ویروس کرونا اخیرا یکساله شده است تا خاطره جمعی مردم دنیا از مبارزه با ویروسی سمج و مرگبار، روزهای کامل یک تقویم را مرور کند. یک سال خبر مرگ و بیماری آنقدر همه را کلافه و ناامید کرده است که حالا با انتشار خبر کشف واکسنی که بیش از ۹۰ درصد مفید و تاثیرگذار بوده، هیجان و امیدواری زیادی را به جامعه جهانی تزریق کند. همین موضوع باعث شده است که در روزهای اخیر اطلاعات ضد و نقیضی در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی منتشر شود و بسیاری از کاربران گمراه شوند. با این اوصاف شرکت‌های بزرگ تکنولوژی تصمیم گرفته‌اند با کمک دولت‌ها با انتشار اطلاعات غلط و ادعاهای نادرست درباره واکسن کرونا مبارزه کنند. در همین راستا شرکت‌های فیس بوک، توییتر و گوگل با دولت‌های انگلستان و کانادا متحد شده‌اند تا با هر نوع اطلاعات نادرست و تئوری‌های توطئه و تبانی درباره واکسن‌های کرونا، مبارزه کنند.
این کارگروه جدید توسط بنیاد خیریه انگلیسی Full Fact که در حوزه کنترل درستی اطلاعات فعالیت می‌کند، ایجاد شده است. هدف این کارگروه ایجاد استانداردهای سازگار با پلت‌فرم‌های مختلف برای مقابله با انتشار اطلاعات غلط است و همچنین تعریف روش‌های موثر برای آنکه سازمان‌ها و نهادها را در برابر اشتباهات و شکست‌هایشان ملزم به پاسخگویی نگه دارند. «ویل موی» مدیر اجرایی بنیاد Full Fact در این مورد می‌گوید: «اطلاعات اشتباه و انتشار آنها در چنین شرایطی می‌تواند به مرگ افراد و در نهایت نابودی جامعه منجر شود. این موضوعی است که همه ما در برابر آن مسوول هستیم و به همین دلیل باید به محض اطلاع یا مشاهده چنین مواردی، با آنها مقابله کنیم. همه‌گیری ویروس کرونا در جهان و موج ادعاها و اطلاعات نادرستی که در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی به سرعت در حال انتشار است، نشان از ترس و نگرانی شدید مردم درباره بیماری کووید-۱۹ دارد و همین موضوع نیاز به جمع‌آوری داده‌های درست را بیشتر و بیشتر می‌کند. هر واکسن کرونا که کشف و اثرگذاری آن تایید هم بشود، در بهترین حالت چند ماه تا تولید انبوه و استفاده عمومی، فاصله دارد. با این حال اطلاعات غلط و نادرست می‌تواند اعتماد عمومی را نسبت به داروها و روش‌های درمان فعلی خدشه‌دار کند و این موضوع در شرایط فعلی که این ویروس در جهان همه‌گیر شده و بسیاری را مبتلا و نیازمند درمان کرده است، اهمیت دوچندان دارد.»
علاوه بر سه شرکت بزرگ فیس بوک، توییتر و گوگل، دپارتمان دیجیتال دولت انگلستان، دفتر شورای سلطنتی فرهنگ، رسانه و ورزش دولت کانادا، نهادهای کنترل درستی اطلاعات در دولت‌های آفریقای جنوبی، هندوستان، آرژانتین و اسپانیا، موسسه مطالعات روزنامه‌نگاری رویترز و بنیاد غیردولتی فعال در حوزه روزنامه‌نگاری First Draft هم در این کارگروه عضو بوده و با یکدیگر همکاری می‌کنند. حمایت‌های مالی اولیه برای فعالیت این کارگروه از سوی فیس بوک بوده و قرار است این شرکت به بنیاد Full Fact کمک کند تا پیش‌نویس اولیه طرح‌های عملیاتی این کارگروه را در ماه ژانویه سال جدید میلادی آماده کند. جالب آنجاست که فیس بوک و Full Fact تاریخ مشترکی در همکاری با یکدیگر هم دارند؛ Full Fact اولین شریک انگلیسی فیس بوک برای کنترل درستی داده‌ها در طرح مبارزه با انتشار اطلاعات نادرست بوده است. «کرن گولدشلاگر» رئیس بخش همکاری‌های فیس‌بوک در این مورد می‌گوید: «همکاری برای مبارزه با انتشار اطلاعات نادرست و غلط واقعا اهمیت زیادی دارد؛ مخصوصا در مورد انتشار محتوای نادرست درباره همه‌گیری بیماری کووید-۱۹ در حال حاضر. از نظر ما همکاری با بیش از ۸۰ نهاد مستقل جهانی در زمینه کنترل درستی اطلاعات برای مقابله با انتشار اطلاعات نادرست به ۶۰ زبان مختلف، ارزش بسیار زیادی دارد. ما از این تلاش‌ها برای گرد هم آوردن شرکت‌های تکنولوژی، نهادها و موسسات کنترل درستی داده‌ها، محققان و دولت‌های بیشتر استقبال می‌کنیم تا به این ترتیب بتوان به بحث و تبادل نظر در این باره پرداخت و استراتژی‌های جدید در این زمینه را مورد بررسی قرار داد تا به این ترتیب بتوانیم با همکاری یکدیگر روش‌های موثرتری را برای ادامه این مبارزه در ماه‌ها و سال‌های آینده هم پیدا کنیم.»
انتشار اطلاعات غلط و ادعاهای نادرست درباره واکسن بیماری‌ها سال‌های سال یکی از چالش‌های پیش روی شبکه‌های اجتماعی بوده است؛ چالش‌هایی که حتی به زمان‌های گذشته و پیش از معرفی واکسن احتمالا موثر بیماری کووید-۱۹ که خبر آن اخیرا منتشر شد- برمی‌گردد. تا سال‌ها فیس‌بوک به شکلی آزادانه اجازه انتشار اطلاعات مربوط به واکسن‌های مختلف مربوط به بیماری‌ها را می‌داد؛ حتی با وجود پیشگامی بنیان‌گذار آن «مارک زاکربرگ» برای اهدای کمک ۳ میلیارد دلاری برای درمان بیماری‌های مختلف. در مارس ۲۰۱۹ این جریان به تدریج فروکش کرد و به این ترتیب انتشار آگهی‌ها و تبلیغات ضد واکسیناسیون و واکسن‌های معتبر، ممنوع شدند. این اتفاق حتی انتشار اطلاعات نادرست درباره واکسن‌ها را هم در برگرفت؛ تا جایی که در ماه اکتبر سال جاری میلادی این اقدام‌ها فراتر رفتند و جلوی انتشار تمام تبلیغات و آگهی‌های مربوط به واکسن‌ها را گرفتند. هرچند بعضی کارشناسان این اقدامات را با اهداف سیاسی خاصی همسو می‌دانند، اما در نهایت این کارها از انتشار بسیاری از اطلاعات نادرست و غلط جلوگیری کردند.
با تمام اینها، همچنان گروه‌های مختلفی با این ممانعت از انتشار اخبار و آگهی‌های مربوط به واکسن‌ها مخالف هستند. در واقع نمی‌توان به شکلی دقیق و صریح انتشار اطلاعات غلط را ممنوع کرد، هر چند می‌توانند از سوی نهادها و بنیادهای فعال در زمینه کنترل درستی اطلاعات مرور و بررسی بشوند. یوتیوب هم به تازگی اقدامات سختگیرانه‌ای را در مبارزه با انتشار اطلاعات نادرست به کار گرفته است. در ماه اکتبر گذشته و درست یک هفته پیش از تغییر سیاست‌های فیس بوک، سایت محبوب به اشتراک‌گذاری ویدئوی گوگل هم اعلام کرد از انتشار اطلاعات نادرست به خصوص درباره واکسن‌های کووید-۱۹ جلوگیری خواهد کرد. با به‌کارگیری این سیاست جدید ویدئوهایی که شامل اطلاعات غلط درباره واکسن کووید-۱۹ هستند که ممکن است به مرگ افراد منجر شوند یا ادعاهایی درباره روش‌های احتمالی درمان این بیماری می‌کنند، اجازه انتشار ندارند.
جدیدترین اقدامات در این زمینه بعد از آن انجام شده است که حزب کارگر انگلستان خواستار تحریم‌هایی علیه شرکت‌های فعال در حوزه شبکه‌های اجتماعی شد که اجازه انتشار محتوای خطرناک و نادرست درباره واکسن‌ها را به کاربرانشان می‌دهند. بعضی از اعضای حزب کارگر در نامه‌ای به «اولیور دودن» دبیر فرهنگی این حزب درباره انتشار اطلاعات نادرستی که در حال حاضر یا روزهای آینده منجر به خطرات جدی برای سلامت عمومی می‌شوند، هشدار دادند. یکی از امضاکنندگان این نامه می‌گوید: «سال‌هاست که به خوبی می‌دانیم انتشار چنین اطلاعاتی می‌تواند باعث تشدید مشکلات شود و این موضوعی است که دولت به خوبی از آن آگاه است، چون حزب کارگر درباره آن بارها هشدار داده است. حالا انتشار این اطلاعات غلط درباره واکسن‌ها می‌تواند تهدیدی واقعی برای جان مردم باشد. حالا موضوع جان افراد است و مرگ‌ومیرها می‌توانند به دنبال انتشار اطلاعات غلط و گمراه‌کننده بیشتر و بیشتر شوند.»
