بُعد تاریک زندگی در عصر ارزهای دیجیتال

امروزه در هر جمع خانوادگی و دوستانه، کم و بیش صحبت‌هایی در مورد ارزهای دیجیتال و دنیای جدیدی آن می‌شنوید. در سال 2017 جوانی به نام «جوآنا گارزیلی» در یک مهمانی متوجه شد که موضوع گفتگو تنها حول محور «ارزهای دیجیتال» می‌چرخد. حضور او در آن عمارت پر زرق و برق باعث شد که شروع به سرمایه‌گذاری در این حوزه کند و اکنون به موفقیت بزرگی دست یافته است؛ 85 هزار دلار سود از یک ارز دیجیتال به نام GRT که رویای زندگی در اقامتگاه ریتز کارلتون را به ارمغان می‌آورد. اما او ادعا کرد که به مرور معاملاتش بی‌پرواتر و جسورانه‌تر شدند. گارزیلی 90 درصد از پس‌انداز زندگی خود را در سکه‌ای گذاشت که تنها در چند روز ده‌ها هزار دلار او را بر باد داد. او سرمایه‌گذاری‌های مخاطره‌آمیزی روی میم‌کوین‌ها (رمزارزهای رایج و پرطرفدار) انجام داد و مدام برنامه‌های معاملاتی خود را بررسی می‌کرد تا ببیند چقدر پول به دست آورده و یا از دست داده است. گارزیلی با اینکه که شب‌ها بی‌خواب می‌شد، اما همواره در فکر محاسبات خود بود. او می‌گوید: «اگر شخصیت عادت‌پذیر داشته باشیم، بازار رمزارز می‌تواند تاریک‌ترین قسمت‌ ذات خودمان را آشکار کند و من شخصیت بسیار عادت‌پذیری دارم». با انتشار چنین گزارش‌هایی، خبرگزاری واشنگتن‌پست به بررسی مشکلات تاجران ارزهای دیجیتال پرداخته است تا مشکلاتی که دامن‌گیر آن‌ها شده را کشف کند.

از آنجایی که ارزهای دیجیتال در صفوف سرمایه‌گذاران روزمره – که به دنبال زندگی در عمارت‌های مجلل و قایق‌های تفریحی هستند- رونق پیدا کرده است، کارشناسان بهداشت روان می‌گویند که این بحران سبب افزایش اعتیاد شده است. به گفته کارشناسان ماهیت بسیار ناپایدار ارز‌‌های دیجیتال می‌تواند سود را در یک لحظه به صفر برساند و سرمایه‌گذاران را با کوه‌هایی از بدهی، روابط گسسته و افکار خودکشی مواجه کند. درمان‌گرانی مانند «آرون استرنلیخت» از هجوم افرادی خبر می‌دهند که به رمزارزها معتاد شده‌اند و نیاز به کمک دارند. اگرچه درمان فقط برای تعداد کمی ‌از افراد خاص و ممتاز در دسترس است، اما بسیاری از افرادی که نیاز به درمان دارند، در نهایت تحت درمان قرار نخواهند گرفت.

بر اساس گزارش Coin Market Cap – سایتی که آمار ارزهای دیجیتال را ردیابی می‌کند- ارز دیجیتال در یک دهه گذشته، از حالت ناشناخته به بخش اصلی بازارهای مالی و فرهنگ عامه تبدیل شده و اکنون ارزش بازار آن از 4/5 میلیارد دلار به 8/1 ‌تریلیون دلار افزایش یافته است. بدیهی است که تأییدیه‌های افراد مشهور، بیلبورد مجللی را برای شیوه زندگی مبتنی بر ارز دیجیتال ایجاد می‌کنند. به عنوان مثال، در ماه‌های اخیر، «مت دیمون» بازیگر محبوب آمریکایی برای اپلیکیشن Crypto.com – که می‌تواند به کاربران برای تجارت ارزهای دیجیتال کمک کند- و «تام بردی» مدافع تیم تمپا بی بوکانیرز و همسرش «ژیزل بوندشن» برای صرافی ارزهای دیجیتال FTX تبلیغ می‌کنند. همچنین اینفلوئنسرها در شبکه‌های اجتماعی یوتیوب، تیک‌تاک، اینستاگرام و توییتر، زندگی‌هایی مملو از پروازهای درجه یک و استخرهای لوکس روی پشت‌بام را به نمایش می‌گذارند تا تاکید کنند که رمزارزها بهترین راه برای ثروتمند کردن آن‌ها بوده است.

به گفته محققان اعتیاد، ارزهای دیجیتال دارای ویژگی‌هایی هستند که آنها را بیشتر از شرط‌بندی‌های ورزشی، قمار و سرمایه‌گذاری مالی سنتی، اعتیادپذیر می‌کند. از سوی دیگر، رمزارزها برخلاف اکثر سهام‌ها می‌توانند به شکل شبانه‌روزی معامله شوند. نوسانات قیمت‌ رمزارزها، به‌ویژه ارزهای جایگزین مانند میم‌کوین‌ها، می‌تواند سریع باشد و احساس پاداش سریع را در مغز ایجاد کند. در همین راستا «لیا نوور» مدیر مطالعات شرط‌بندی در دانشگاه راتگرز، می‌گوید که اپلیکیشن‌های شیک سرمایه‌گذاری، نرخ اعتیاد را افزایش می‌دهند. با توجه به نمودارهای رنگارنگ اپلیکیشن‌های معاملاتی مانند Robinhood، خرید ارز دیجیتال مانند یک بازی ویدیویی به نظر می‌رسد. نوور می‌گوید: «توسعه‌دهندگان می‌دانند که چه چیزی مردم را غرق می‌کند؛ به همین دلیل است که مردم بلیت‌های بخت‌آزمایی را دوست دارند، زیرا آنها می‌توانند با اشتیاقی دیوانه‌وار بارکد را خراش دهند، در همان ثانیه پاداش خود را دریافت ‌کنند و این به مغز شما دوپامین (هورمون لذت و پاداش) می‌دهد». اگرچه همچنان تحقیقات در این زمینه ادامه دارد، اما چند مطالعه اخیر، در حال مستندسازی پیوندهای بین تجارت ارزهای دیجیتال و اعتیاد هستند. در ماه آوریل، تیمی ‌از محققان فنلاندی دریافتند که معامله‌گران رمزارزها، نرخ بالایی از اعتیاد به قمار، بازی‌های ویدیویی و اینترنت دارند. آنها دریافتند که معامله‌گران رمزارزها – که بیشتر مهاجر هستند- در مقایسه با معامله‌گران سهام، سطح بیشتری از ناراحتی روانی و تنهایی داشتند.

استرنلیخت و همسرش لین، یک تیم زوج‌درمانگر در نیویورک که اعتیاد به ارزهای دیجیتال را درمان می‌کنند، اذعان کردند که شاهد افزایش 40 درصدی مراجعین از سراسر جهان بوده‌اند که برای دریافت خدمات درمانی اختصاصی در این زمینه تماس گرفته‌اند. هزینه خدمات آنها 2500 دلار برای مشاوره و 25000 دلار برای یک برنامه درمانی درمانی 45 روزه است؛ برنامه‌ای فشرده‌تر از انواع سنتی گفتار درمانی. آنها برای درمان این نوع اعتیاد، با اعضای خانواده ملاقات می‌کنند، به حساب‌های بانکی این افراد دسترسی دارند و هفته‌ای چند بار با بیماران ملاقات می‌کنند. واضح است که بسیاری از مراجعه‌کنندگان آنها زمانی برای کمک گرفتن می‌آیند که بدهی شش رقمی دارند، روابط خود را خراب کرده‌اند، با حملات شدید افسردگی مواجه شده‌اند و اعتیادهای دیگری به ویژه به الکل، کوکائین و بعضی قرص‌ها پیدا کرده‌اند. استرنلیخت اضافه کرد افرادی که به مطب آنها می‌آیند دارای ثروت قابل‌توجهی هستند، اما برای کسانی که امکانات زیادی ندارند، جستجوی درمان اختصاصی می‌تواند دشوار باشد. او همچنین ادعا کرد که انجمن روانشناسی آمریکا اعتیاد به ارز دیجیتال را به عنوان زیرمجموعه اعتیاد به قمار طبقه‌بندی نکرده است و به همین دلیل بسیاری از شرکت‌های بیمه پوشش درمان اعتیاد مرتبط با رمزنگاری را نمی‌پذیرند.

«درو ووسک» یک سرمایه‌گذار 30 ساله ارز دیجیتال که در نزدیکی ویرجینیای شمالی زندگی می‌کند، در سال 2017 و زمانی که شروع به سرمایه‌گذاری در اتریوم کرد، به سرمایه‌گذاری بیشتر در ارزهای دیجیتال روی آورد. از همان جا بود که او به استخراج ارز دیجیتال علاقه‌مند شد و موجودی کارت‌های اعتباری خود را برای خرید تجهیزات مورد نیاز این کار به حداکثر رساند. او می‌گوید: «من تمام پولی را که داشتم، برای خرید ارزهای دیجیتال و ساخت دستگاه‌های استخراج رمراز خرج کردم. من معتاد بودم و وسواس داشتم». همچنین برای گرزیلی 49 ساله، زندگی با اعتیاد به ارزهای دیجیتال یک نبرد روزانه است. هنگامی ‌که او یک فرصت سرمایه‌گذاری جدید را شناسایی می‌کند، اشتیاقش به سرمایه‌گذاری بیشتر می‌شود. با این حال اما ‌ترس از دست دادن هم برای او با همین شدت افزایش پیدا می‌کند. او می‌گوید: «این حس مانند یک میل شدید در وجود من است؛ مثل اینکه تمام بدنم دستور می‌دهد: برو انجامش بده، برو معامله کن». به همین دلیل، گرزیلی برای مدیریت این بحران، در یک برنامه 12 مرحله‌ای مشابه با برنامه درمان الکلی‌های گمنام، ثبت‌نام کرده است. او خود را مجبور می‌کند که در طول روز از صفحه مانیتورش جدا شود. پیاده‌روی و مدیتیشن می‌کند و اگر میل به سرمایه‌گذاری روی یک رمزارز خیلی زیاد شود، با ماشین به گردش می‌رود. حالا او روی ارزهای دیجیتال با ریسک کمتری سرمایه‌گذاری می‌کند و به خودش می‌گوید که باید سبد دارایی‌های خود را با چشم‌اندازی به سمت بازنشستگی بسازد. با این حال، گرزیلی گفت که لازم است دولت برای مهار کلاهبردارانی که سرمایه‌گذاران ارزهای دیجیتال را شکار می‌کنند، اقدامات بهتری انجام بدهد و ادعا کرد: «تا زمانی که مقررات قوی‌تری را اعمال نکنیم، مردم همچنان قربانی کلاهبرداری‌های بازار ارزهای دیجیتال می‌شوند». ارزهای دیجیتال که به شدت توجه مردم را جلب می‌کنند و باعث ثروتمند شدن بسیاری از آنها می‌شوند، می‌توانند خیلی خطرناک باشند و آنها را در دام خود گرفتار کنند.