استارت‌آپ‌ها و جهان پرهیاهو IPOها

امروزه بیشتر مردم برای حفظ ارزش پول خود کمتر به سراغ بانک‌ها می‌روند و سعی می‌کنند ریسک سهام‎های شرکت‌های بورسی را به جان بخرند تا شاید سود بیشتری نصیبشان شود. ما هرروزه شاهد افزایش شرکت‌ها و کسب‌وکارهای مختلف در سراسر دنیا هستیم. بسیاری از دوستداران علم با خلاقیتی که در ذهن خود دارند، با ایده‌ای نو وارد دنیای تجارت می‌شوند و سعی در ثبت شرکت و در نهایت کسب سرمایه می‌کنند. یکی از از مهم‌ترین اقداماتی که هر شرکتی می‌تواند در طول عمر خود انجام دهد، ثبت عرضه اولیه عمومی (IPO) است که نه تنها نشان‌دهنده مرحله‌ای از رشد است، بلکه به سرمایه‌گذاران فرصتی می‌دهد تا بخشی از آن سهم را در اختیار داشته باشند و در بورس معامله انجام دهند. عرضه‌های اولیه به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا سرمایه کسب‌وکار خود را افزایش دهند. برخی از عرضه اولیه‌ها، به دلیل نام‌آور بودن شرکت، مقدار عرضه سهام به بازار و وجود یک مدل تجاری منحصر به فرد، نفوذ بیشتری نسبت به دیگر شرکا دارند. مجله فوربز و انوستوپدیا نگاهی به برخی از موفق‌ترین عرضه‌های اولیه در بازار بورس انداخته است.

با وجود اینکه سال ۲۰۲۱ سالی همراه با رکوردشکنی‌های پی‌درپی برای عرضه‌های اولیه عمومی (IPOs) بود، اما تعداد زیادی از شرکت‌هایی که وارد بورس شدند، در نهایت عملکرد ضعیفی در بازار داشتند. با این حال، این امر مانع اشتیاق سرمایه‌گذاران برای خرید عرضه‌های اولیه نشد. به گفته شرکت خدمات حرفه‌ای چندملیتی Ernst & Young، در سال ۲۰۲۱ تعداد ۲۳۸۸ شرکت در حین ورود به بورس، ۴۵۳ میلیارد دلار جذب کردند که رکورد بالاترین حجم معاملات سالانه تاکنون را رقم زده است. در ایالات متحده، حجم بالای معاملات منجر به شکست رکوردها شد و با ثبت نزدیک به ۱۱۰۰ شرکت سهام عام، حدود ۲۶۰ میلیارد دلار به صندوق بورس افزوده شد. صرافی ارزهای دیجیتال Coinbase، کارگزاری آنلاین Robinhood و رقیب تسلا، Rivian از جمله شرکت‌هایی بودند که سرمایه‌گذاران زیادی را مجذوب خود کردند و موج بی‌نظیر از عرضه‌های عمومی اولیه به سوی آنها روانه شد.

کامرون استنفیل، تحلیلگر مسائل ریسک‌پذیر Pitchbook می‌گوید: «پدیده تک‌شاخ – شرکت‌هایی با ارزش بیش از یک میلیارد دلار – که در دهه گذشته برای جمع‌آوری کمک‌های مالی گسترده برای استارت‌آپ‌ها راه‌اندازی شده بود، هم اکنون در بالاترین حد ممکن قرار گرفته است و خود را در یک موج بی‌سابقه فعالیت IPO نشان می‌دهد». وی در ادامه بیان می‌کند: «به لطف تریلیون‌ها دلار سرمایه‌گذاری خطرپذیر برای استارت‌آپ‌ها در دهه گذشته، روند شرکت‌های پرهیاهو میلیارد دلاری که ارزش‌های بازار عمومی را بالا می‌برند، به احتمال زیاد در سال ۲۰۲۲ همچنان به روند صعودی خود  ادامه می‌دهند. در حال حاضر، غول سهام خصوصی TPG، خدمات تحویل غذا Instacart و تامین‌کننده سهام میم، Reddit از جمله شرکت‌هایی هستند که برای اولین بار در سال ۲۰۲۲ آماده عرضه می‌شوند.  

لیندسی بل، استراتژیست ارشد بازارهای Ally Invest، در مورد عملکرد عرضه‌های اولیه می‌گوید: «IPOها می‌توانند به اندازه یک بلیت قرعه‌کشی فریبنده باشند، اما تشخیص اینکه کدام یک رونق یا رکود خواهد داشت، دشوار است». وی با وجود هیجان و هیاهو در مورد بسیاری از فهرست‌های عمومی، هشدار می‌دهد که سهام‌های جدید، خطر بیشتری نسبت به سهام‌های بلند مدت دارند. به عنوان مثال، کوین‌بیس در اولین روز معاملاتی شرکت در ماه آوریل، مدت کوتاهی پس از افزایش بی‌سابقه تجارت خرده‌فروشی در سه ماهه اول، تا ۷۵ درصد افزایش یافت. با این حال، از آن زمان تاکنون، سهام بیش از ۴۵٪ سقوط کرده و به پایین‌ترین سطح خود رسیده است، چرا که از شدت هیجانی خرده فروشی و قیمت‌های حباب دار کریپتو کاسته شده است.

IPO موفق‌ترین استارت‌آپ‌ها در کشورهای مختلف

 Saudi Aramco: آرامکو عربستانی یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های جهان است که به عنوان یک شرکت صنعتی در زمینه‌های انرژی، نفت خام و گاز طبیعی فعالیت می‌کند و در ادامه، اکتشافات، تولیدات و حمل‌ونقل را به دیگران عرضه می‌کند. این شرکت در دسامبر ۲۰۱۹ وارد بورس شد و تجارت خود را در بورس اوراق بهادار عربستان آغاز کرد و در ابتدا با فروش سه میلیارد سهام، نزدیک به ۲۵.۶ میلیارد دلار جذب کند. طبق گزارش CNBC، این رقم اولیه پس از اینکه شرکت ۴۵۰ میلیون سهم دیگر را فروخت، به ۲۹.۴ میلیارد دلار افزایش یافت. این غول صنعت عربستانی بعد از سال‌ها توانست پا بر جای شرکت علی‌بابا بگذارد و خود بر سر تخت پادشاهی بنشیند. بزرگترین عرضه اولیه سهام در تاریخ جهانی متعلق به این شرکت است.

Alibaba: تا سال‌های مدیدی، علی‌بابا توانسته بود رتبه یک عرضه اولیه سهام عام را به خود اختصاص دهد. این روند تا زمانی که آرامکو وارد بازار شود، ادامه داشت. چهار روز پس از عرضه اولیه سهام، پذیره‌نویسان از اختیار خود برای فروش سهام بیشتر استفاده کردند و مجموع IPO را به ۲۵ میلیارد دلار رساند. شاید بتوان گفت دلیل محبوبیت علی بابا، وجود یکسری پلت‌فرم‌ها همچون شرکت تجارت الکترونیک آنلاین جهانی (AliExpress)، زنجیره خرده‌فروشی با قابلیت ادغام خرید آنلاین و فروشگاهی (Freshippo) و پلت‌فرم محبوب ویدیویی چینی (Youku) است. این شرکت فناوری در چین مستقر است و سعی کرده تا به استفاده از دیگر تکنولوژی بازاهای بزرگ، کمپانی خود را در خارج از چین و در اروپا و آمریکا گسترش دهند. علی‌بابا به‌عنوان بزرگ‌ترین عرضه اولیه عمومی‌فناوری تا به امروز، با کسب مجموع ۲۱.۸ میلیارد دلار در سپتامبر ۲۰۱۴، بر بازار تسلط دارد. عرضه عمومی اولیه شرکت متا به ارزش ۱۶ میلیارد دلار نیز آن را به یکی از بزرگترین عرضه‌های فناوری در تاریخ تبدیل کرده است.

Rappi: سافت بانک، یک شرکت هلدینگ چندملیتی ژاپنی است که به طور عمده در شرکت‌هایی که در بخش‌های فناوری، انرژی و مالی فعالیت می‌کنند، سرمایه‌گذاری می‌کند. امسال، این شرکت بزرگترین معامله سرمایه‌گذاری واحد را در یک استارت‌آپ فناوری آمریکای لاتین انجام داده و از سرمایه‌گذاری یک میلیارد دلاری خود بر روی پلت‌فرم محبوب ارسال کالا بر اساس تقاضای آنلاین در کلمبیا خبر داده است. اغراق نکرده‌ایم اگر Rappi را جز معدود غول‌های مستقر در آمریکای لاتین بدانیم. معاملات سهام در بورس اوراق بهادار توکیو پس از تکمیل عرضه عمومی‌اولیه شرکت در دسامبر ۲۰۱۸ آغاز شد و به بیش از ۲۱ میلیارد دلار افزایش یافت.

IPO استارت‌آپ‌ها

Lilium & Vertical Aerospace: دو استارت‌آپ حمل‌ونقل هوایی، از طریق معاملات ادغام شرکت‌ها (SPAC) در سال جاری وارد بازار عمومی شدند. شرکت Lilium آلمان ۵۸۴ میلیون دلار و ارزشی معادل ۳.۳ میلیارد دلار دریافت کرده و شرکتVertical Aerospace مستقر در بریتانیا ۳۰۰ میلیون دلار به ارزش ۲.۲ میلیارد دلار جذب کرده است. در حالی که در سال‌های اخیر توجه زیادی به سمت خودروهای الکتریکی معطوف شده است، در ماه‌های گذشته شاهد ظهور نوع جدیدی از شرکت خودروسازی بودیم. به طور خاص، وسایل نقلیه برخاست و فرود عمودی (eVTOL) توجه زیادی را از سوی سرمایه‌گذاران تشنه رشد را به خود جلب کرده است. Lilium  & Vertical Aerospace از معدود شرکت‌هایی است که قصد دارند خودروهای پرنده همان چیزی باشد که تسلا برای خودروهای الکتریکی بود.

Arrival: استارت‌آپ اتوبوس برقی Arrival که در بریتانیا تأسیس شد، در ماه مارس از طریق ادغام SPAC در بورس نیویورک- نزدک، عرضه شد. این معامله که در آن Arrival توانسته ۶۶۰ میلیون دلار گردآوری کند، ارزش شرکت را به ۵.۴ میلیارد دلار رساند. با این حال، در روز عرضه اولیه سهام، ارزش بازار آن به ۱۳ میلیارد دلار رسید. بر خلاف خودروسازان سنتی، Arrival قصد دارد اتوبوس‌های برقی کوچک خود را در به اصطلاح «میکروکارخانه‌ها» تولید کند.

Uber: اوبر بزرگ‌ترین شرکت اشتراک‌گذاری سفر جهان، در سال ۲۰۰۹ تأسیس شد و به سرعت مسیر رشد را طی کرد و به با ارزش‌ترین شرکت خصوصی استارت‌آپ جهان بدل گشت. عرضه اولیه عمومی اوبر یکی از مورد انتظارترین IPOها بود و ارزش این شرکت توسط سرمایه‌گذاران وال استریت ۱۲۰ میلیارد دلار ارزش گذاری شد. ده سال پس از تأسیس، سهام اوبر در ۹ مه ۲۰۱۹ عمومی شد. اگرچه مسیر ناهموار بود، اما اوبر یک شرکت بزرگ در فضای اشتراک خوردوی سواری باقی مانده است. این شرکت در ۹ می۲۰۱۹ به صورت عمومی وارد بورس شد، اما طولی نکشید که همچون سنگ سقوط کرد. از آن زمان، اوبر با تمام قوا سعی در سودآور شدن شرکتش، کار کرده است.

Lyft: یکی از مشهورترین عرضه‌هایست که در سال ۲۰۱۹ عمومی شد. در مورد Lyft، رقابت با Uber  در داخل و در بازارهای بین‌المللی، جایی که اوبر رهبر بازار است، یک چالش منحصر به فرد است. با این حال، Lyft به نخستین شرکت ارائه خدمات حمل‌ونقل اینترنتی تبدیل شده که وارد بازار بورس شده و توانسته در این زمینه از Uber پیشی گیرد.

 Didi: شرکت چینی حمل‌ونقل Didi با وعده سوددهی پا به عرصه بورس آمریکا گذاشت. اما در حال حاضر این شرکت با اتهامات سیاسی روبه‌رو شده است. چند روز پس از عرضه اولیه سهام، رگولاتور فضای سایبری چین یک بررسی امنیت سایبری را به شرکت فناوری باز کرد و سهام دیدی نزدیک به ۷۰ درصد از ارزش خود را از قیمت عرضه اولیه سهام خود از دست داده است.

 Snap: پس از ورود اسنپ به دنیای بورس، وال استریت ژورنال گزارش داد که پس از تخمین IPO در مارس ۲۰۱۷، دو بنیانگذار اسنپ بیش از ۷۰ درصد از قدرت رای را در شرکت در اختیار خواهند داشت. همچنین حدود ۴۵ درصد از کل سهام این کمپانی در ید آنان است. ارزش عرضه اولیه سهام اسنپ بین ۲۰ تا ۲۵ میلیارد دلار برآورد شده است که بزرگترین عرضه اولیه سهام در صرافی ایالات متحده از زمان عرضه علی بابا در سال ۲۰۱۴ به ارزش ۱۶۸ میلیارد دلار است. با توجه به گزارش درآمد اسنپ در سال ۲۰۱۷، این شرکت از ۲.۲ میلیارد دلار ضرر سه ماهه خبر داد و سهام آن بیش از ۲۰ درصد سقوط کرد و بیشتر سودهای پس از عرضه اولیه سهام را از بین برد.

تپسی: پس از مدت‌ها بالاخره اولین استارتاپ از اکوسیستم استارتاپی ایران نیز مجوز ورود به بورس را دریافت کرد. نماد شرکت تپسی قرار است روز سه‌شنبه ۲۴ خرداد در فرابورس درج و سهام آن عرضه اولیه شود. قرار است در این عرضه ۵۸.۵ میلیون سهم از این شرکت در بازار فرابورس عرضه اولیه شود.

اگر نگاهی به بزرگترین و موفق‌ترین استارتاپ‌های در کشورهای مختلف کنید، به وضوع آوازه‌های زیادی از سمت آسیا به گوش می‌رسد که شرکت‌های آمریکایی را به چالش دعوت می‌کنند و پابه‌پای ایالت متحده و اروپا سعی در سرمایه‌گذاری در سطوح مختلف فناوری، صنعتی، خدماتی و حمل‌ونقل می‌کنند.