وزیر ارتباطات: اعتراض مراجع فرهنگی، دلیل حذف بسته‌های شبانه اینترنت

«محمدجواد آذری جهرمی» در کانال تلگرامی خود به سوالاتی که کاربران از او پرسیده بودند پاسخ داد. وزیر ارتباطات که از طریق این کانال مستقیم با مردم صحبت می‌کند درباره وضعیت اینترنت، قیمت بسته‌ها، تولیدگوشی بومی، انحصار مخابرات و شرکت زیرساخت و اینترنت نسل پنجم توضیحاتی ارائه کرد.

ابلاغیه‌ای که بسته‌های شبانه را حذف کرد

حذف بسته‌های اینترنت شبانه از سوی اپراتورها مسئله‌ی است که بارها توسط کاربران پرسیده شده است. پاسخ به این سوال در گذشته این بود که رگولاتوری دستور حذف بسته‌ها را داده است اما وزیر ارتباطات در توضیحات خود جزییات تازه‌ای را درباره حذف این بسته‌ها ارائه کرد.

وی ارائه بسته‌های شبانه اینترنت از سوی اپراتورها را یک درخواست درست و منطقی خواند و اشاره کرد: در بسیاری کشورهای دنیا این بسته‌ها ارائه می‌شود. اما واقعیت این است که اعتراضاتی از سوی مراجع فرهنگی در کشور در رابطه با بسته‌های شبانه مطرح شد و ما ابلاغیه‌ای دریافت کردیم که می‌گفت کاربران به سمت بسته‌های اینترنت رایگان شبانه سوق پیدا نکنند. چرا که تاثیر منفی روی دانش‌آموزان و دانشجویان داشت و آن‌ها را شب بیدار نگه می‌داشت و صبح نمی‌توانستند سرکلاس حاضر شوند.

بر اساس این ابلاغیه، منطق زیر پا گذاشته بود؛ منطقی که ایجاب می‌کند ساعت ۱ شب بسته‌های ارزان قیمت ارائه شود. همین منطق باعث شد ما دوباره اپراتورها را فرا بخوانیم و به آن‌ها توصیه کنیم بسته‌های شبانه را ارائه کنند تا بخشی از بار شبکه به ساعت‌های کم‌باری انتقال دهند. البته ما دخالتی در این موضوع نداریم و به نظر می رسد اگر یک اپراتور بسته شبانه ارائه کند، در بازار رقابتی اپراتورهای دیگر نیز چاره‌ای ندارند جز این که بسته شبانه تعریف کنند.

آذری جهرمی درباره انحصار شرکت زیر ساخت افزود: این شرکت بعد از خصوصی‌سازی به عنوان بخش دولتی مخابرات فعالیت خود را آغاز کرد. با قانونی که در اجرای سیاست‌های کل اصل ۴۴ قانون اساسی و خصوصی‌سازی مخابرات مطرح و توسط مجلس تصویب شد اکنون اینترنت در ایران به صورت انحصاری در اختیار شرکت ارتباطات زیرساخت قرار گرفته است و ما در تلاش هستیم با تفسیری که از این قانون وجود دارد و اختیاراتی که در دست دولت است، استفاده کرده و شرایطی را فراهم کنیم تا قبل از اتمام دولت دوازدهم واردات پهنای باند از طریق شرکت‌های مختلف میسر و انحصار شرکت زیرساخت شکسته شود.

با مصوبه مجلس اینترنت قطعا گران خواهد شد

مسئله‌ای که بیشتر کاربران در کانال تلگرامی از وزی ارتباطات پرسیدند مربوط به مصوبه مجلس و احتمال گرانی اینترنت بود، او در پاسخ به این سوال تاکید کرد در صورت تصویب شدن این مصوبه، قطعا اینترنت گران خواهد شد.

آذری جهرمی درباره مصوبه مجلس برای  افزایش حق سهم اپاتورها گفت: باید منتظر بمانیم، گفتنی‌ها را گفته‌ایم. مجلس به مصوبه قبلی ابهام وارد کرده و آن را به کمیسیون تلفیق برگردانده است. دو روز قبل کمیسیون تلفیق در این زمینه جلسه‌ای داشته‌اند که هنوز اطلاع رسمی از نتیجه این جلسه اعلام نشده است.

مصوبه کمیسیون تلفیق باید در صحن مجلس به تصویب برسد. اگر مصوبه افزایش ۱۰ درصدی حق السهم اپراتورها در هر شرایطی تصویب شود نیازی به این نیست که اجازه افزایش بهای تعرفه به اپراتورها داده شود به صورت طبیعی اینترنت گران می‌شود. سقف قیمت اپراتورها برای هر گیگ اینترنت ۴۰ هزار تومان است، اگر مالیاتی که دولت از اپراتورها می‌خواهد بگیرد افزایش پیدا کند، اپراتورها هم می‌توانند سقف مجوز تعرفه را بالا ببرند و این اتفاقی است که با قانونی شدن این مصوبه اتفاق خواهد افتاد و اینترنت صد درصد گران خواهد شد.

در واقع این مصوبه مجلس قطعا باعث گرانی اینترنت خواهد شد، قبلا هم گفته بودم که گرانی اینترنت ضد توسعه و رشد فناوری اطلاعات در ایران است. در هر صورت اگر این مصوبه قانون شود برای همه لازم الاجراست. اکنون تمام صحبت ما با مجلس، نمایندگان و افکار عمومی این است که در یک روال مردم سالاری در خصوص موضوعی که قرار است قانون شود گفت‌وگو کنیم.  این اظهاراتی که برخی دوستان می‌گویند با اجرای این مصوبه اینترنت گران نمی‌شود کارشناسی نیست و واقعا تاثیر به سزایی در قیمت اینترنت در ایران دارد. به شخصه امیدوارم که این اتفاق نیفتد و منابع مالی مورد نیاز برای تولید و نظارت در فضای مجازی از منابع دیگری تامین شود. چرا که منابع دیگر و ردیف‌های دیگر برای تامین این خواسته نمایندگان وجود دارد. امیدواریم این مصوبه در کشور اجرا نشود.

وزیر ارتباطات درباره گران بودن اینترنت گفت: شاید بتوان گفت ما یکی از ارزان‌ترین اینترنت‌های جهان داریم اما این که گران به نظر می‌رسد این است که ارزش ریال ایران پایین است اگر در دنیا ۱ گیگ اینترنت موبایل ۲ یورو در نظر بگیریم به ریال در نظر بگیریم هر گیگ ۶۰ هزارتومان  می‌شود، در خارج از ایران هم درآمدهای‌شان با یورو است و قابل قیاس با ایران نیست. نکته دومی که وجود دارد این است که اپراتورها در مقطعی در یک رقابت منفی، قیمت ها را دامپ (پایین آوردن قیمت به صورت غیرعادی) کردند یعنی قیمت‌ها را پایین آوردند برای این‌که سایت رقبای‌شان که اینترنت خانگی بود را از مدار خارج کنند. این رقابت تا حدی پیش رفت که کاربر آنها با این فرایند عادت کردند و دیگر امکان افزایش قیمت به شیوه سایر نقاط دنیا و یا روال منطقی را نداشتند. در این شرایط قیمت اینترنت ایران یکی از ارزان‌ترین اینترنت‌های دنیا است.

او درباره قیمت اینترنت در ایران گفت: در کشور سه اپراتور تلفن همراه و بیش از ۲۰ اپراتور که خدمات خانگی ارائه می‌دهند فعالیت می‌کنند. به لحاظ کلی ساختار شرکت‌های ارتباطی ایران در ارائه خدمات در بازار رقابتی است. معمولا در بازارهایی که به صورت رقابتی فعالیت می‌کنند و فضای انحصاری ندارند، تعرفه‌گذاری بر اساس رقابت است و همین رقابت قیمت بازار را مشخص می‌کند.

سقف قیمت هر گیگ اینترنت، ۴۰ هزار تومان است

وی افزود: دولت در تعرفه گذاری بسته‌های اینترنتی دخیل نیست و صرفا اپراتورها در رقابت‌ها با یکدیگر قیمت بسته‌ها را تعیین و آن را ارائه می‌کنند. آن چیزی که دولت مشخص می‌کند، سقف قیمت است. اکنون قیمت هر کیلوبایت اینترنت از سوی کمیسیون تنظیم مقررات که نهاد تصمیم‌گیر برای قیمت‌گذاری است، ۴دهم ریال است. بر همین اساس سقف قیمت برای هر گیگ اینترنت تلفن همراه می‌تواند ۴۰ هزار تومان باشد. البته اپراتورها می‌توانند در تنوع بسته با یکدیگر رقابت کنند. شرایط بازار و فضای رقابتی که بین آن‌ها وجود دارد قیمت را مشخص می‌کند.

او درباره این که چرا بسته‌های شبانه و نامحدود از سوی اپراتورها حذف شدند، گفت: این مسئله بیشتر به شرایط رقابتی بین اپراتورها برمی‌گردد. آن‌ها بسته‌های متناسب با ساعت‌ها و شکل‌های مختلف ارائه کنند. حذف بسته‌ها از سوی یک اپراتور باعث می‌شود کاربران به سمت اپراتور دیگری که این بسته‌ها را دارد، بروند. ما به عنوان تنظیم‌گر بازار باید مراقب باشیم اپراتورها با یکدیگر تبانی نکنند زیرا این کار به ضرر مشتریان تمام خواهد شد.

وزیر ارتباطات گفت: مانند اتفاقی که دو ماه قبل رخ داد و دو اپراتور ایرانسل و همراه اول در یک هماهنگی با یکدیگر قیمت‌ بسته‌ها را بالا بردند و برخی از بسته‌های پرطرفدار را حذف کردند. این مصداق تبانی است که ما به آن ورود کردیم، تذکر دادیم و به جریمه تهدیدشان کردیم تا بسته‌ها را به حالت قبل برگرداندند. ما برای کنترل بازار مقرراتی را برای اپراتور غالب در نظر گرفته‌ایم ‌از جمله این که اپراتورهای غالب برای تغییر مدل و قیمت بسته‌های خود باید از سازمان تنظیم مقررات اجازه بگیرند. این فرآیند، نظارتی است که ما بر آن‌ها داریم.

بسته‌های ارزان برای ساعات کم‌مصرف

آذری جهرمی خاطرنشان کرد: منطق حکم می‌کند شبکه‌های ارتباطی نیز مانند شبکه‌های برق که ساعت اوج مصرف و کم مصرفی دارند، در ساعات کم مصرفی بسته‌هایی با قیمت کمتر ارائه بدهند تا به این واسطه مشتریان را به سمت ساعات کم‌مصرف هدایت کنند. در اوج مصرف اپراتور باید سرمایه‌گذاری بیشتری برای توسعه شبکه انجام دهد و پس از توسعه شبکه، صرفا در ساعت محدودی می‌تواند از ظرفیت بالای توسعه داده شده کسب درآمد کند. بنابراین منطقی است اپراتورها در ساعت کم‌باری اینترنتی بسته‌هایی با قیمت کمتر ارائه دهند.

افتتاح اولین مرکز داده بین‌الملل

وزیر ارتباطات افزود: بر این اساس ما اولین مرکز داده بین‌الملل (ixp) را با نام منطقه ویژه ارتباطات و فناوری اطلاعات در مجموعه فرودگاه پیام دایر کردیم. این مرکز یکی از اجزای شبکه ملی اطلاعات است که در سند مصوب آمده است. زیرساخت این شبکه فراهم است و کارهای فنی نیز انجام شده تا ما را به سمتی ببرد که تا مرداد ۱۴۰۰ انحصار را شرکت زیرساخت برداریم. هر چند کار دشواری است؛ تمام تلاش خود را به کار می‌گیریم.

دخالت‌های مدیریتی برای شکسته نشدن انحصار مخابرات

او درباره فیبرنوری و راهکاری که باعث می‌شود بقیه شرکت‌ها غیر از مخابرات نیز بتوانند بر بستر فیبرنوری به مردم اینترنت ارائه کنند گفت: در سال ۹۶ مصوبه‌ای در کمیسیون تنظیم مقررات تحت عنوان «بیت‌استریم» داشتیم. بر اساس این مصوبه مخابرات موظف است با شرکت‌های دیگر همکاری کند تا امکان ارائه خدمات به سایر شرکت‌ها فراهم شود. چند ماه قبل بین شرکت مخابرات ایران، آسیاتک و شاتل در تهران، قم، بوشهر و سایر استان‌ها قراردادهایی امضا شد تا این دو شرکت نیز بتوانند خدمات اینترنت بر بستر فیبرنوری که در انحصار مخابرات ت را ارائه کنند اما سهامداران مخابرات همواره بر برداشتن انحصار نگاه بدبینانه دارند و دخالت‌های مدیریتی مانع از انجام این کار شد.

وی با تاکید بر اینکه مخابرات خیلی سخت در این مسیر حرکت می‌کند و ضمانت‌های اجرایی آن مصوبه نیز به اندازه کافی نیست، افزود: به خاطر دارم زمانی که قرار بود انحصار نسل سوم و چهارم اینترنت همراه در اپراتور رایتل برداشته شود، همین خصلت مدیران مخابرات ایران در سهامداران رایتل هم وجود داشت و سهامداران تامین اجتماعی و وزارت رفاه پیگیر بودند که این انحصار شکسته نشود. آن زمان نیز من اعلام کردم شکستن این انحصار باعث رشد رایتل خواهد شد.

عملا نیز این اتفاق رخ داد و پس از این که اپراتورهای همراه اول و ایرانسل توانستند این خدمت را ارائه کنند مشتریان رایتل ۱۰ برابر رشد کرد. زیرا وقتی بازار بزرگ می‌شود سهم آن شرکت هم بزرگ خواهد شد. ایستادگی مخابرات ایران به لحاظ اقتصادی غلط است و ضد تصمیم‌های خودشان است. از طرفی ما نیز باید ضمانت های اجرایی‌ محکم و مناسبی برای مصوبه‌ها داشته باشیم که در دستور کارمان است تا جرایم سنگینی را وضع کنیم.

اینترنت نسل پنجم گران نیست

او درباره این که آیا قیمت اینترنت نسل پنجم گران است، خاطرنشان کرد: زمانی که نسل پنجم برقرار شود، سرعت بالا می‌رود و میزان مصرف نیز به واسطه آن افزایش پیدا می‌کند. در دنیا معمولا این گونه است که به ازای ۱۰۰ درصد رشد ترافیک، قیمت ۵۰درصد کاهش پیدا می‌کند. این فرمول در تمام دنیا اجرایی می‌شود و اصولا قیمت اینترنت همواره نزولی است اما کمک می‌کنند ترافیک رشد کند و مصرف بالا برود. ما نیز این فرمول را در این چند سال داشتیم. تاثیر اینترنتی که توسط شرکت زیرساخت برای اپراتورها تامین می‌شود صرفا ۵ درصد است و ۹۵ درصد تعرفه مصرفی مردم به تصمیمات اپراتور برمی‌گردد. این تصوری که مطرح می‌کنند اینترنت در انحصار زیرساخت است پس گرانی‌اش به همین علت است، تصور غلطی است. تنها ۵ درصد از هزینه اپراتورها برای بسته‌های اینترنتی به شرکت زیرساخت پرداخت می‌شود اما اپراتورها هزینه‌های دیگری مانند هزینه اجاره فضا برای دکل، خرید تجهیزات، برق و نیروی انسانی دارند که هزینه بالایی است.

اگر اینترنت را گران کنند، یعنی علاقه‌ای به توسعه فناوری ندارند

معمولا با افزایش مصرف، قیمت کاهش پیدا می‌کند طبیعی است وقتی اینترنت نسل پنجم ارائه شود، قیمت‌ها کاهش پیدا خواهند کرد. این روال منطقی بازار است و اگر تصمیمی خلاف این گرفته شود ضد توسعه اینترنت و ضد فناوری اطلاعات در ایران است. گران شدن اینترنت به این معنی است که علاقه‌مند به توسعه اینترنت نیستیم. در مدت ۴ سال گذشته همه چیز گران شد، اما دولت اجازه نداد قیمت اینترنت افزایش پیدا کند. در شورای عالی فضای مجازی نیز مصوب شد که هزینه ارتباطات و فناوری اطلاعات در سبد هزینه خانوار نباید بیش از ۲ درصد شود و تعرفه‌گذارها باید مصوبه فضای مجازی را رعایت کند.

او درباره گرانی مودم و گوشی‌های همراه با تاکید بر اینکه تولید و عرضه گوشی به وزارت ارتباطات مربوط نیست تاکید کرد: ما تولیدکننده  نیمه هادی تلفن همراه نیستیم و بسیاری از گوشی‌های تولیدی داخل کشور وارداتی است و واردات نیز به قیمت ارز وابسته است. نسبت به دوسال قبل تا الان قیمت گوشی و مودم رشد سرسام آوری داشته همانطور که قیمت ارز به دلیل تحریم‌های ظالمانه و وضعیت دیپلماسی بین المللی بالا رفته است و روی تمام زندگی مردم تاثیر گذاشته است.

تعرفه واردات گوشی را کاهش دادیم

وی افزود: اقدامات گوناگونی در این رابطه انجام شده است، از جمله این که سعی کردیم تعرفه واردات مربوط به این کالاها را کاهش دهیم. اخیر هم اتفاق خوبی افتاده است و با موافقت شخص رئیس جمهوری و دستور رئیس سازمان برنامه و بودجه یک خط اعتباری ۵۰۰ میلیارد تومانی برای این بخش درنظر گرفته شده که در تلاش هستیم این خط اعتباری به صورت مسقتیم به دست مصرف‌کننده نهایی برسد. یعنی شرایطی را فراهم کنیم که این ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار به شکل وام مناسب به اندازه برای خرید گوشی و مودم در اختیار مردم قرار بگیرد. شرایط اجرای این تصمیم توسط کارگروهی که در این زمینه تشکیل شده در حال نهایی شدن است و امیدواریم تا پایان فروردین ماه این شرایط و نحوه بهره‌مندی مردم از این وام را اعلام کنیم.

از طرف دیگر برخی بانک‌ها برای پیوستن به خرید مودم و گوشی و کمک به مردم ابراز آمادگی کرده و دراین موضوع همراه ما شده‌اند که برخی منابع غیر دولتی هم از طریق بانک در این زمینه سرمایه‌گذاری شود. زیرساخت‌های این کار باید به شکلی فراهم شود که فرد بتواند از طریق پیامک یا سامانه آنلاین، درخواست ثبت مودم بدهد و دستگاه با پست و از طریق اپراتور مربوطه برای او ارسال شود و کاربر هم ظرف ۲۴ ماه پول مودم را به بانک برگرداند. این کارها انجام شده تا قدرت خرید مردم در زمینه خرید گوشی و مودم افزایش پیدا کند که تا فروردین اجرایی خواهد شد. تامین ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار در این شرایط کشور کار سختی است که خوشبختانه با مساعدت رئیس جمهوری و کمک سازمان برنامه بودجه انجام شده است.

او درباره توسعه VDSL گفت: برنامه داشتیم تاپایان امسال ۵ میلیون پورت VDSL در شهرهای قم، تهران و ۸ شهر دیگر واگذار کنیم که مخابرات ایران نتوانست منابع مالی این کار را تامین کند و از طرفی هم با شرکت های بخش‌خصوصی علی رغم قراردادی که بسته بود (بیت استریم) همکاری نکرد. نتیجه آن شده که حالا در حد ۱ میلیون پورت VDSL  نصب شده داریم و نتوانستیم به دلیل عدم همکاری مخابرات به برنامه اصلی ودر دراین زمینه برسیم.

امیدوارم مخابرات از لجبازی با بخش خصوصی دست بردارد

ما دست از کار برنداشته‌ایم برای اینکه به برنامه برسیم به جای تمرکز روی VDSL روی ۵G و FWA (راهکاری است که در حوزه بی‌سیم به ‌صورت ثابت خدمات را به مشتریان انبوه و سازمانی ارائه می‌دهد) متمرکز شدیم. اینترنت خانگی ۵G به زودی راه‌اندازی می‌شود اولین شرکتی که این کار را انجام می‌دهد مبین‌نت است. این شرکت از دوشنبه آینده (۱۸ اسفند) افتتاح اولین مجموعه کاری خود را در زمینه ۵G خانگی در تهران دارد و در فاز بعدی و به تدریج در سال آینده نقاط بیشتری را پوشش خواهد داد تا از برنامه توسعه اینترنت خانگی خود عقب نمانیم. البته در این بین مذاکرات ما با مخابرات هم ادامه دارد امیدواریم که آنها هم سرمایه‌ لازم‌شان تامین شود و دست از لج بازی با بخش خصوصی بردارند تا آنها هم بتوانند کارشان را ادامه دهند.

اینترنت باید مقرون به صرفه باشد

وی افزود: اما واقعیت این است که شاخصی که باید بسنجیم مقرون به صرفه بودن است. این شاخص در دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد. منظور از مقرون به صرفه بودن دیگر الزاما ارزان بودن نیست، یعنی نگاه کنیم، پولی که کاربر برای اینترنت پرداخت می‌کند نسبت به درآمدش به چه صورت است. این شاخص در حال حاضر ایران مطابق با آخرین گزارش مجمع جهانی اقتصاد در جمع ۲۵ کشور اول دنیا است به نظر می‌رسد رتبه اران زیر ‌۱۵ کشور جهان است.

اما اشکالی که وجود دارد در اینترنت خانگی است. ظاهر اینترنت خانگی در ایران پایین‌تر از اینترنت موبایل است واقعیت این است که در سایر کشورها اینترنت خانگی به خاطر دایر شدن خدمات فیبرنوری، گران‌تر است. در ایران به خاطر مشکلات با مخابرات در خصوصی‌سازی و اینکه سرمایه‌گذاری  در این شرکت مدت هاست  متوقف شده است، رشد خوبی در اینترنت خانگی نداشتیم و سرعت سایر دنیا بالاتر است.

تلاش برای همکاری با مخابرات ادامه دارد

وی تاکید کرد: بابت سرعت اینترنت خانگی که در ایران ارائه می‌شود پول بیشتری نسبت به شاخص جهانی دریافت می‌شود، بنابراین هرچند به ظاهر قیمت اینترنت خانگی در ایران ارزان‌تر از موبایل است، اما به نسبت جهان خدمات گران قیمتی است. بنا بر سرعتی که اینترنت موبایل در ایران دارد می‌توان گفت قیمت آت مقرون به صرفه‌تر است. این در حالی است که در دنیا اینترنت موبایل لوکس به حساب می‌آید و افراد بیشتر از اینترنت خانگی استفاده می‌کنند.

آذری جهرمی تاکید کرد: اتفاقات سال ۸۸ و خصوصی‌سازی مخابرات دو اثر داشت. رشد بالای اپراتور همراه اول حاکی از این بود که یک مدیریت صحیح در این مجموعه انجام شد و رقابت خوبی بین ایرانسل  و همراه اول شکل گرفته است. بنابراین فضا منطقی رشد کرد اما در اینترنت خانگی و مخابرات پس‌رفت داشتیم و سال هاست سرمایه گذاری در این خصوص انجام نشده است.

مخابرات همیشه می‌گوید درآمد من کم است و تعرفه را افزایش دهید، ما هم می‌گوییم سرویس جدید دایر کنید که تعرفه بر آن اساس بالا رود، بالا رفتن تعرفه روی سرویس قدیمی امکان‌پذیر نیست. این یک لوپ (چرخه باطل) است که باید از آن خارج شویم. سهماداران اپراتورها باید بخش اعظمی از هزینه لازم برای سرمایه‌گذاری را بیاورند، چون ما نمی‌توانیم از جیب مردم همه هزینه را تامین کنیم. ما به عنوان دولت اعلام کردیم حاضر هستیم خودمان نیز آورده بیاوریم و ما بقی سهامداران مخابرات هم این را بپذیرند. این شکل از همکاری خوب پیش رفته و امیدواریم به توافق برسیم. زمان زیادی گذاشتیم ولی به نقاط خوبی می‌رسیم که مخابرات از بن‌بست خارج شود و تن به رقابت و سرمایه‌گذاری دهد و ما شاهد رشد توسعه اینترنت خانگی باشیم.

اذری جهرمی گفت: طبیعتا چون مخابرات خصوصی شده است دولت نمی‌تواند سرمایه‌ای به آن تزریق کند جز قدر و سهم ۲۰ درصدی که در مخابرات دارد و به همان اندازه می‌تواند در مخابرات سرمایه‌گذاری کند. ما نمی‌توانیم پولی از بیت المال در مخابرات سرمایه‌گذاری کنیم. تلاش برای حل مشکل ادامه دارد و امیدواریم حل شود.