
از FCPها حمایت شد؛ اما از مخابرات نه
زارعیان گفت: برنامه‌ریزی‌هایی که برای توسعه زیرساختهای مخابراتی در دولت گذشته صورت گرفت، یا ناقص اجرا شد، یا کلاً اجرا نشد. البته قصد ندارم بگویم هیچ کاری انجام نشده است، چرا که در پنج سال گذشته، ۴ میلیون مشترک اضافه کرده‌ایم.
معاون تجاری و امور مشتریان شرکت مخابرات بیان کرد: دلیل دیگری که عقب‌ماندگی در بخش اینترنت ثابت را رقم زد، حمایت بیش از حد از شرکت‌های FCP (ارائه‌دهنده اینترنت ثابت) در مقابل شرکت مخابرات ایران بود. البته خود این شرکت‌ها نیز به‌اندازه کافی حمایت نشدند؛ اما در مقابل مخابرات وضعیت بهتری داشتند.
وی اضافه کرد: سال ۸۴ که درآمد سرانه FCPها به‌ازای یک مشترک، حدود هفت هزار تومان بود، برای اجاره ماهانه سیم مسی یک هزار تومان پرداخت می‌شد. در سال ۱۴۰۱ در شرایطی که درآمد سرانه آن‌ها به‌ازای هر مشترک بالای ۱۰۰ هزار تومان است باز هم هزار تومان بابت اجاره سیم مسی پرداخت می‌کنند. نمی‌شود در یک شبکه ارتباطی تلفن ثابت، یک سیم مسی را برای یک مشترک بدون قطعی در طول یک ماه نگهداری کنی و در ۱۷ سال قیمت آن هیچ تفاوتی نکند.
زارعیان تاکید کرد: موضوع دیگر تصمیماتی است که در سالهای مختلف برای واگذاری اینترنت با سرعت بالا برای جامعه گرفته شد؛ اما این تصمیم با سیاست‌ها و برنامه‌های توسعه‌ای و بودجه‌ای که برای این کار وجود داشت تطابق نداشت.
مخابرات خصوصی با قوانین دولتی
معاون شرکت مخابرات ایران افزود: در بخش ارتباطات ثابت، علی‌رغم اینکه دولت، شرکت مخابرات را به بخش خصوصی واگذار کرده؛ اما همچنان اصرار دارد که قوانین دولتی بر آن حاکم باشد که این تناقض زیادی ایجاد می‌کند. امروز اگر یک شرکت اینترنتی چابک است، دلیلش این است که سیاست‌های بخش دولتی را ندارد. باید حتماً به این نکته توجه کرد.
وی در پاسخ به این سوال که برای توسعه تلفن ثابت باید چه کرد، گفت: ابتدا باید بپذیریم که شبکه تلفن ثابت، شبکه مادر است و اگر این شبکه توسعه پیدا نکند، کل زیرساخت‌ها دچار مشکل می‌شود. اگر به وضعیت تعرفه‌ای تلفن و اینترنت ثابت رسیدگی نشود چه بسا یک سال دیگر چیزی تحت عنوان شبکه پایدار تلفن ثابت نداشته باشیم. نمی‌توان با سوئیچ و شبکه انتقال ۲۵ سال قبل همچنان شبکه را پایدار نگه داشت.
زارعیان خاطرنشان کرد: قبل از آغاز پروژه ملی فیبر نوری، واگذاری پورت فیبر نوری از سوی شرکت مخابرات آغاز شده و اکنون تنها اپراتوری است که ۲۰۰ هزار مشترک FTTH دارد. چیزی که هنوز به آن نپیوسته‌ایم، امضای تفاهم‌نامه با وزارت ارتباطات برای بهره‌مندی از مصوبه و مزایا است که اکنون در حال انجام آخرین مراحل مذاکره با سازمان تنظیم هستیم.
نیاز به اعتبار ۷۰ هزار میلیارد تومانی برای تحقق هدف وزیر
معاون تجاری و امور مشتریان شرکت مخابرات ایران تصریح کرد: توسعه FTTH در کشور به سرمایه زیادی نیاز دارد و اگر بخواهیم سیاست وزیر ارتباطات برای ایجاد ۲۰ میلیون پوشش فیبر نوری تا پایان ۱۴۰۳ را به نتیجه برسانیم، حدود ۷۰ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم و من فکر می‌کنم این کار شدنی است. از اینکه وزیر ارتباطات این سیاست را در پیش گرفته تشکر می‌کنیم و امیدواریم بودجه لازم برای این کار تأمین شود.
وی ادامه داد: گامی مانند استفاده از بخشی از حق‌السهم دولت از درآمد اپراتورها برای توسعه FTTH برداشته شده است و اگر اصلاح تعرفه وویس (صدای ضبط شده) و اینترنت ثابت و همراه اصلاح شود، می‌توان به تأمین بودجه توسعه این پروژه امیدوار بود. اپراتورهای ما در سال حدود ۶۰ هزار میلیارد تومان درآمد دارند که از این میزان ۶ هزار میلیارد تومان سهم دولت است اگر سیاست تعرفه‌ای در این بخش اصلاح و درآمد اپراتورها همراه بیشتر شود، می‌توانیم به این هدف دست پیدا کنیم.
زارعیان: اگر بخواهیم سیاست وزیر ارتباطات برای ایجاد ۲۰ میلیون پوشش فیبر نوری تا پایان ۱۴۰۳ را به نتیجه برسانیم، حدود ۷۰ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم.
زارعیان: دولت قبل در تقابل با ما بود
معاون تجاری و امور مشتریان شرکت مخابرات ایران درباره اینکه به نظر می‌رسید در دولت گذشته تقابلی میان مخابرات و وزارت ارتباطات وجود داشته که توسعه این بخش را با مشکل مواجه کرده است، گفت: شرکت مخابرات، راه توسعه ارتباطات ثابت و همراه را جز در تعامل نمی‌داند، تعاملی که در نهایت به برد شرکت مخابرات، برد دولت و برد مشترکان منجر می‌شود. چشم‌اندازی که در دولت سیزدهم برای جبران عقب‌ماندگی‌های توسعه اینترنت ثابت وجود دارد، چشم‌انداز درستی است و انتظار داریم دولت از سیاست وزیر ارتباطات برای واگذاری اینترنت پرسرعت بالای ۲۵ مگابیت بر ثانیه به کاربران حمایت کند و توسعه شبکه مادر مخابراتی کشور را مدنظر قرار بدهد.
وی تاکید کرد: بدون توسعه اینترنت ثابت نه شبکه همراه پایداری خواهیم داشت نه اینترنت پایدار و نه FTTH توسعه پیدا می‌کند. اما با توسعه اینترنت ثابت می‌توان به تمام این اهداف دست یافت. وی گفت: شرکت مخابرات آماده تعامل و کمک است و نشانه‌های خوبی از وزارت ارتباطات دیده‌ایم. در همین راستا همکاری و هماهنگی خوبی با سازمان تنظیم مقررات داریم و تمام رفتارها و برنامه‌ها حکایت از حل مشکلات دارد.
خرید تجهیزات با کمک بودجه دولتی
زارعیان خاطرنشان کرد: در ۴ دولت گذشته، دولت الکترونیکی و شبکه ملی اطلاعات جزو شعارها بوده و اطمینان داشته باشید تا اینترنت ثابت توسعه پیدا نکند نمی‌توانیم بگوییم که شبکه ملی اطلاعات یا دولت الکترونیک داریم و شاید تا ۳۰ سال آینده نیز استقرار این دو مهم به سرانجام نرسد.
معاون تجاری و امور مشتریان شرکت مخابرات درباره کمک دولت سیزدهم به توسعه زیرساختهای ارتباطی شرکت مخابرات گفت: برای اولین‌بار است که پس از خصوصی‌سازی مخابرات، در دولت سیزدهم حدود ۶۰۰ میلیارد تومان به مخابرات اختصاص دادند و الان در حال خرید تجهیزات و نصب آن هستیم؛ اما توسعه شبکه ارتباطات ثابت به‌صورت کامل بدون FTTH به ۱۴ هزار میلیارد تومان پول نیاز دارد.
مخابرات بالاخره خصوصی است یا دولتی؟
مساله خصوصی‌سازی شرکت مخابرات، از همان روزهای ابتدایی، منتقدان جدی داشت و برخی کارشناسان معتقدند این کار از اساس اشتباه بوده است. شرکت مخابرات ایران به واسطه آنکه زمانی در اختیار دولت بود، مالکیت بخش اعظم زیرساختهای ارتباطی کشور را در اختیار دارد و همین امر، موجب شکل‌گیری انحصاری ذاتی برای این شرکت پس از خصوصی‌سازی شد.
اما داشتن این امتیاز، برای این شرکت چندان ارزان تمام نشد و به واسطه آنکه نبض ارتباطی کشور در اختیار این شرکت خصوصی قرار دارد، هیچ‌گاه از سیاست‌گذاری‌های حاکمیتی در امان نبوده است. حالا نیز طبق آنچه معاون تجاری این شرکت اعلام کرد، برای نخستین بار پس از خصوصی‌سازی این شرکت، بودجه‌ای دولتی برای توسعه زیرساختی به آن تخصیص داده شده است. این اقدام مهر تاییدی بر وجود تناقضات بسیار در تصمیم به خصوصی‌سازی شرکت پراهمیت و کلیدی مانند «شرکت مخابرات ایران» است که همواره با انتقاد همراه بوده است.
