سال ۲۰۲۱ از راه رسید و به نظر می‌رسد که امسال شاهد ورود نسل جدیدی از درگاه‌های یواس‌بی (USB) خواهیم بود. فناوری جدیدی با توجه به شنیده‌ها و اطلاعات حاصل از منابع خبری، فعلا می‌توان نام یو اس بی ۴ (USB4) را برای آن در نظر گرفت.
این درگاه جدید می‌تواند تغییری محسوس را در سرعت انتقال داده به وجود آورد و بی‌تردید به استانداردی جدید در این عرصه بدل خواهد شد به طوری که بسیاری از شرکت‌ها از این درگاه برای مدل‌های جدید دستگاه‌های الکترونیکی خود استفاده خواهند کرد.
اما در خصوص یو اس بی ۴ باید گفت که این درگاه، از پروتکل تاندربولت ۳ بهره می‌برد و می‌تواند اطلاعات را تا دو برابر سرعت یواس‌بی‌های فعلی انتقال دهد. همچنین از پهنای باند بیشتری نیز بهره می‌برد و با توجه به طراحی خاص خود، از عملکرد بهتری در جابجایی ویدیوها و فایل‌های حجیم در مدت زمان کم برخوردار است.
نکته جالب دیگر در خصوص یواس‌بی۴ این است که قادر به پشتیبانی از درگاه‌های قبل از خود است؛ بدین معنی که از دستگاه‌های مجهز به تاندربولت ۳، یواس‌بی ۳.۲ و یواس‌بی ۲ نیز پشتیبانی می‌کند. بر اساس آخرین گزارش‌ها، یو اس بی ۴ در سال ۲۰۲۱ به سرعت فراگیر خواهد شد.
ناگفته نماند که اولین کامیپوتر مجهز به درگاه یو اس بی ۴ در اواخر سال ۲۰۲۰ میلادی عرضه شد و قطعا طی ماه‌های آتی شاهد ورود لپتاپ‌ها و رایانه‌های بیشتری مجهز به این استاندارد جدید خواهیم بود. در ادامه قصد داریم تا نگاهی دقیق‌تر بیندازیم به این فناوری نوظهور در دنیای آی‌تی.
قبل از هر چیز، باید گفت که انجمن مجریان یواس‌بی که تحت عنوان USB-IF شناخته می‌شود، نام این استاندارد جدید را یواس‌بی۴ (USB4) اعلام کرده است؛ بدون هیچ فاصله‌ای میان حرف آخر یعنی «بی» و «۴». این درگاه از برخی مشخصات تاندربولت ۳ بهره می‌برد و قادر است حداکثر سرعت انتقال ۴۰ گیگابیت بر ثانیه را به ارمغان آورد. این یعنی دو برابر حداکثر سرعتی که درگاه‌های یواس‌بی موجود ارائه می‌دهند. در تصویر زیر، اطلاعاتی در خصوص یو اس بی ۴ و مدل‌های قبل از آن آمده است که با نگاهی به آن می‌توان به سال عرضه، حداکثر سرعت و نوع کانکتور آن‌ها پی برد.
اما همانند نسخه‌های قبل، یواس‌بی۴ به‌کار رفته در تمامی‌دستگاه‌ها، قادر به ارائه سرعت ۴۰ گیگابیت بر ثانیه نیستند. به عبارتی دیگر، شاید دستگاه‌های ارزان‌قیمتی که مجهز به این درگاه جدید عرضه می‌شوند، بتوانند حداکثر سرعت ۲۰ گیگابیت بر ثانیه را عرضه کنند.
در واقع، این تصمیم به عهده تولیدکنندگان محصولات سخت‌افزاری است و تشخیص شناسایی این مسئله نیز از طریق لوگوهایی است که تولیدکنندگان روی محصولات خود می‌چسبانند. در تصویر زیر می‌توانید این لوگوها را مشاهده کنید.
به بیانی ساده‌تر، هنگام خرید لپتاپ یا رایانه جدید در سال ۲۰۲۱ می‌بایست به دنبال عددهای ۲۰ و ۴۰ بگردید تا از حداکثر سرعت قابل پشتیبانی توسط درگاه یواس‌بی۴ روی سیستم خود مطلع شوید.
سال‌هاست که تاندربولت تحت مالکیت انحصاری اینتل قرار دارد و استفاده از آن، نیازمند به‌کارگیری تراشه‌های اختصاصی این شرکت و همچنین پرداخت مبلغی به این شرکت است. بنابراین، نمی‌توان از آن به عنوان درگاهی یونیورسال یا همان جهانی یاد کرد.
در واقع، از درگاه تاندربولت ۳ اغلب در دستگاه‌های پیشرفته و گران‌قیمت استفاده می‌شد. البته اخیرا اینتل تغییر رویه داد و این اجازه را به سایر تولیدکنندگان تراشه داد تا بتوانند این درگاه را در نسل جدید دستگاه‌های خود به کار ببرند.
هر دو درگاه تاندربولت ۳ و یو اس بی ۴ از یک کانکتور فیزیکی مشابه برخوردارند که تحت عنوان USB-C یا USB Type-C شناخته می‌شود. این کانکتور از دو مزیت نسبت به کانکتورهای USB Type-A بهره می‌برند. نخست آنکه، درگاه‌های USB-C از لحاظ ابعاد کوچک‌تر هستند که امکان استفاده راحت‌تر را برای لپتاپ‌های باریک و دستگاه‌های کامپکت فراهم می‌کنند.
مزیت دوم این است که کانکتور مذکور از هر دو طرف (پشت و رو) وارد دستگاه می‌شود که این مسئله در کانکتورهای USB Type-A مشاهده نمی‌شود و باید در حین اتصال به دستگاه، دقت به خرچ داد تا مشکلی برای درگاه روی دستگاه به وجود نیاید.
همبستگی میان یواس‌بی۴ و تاندربولت ۳ بدین معناست که اکثر کامپیوترهای جدید مجهز به یو اس بی ۴ قادر به پشتیبانی از دستگاه‌های مجهز به تاندربولت ۳ نیز خواهند بود. این مسئله می‌تواند خبر خوبی برای آن دسته از گیمرهایی باشد که از کارت‌های گرافیک اکسترنال برای ارتقای عملکرد دستگاه‌های خود استفاده می‌کنند. البته این تصمیم یعنی اضافه کردن پشتیبانی از درگاه تاندربولت ۳ به یواس‌بی۴، به شرکت‌های تولیدکننده سیستم‌ها بستگی دارد؛ بدین معنی که این احتمال نیز وجود دارد که چنین قابلیتی در برخی از دستگاه‌ها وجود نداشته باشد.
اما انتظار می‌رود که پشتیبانی از تاندربولت ۳ در تمامی‌دستگاه‌های جدید مجهز به یواس‌بی۴ ارائه شود چرا که دیگر نیازی به پرداخت هزینه به شرکت اینتل برای استفاده از این فناوری نیست. اما برای اطمینان بهتر است قبل از خرید یک سیستم جدید، حتما به این نکته توجه کنید و از روی مشخصات سیستم، پشتیبانی از این قابلیت را چک کنید.
انجمن USB-IF علاوه بر همکاری با شرکت اینتل برای اضافه کردن مشخصات تاندربولت ۳ به یواس‌بی۴، با انجمن استانداردهای ویدیویی (VESA) نیز مذاکره کرده تا بتواند قابلیت‌های نمایش را در یواس‌بی۴ ارتقا دهد. طبق آخرین اطلاعات منتشر شده، یواس‌بی۴ از ویژگی جدیدی به نام DisplayPort Art Mode ۲.۰ پشتیبانی می‌کند که می‌تواند در نمایش محتوای ویدیویی با کیفیت و رزولوشن بالا بسیار تاثیرگذار باشد.
با این قابلیت، درگاه یواس‌بی۴ می‌تواند تا ۸۰ گیگابیت بر ثانیه دیتا را انتقال دهد و به کاربر این اجازه را می‌دهد تا چند نمایشگر مجهز به دیسپلی پورت ۲ را با رزولوشن ۸K و نرخ رفرش ۶۰ هرتز پشتیبانی کند. یا در آینده نزدیک، یک نمایشگر ۱۶k با نرخ رفرش ۶۰ هرتز را ساپورت کند.
در واقع، یواس‌بی۴ می‌تواند به طور همزمان محتوا را با سرعت ۴۰ گیگابیت بر ثانیه در یک نمایشگر HD پخش و در کنار آن، اطلاعاتی را به یک کارت حافظه SSD جانبی منتقل کند. نسخه‌های قبلی یواس‌بی، می‌توانستند ویدیو را از طریق یکی از دو مسیر تعبیه‌شده خود منتقل کنند و دیتا را از مسیری دیگر و در بهترین حالت به صورت ۵۰/۵۰ انتقال دهند. اما در یواس‌بی۴، با توجه به میزان پهنای باند مورد نیاز، این مسیرها به ویدیو اختصاص می‌یابد و مابقی برای انتقال دیتا در نظر گرفته می‌شود.
یکی دیگر از ویژگی‌های یواس‌بی۴، پشتیبانی از قابلیتی به نام USB PD است که با کمک آن، کاربر می‌تواند بدون نیاز به آداپتور شارژ و از طریق اتصال دستگاه خود همانند گوشی یا تبلت به سیستم مجهز به یواس‌بی۴ آن را شارژ کند.
قابلیت USB PD می‌تواند تا ۱۰۰ وات برق را به دستگاه تزریق کند و این یعنی علاوه بر لپتاپ‌ها، می‌توان دستگاه‌های کوچک‌تر همانند گوشی‌های آیفون را نیز شارژ کرد. افزون بر این، USB PD به گونه‌ای طراحی شده که خطری برای باتری دستگاه ندارد.
همانطور که پیشتر نیز اشاره شد، تا به امروز چند مدل لپتاپ مجهز به یواس‌بی ۴ معرفی شده‌اند. پردازنده‌های نسل یازدهمی‌تایکر لیک کور اینتل از قابلیت پشتیبانی از یواس‌بی۴ برخوردارند. از جمله لپتاپ‌های مجهز به این استاندارد جدید می‌توان به ایسوس ذن‌بوک ۱۳ مدل UX325ES و دل ایکس‌پی‌اس (۹۳۱۰) اشاره کرد که در اواخر سال گذشته میلادی رونمایی شدند.
شرکت اپل نیز در روزهای پایانی سال ۲۰۲۰، از چند محصول جدید به نام‌های مک بوک ایر، مک بوک پرو ومک مینی مجهز به تراشه M۱ رونمایی کرد که هر سه به استاندارد یواس‌بی۴ مجهزند.
ناگفته نماند که اگرچه به لطف قابلیت سازگاری این استاندارد با نسخه‌های قدیمی، کاربران می‌توانند نسخه‌های قدیمی‌یواس‌بی را نیز روی این دستگاه اجرا کنند، اما قادر به استفاده از سرعت انتقال ۴۰ گیگابیت بر ثانیه نخواهند بود.
با این حال، هنوز تولیدکنندگان دستگاه‌های الکترونیکی تولید حافظه‌های SSD مجهز به یو اس بی ۴ و یا دیگر تجهیزات جانبی با این استاندارد را آغاز نکرده‌اند. انتظار می‌رود که تا پایان سال جاری میلادی، دستگاه‌های مجهز به یو اس بی ۴ ، بازار محصولات هوشمند را تحت سلطه خود بگیرند.
